به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ هیئت علمی در ایران به دو دسته هیئت علمی آموزشی و هیئت علمی پژوهشی تقسیم‌بندی می‌شود. عضو هیئت علمی پژوهشی، به‌صورت موظف تدریس انجام نمی‌دهد و به امور پژوهشیِ صِرف می‌پردازد (در پژوهشگاه‌ها بسیار رایج است).
عضو هیئت علمی آموزشی، علاوه بر امور پژوهشی، موظف است ساعاتی در هفته را (بین ۱۰ تا ۱۶ ساعت، بسته به مرتبه علمی و بعضی معیارهای دیگر) به امور آموزشی بپردازد. همچنین در ایران اعضای هیئت علمی جدید در سال اول به جای ۱۰ واحد موظف، ۶ واحد موظف داده می‌شود؛ برای اینکه بتوانند طرح درس تهیه و آماده کنند؛ ولی در سال دوم ۸ واحد موظف و در سال سوم ۱۰ واحد موظف باید داشته باشند.
مرحله اول – بررسی اولیه
پس از اعلام فراخوان در سامانه جذب وزارت علوم، که عموما دو بار در سال (در اردیبهشت و آبان) توسط مرکز جذب وزارت علوم اعلام می شود، داوطلبان می بایست در سامانه مرکز جذب ثبت نام نموده و مدارک و اطلاعات مورد نیاز را بارگزاری نمایند. سپس هر داوطلب می تواند بر اساس رشته مد نظر، از بین دانشگاه هایی که اعلام ظرفیت نموده اند، حداکثر سه مورد را انتخاب نمایند.
پس از پایان مهلت ثبت نام، پرونده های متقاضیان به دانشگاه های مد نظرشان ارسال می گردد. این بخش از فرآیند، تا رسیدن پرونده ها به دانشکده های مربوطه، ممکن است چند هفته به طول بیانجامد. سپس نوبت به بررسی اولیه مدارک در دانشکده ها می رسد. این فرآیند بسته به دانشگاه انتخابی و تعداد پروندهای ارسالی به آنها ممکن است تا چند ماه طول بکشد. در واقع در این مرحله دانشگاه کلیات مربوط به هر داوطلب، از جمله رشته تحصیلی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و همچنین معدل داوطلب و کلیات رزومه ارسالی را بررسی نموده و تصمیم می گیرد که آیا داوطلب با شرایط اولیه دانشگاه برای جذب همخوانی دارد یا نه. بدین ترتیب پرونده های برخی از داوطلبین به خاطر عدم تطابق با معیارهای اولیه دانشگاه رد شده و مابقی پرونده ها به کارگروه های بررسی صلاحیت های علمی و عمومی سپرده می شوند.
در رابطه با این بخش از فرآیند جذب، نکات زیر می تواند مورد توجه قرار گیرد:
• حتما تمامی مدارک مورد نیاز با دقت آماده شده و در سیستم بارگذاری شوند. نقص موجود در اطلاعات یا مدارک داوطلب می تواند باعث شود که در همین گام اول، در پایش اولیه، از میان داوطلبان حذف گردد.
• حتما در هنگام انتخاب دانشگاه، داوطلب می بایست به شرایط عمومی و اختصاصی دانشگاه توجه نماید. در صورتی که داوطلب شرایط مد نظر دانشگاه را نداشته باشد، احتمال رد شدن پروند در این مرحله زیاد است. از این رو می بایست دقت کافی در این بخش مبذول گردد، تا گزینه های انتخابی داوطلب هدر نروند.
• نکته سوم این است که در صورتی که داوطلب از قبل با شخصی از اعضای هیئت علمی دانشگاه مد نظر آشنایی دارد، بد نیست که رزومه خود را با ایشان به اشتراک بگذارد و نظر ایشان را در مورد درخواست هیئت علمی خود جویا شود. گرچند که پروسه انتخاب هیئت علمی فرای نظر شخصی می باشد، اما به نظر می رسد که نظر اعضای هیئت علمی می تواند نشان دهد که آیا پرونده ارسالی شانس بررسی و جذب توسط دانشکده را دارد یا نه. از این بابت، در صورت وجود آشنایی با اعضای هیئت علمی، این سوال و بررسی می تواند مفید باشد.
مرحله دوم – صلاحیت علمی و عمومی
در مرحله دوم، یعنی بررسی صلاحیت علمی و عمومی، دانشگاه از داوطلبان برای مصاحبه دعوت می نماید. این مرحله از پروسه جذب از جمله مواردی است که داوطلب فرصت پیدا می کند تا شخصا توانایی ها و صلاحیت های خود را برای دانشکده مربوطه تشریح کنند. از این بابت مرحله بسیار مهمی است و می بایست با آمادگی کامل انجام بپذیرد. بنده به همه داوطلبانی که به این مرحله می رسند چند توصیه جدی دارم. اینکه این جلسه مصاحبه را جدی بگیرند و مدارک مورد نیاز و نوع ارائه خود در جلسه مصاحبه را با دقت زیادی انجام دهند. طبق تجربه بنده، افراد نسبتا مسلط و با رزومه بسیار عالی متاسفانه به خاطر ارائه نه چندان مناسب، ممکن است شانس پذیرش هیئت علمی را در این مرحله از دست بدهند. در این مرحله باید بسیار دقت شود که مدارک و ارائه ای احتمالی که در جلسه مصاحبه از داوطلب خواسته می شود اثر زیادی بر امتیازات کسب شده و نظر اساتید حاضر در جلسه دارد.
یک ارائه ضعیف در جلسه مصاحبه می تواند سال ها درس و پژوهش گذرانده شده در دانشگاه را تلف نماید. از این بابت حتما روی تهیه مدارک و آماده سازی ارائه وقت بگذارید و بهترین نسخه ممکن از خود را در جلسه مصاحبه به نمایش بگذارید. تجربه بنده از این مرحله اینگونه بود که پس از حضور در دانشگاه برای مصاحبه، ابتدا به بخش مصاحبه عمومی رفتم. پس از این مصاحبه که حدود نیم ساعت طول کشید، به بخش مصاحبه علمی رفتم که اساتید دانشکده مربوطه حاضر بودند. در جلسه مصاحبه علمی، از بنده سوالات تخصصی علمی مرتبط با رشته تحصیلی ام از من پرسیده شد. از بنده درخواست شد تا موضوع مشخصی را در حد چند دقیقه تدریس کنم. از این بابت بهتر است آمادگی لازم برای چند دقیقه تدریس را نیز داشته باشید. همچنین از بنده خواسته شد تا بخشی از پروژه دکترای خود را به زبان انگلیسی ارائه نمایم. از این بابت باید برای یک ارائه خوب به زبان انگلیسی هم آماده باشید. هر کدام از جلسات صلاحیت عمومی و علمی برای بنده حدود نیم ساعت به طول انجامید.
مرحله سوم – هیأت اجرایی
بر اساس خروجی مرحله دوم به داوطلبان یکسری امتیاز داده می شود. در واقع یک جدول امتیازدهی در اختیار اساتید قرار دارد که بر اساس آن به هر داوطلب یکسری امتیاز اختصاص داده می شود. سپس داوطلبان بر اساس مجموع امتیازات کسب شده رده بندی گردیده و چند نفر بالای لیست برای ادامه پروسه جذب انتخاب می گردند. در این مرحله، دانشگاه معمولا چند برابر ظرفیت جذب را انتخاب می کند تا در بین آنها انتخاب نهایی صورت پذیرد. این تعداد داوطلبینی که برگزیده شده اند در واقع مراحل صلاحیت علمی و عمومی را گذرانده اند و تصمیم گیری در مورد آنها به هیئت اجرایی جذب دانشگاه سپرده می شود. معیارهایی که هیئت اجرایی جذب دانشگاه برا اساس آن به بررسی داوطلبان می پردازد ممکن است فرای بررسی صرف پیشینه علمی آنها باشد.
مثلا اینکه ممکن است افرادی که بومی منطقه هستند، یا داوطلبانی که متاهل هستند و محل سکونت آنها در همان محل خدمت می باشد، یا افرادی که از طریق دوره های تحصیلی، پژوهشی و کاری همکاری قبلی با دانشگاه داشته اند بیشتر مورد استقبال هیئت اجرایی جذب قرار گیرند. دلیل این موضوع هم این است که هیئت اجرایی جذب قاعدتا امید بیشتری به همکاری موثر، بلند مدت، و بدون چالش با این دسته از داوطلبان خواهد داشت. از این رو به نظر می آید دانشگاه هایی که داوطلب سابقه آشنایی قبلی با آنها را داشته باشد می توانند انتخاب های مناسب تری برای موفقیت در پروسه جذب هیئت علمی باشند.
برای بنده شروع مرحله سوم حدودا در تاریخ 20 بهمن 1401 شروع شد. یعنی حدودا 3 ماه طول کشید تا پرونده بنده از مرحله دوم به مرحله سوم برسد. در این مرحله باید منتظر استعلامات محلی دانشگاه و همچنین بررسی های دیگر از مراجع قضایی هم باشید. در این مرحله باید به اندازه کافی صبور باشید و اجازه دهید تا بررسی های مورد نظر به طور کامل انجام پذیرد. همچنین توصیه من به داوطلبان این است که به خاطر زمان بر بودن این پروسه ها، بهتر است ارتباط حداقلی خود را با دانشگاه حفظ نمایند. این کار باعث می شود که حس مثبت دانشگاه به داوطلب حفظ شده و علاقه و جدیدت داوطلب جهت شروع کار در دانشگاه برای هیئت اجرایی جذب مسجل شود و از این رو تاثیر مثبت خود را در انتخاب نهایی دانشگاه بگذارد.
مرحله چهارم – بررسی مرکز جذب
بالاخره دانشگاه با همکاری هیئت اجرایی جذب، شخص مورد نظر خود را انتخاب کرده و به مرکز جذب وزارت علوم معرفی می نماید. وقتی پرونده شخصی به این مرحله می رسد، وزارت علوم اطمینان دارد که دانشگاه این فرد را شایسته استخدام به عنوان هیئت علمی می داند. اما یکسری بررسی های بالادستی دیگر نیز وجود دارد که می بایست توسط مرکز جذب وزارت علوم تکمیل گردد تا از صلاحیت داولب اطمینان حاصل شود. این بررسی ها میتواند شامل استعلام از ادارات و مراکز قضایی برای اطمینان از صلاحیت داوطلب باشد.
راه های ارتباط با مرکز جذب وزارت علوم هم البته باز هستند و می توان در این مرحله از طریق تماس تلفنی جویای وضعیت پیشرفت پرونده شد. با این حال به نظر می رسد تمامی پرونده هایی که از سمت دانشگاه به مرکز جذب وزارت علوم منتقل می شوند حتی بدون نیاز به پیگیری داوطلب هم بررسی شده و تعیین تکلیف می شوند. برای بنده، بررسی مرکز جذب وزارت علوم حدودا در تاریخ 10 خرداد 1402 شروع شد. این یعنی اینکه مرحله سوم برای بنده حدود 4 ماه به طول انجامید.
مرحله پنجم – ابلاغ رأی به دانشگاه
بعد از اینکه بررسی های مرکز جذب وزارت علوم به پایان رسید، نتیجه نهایی از طرف وزارت علوم به دانشگاه اعلام می شود. طبق مصاحبه ها و خبرهایی که از مقامات وزارت علوم در خبرگزاری ها منتشر شده است، وزارت علوم با وجود محدودیت های موجود سعی می نماید که این مرحله در اسرع وقت تکمیل گردد. برای بنده تغییر وضعیت از "بررسی مرکز جذب" به "ابلاغ رای به دانشگاه" حدودا در تاریخ 4 مرداد 1402 اتفاق افتاد. این یعنی اینکه پروسه بررسی مرکز جذب حدود 2 ماه به طول انجامید.
تخصیص کد استخدامی
این مرحله نانوشته در واقع مرحله پایانی کار می باشد. علی رغم اینکه این مرحله در سامانه جذب هیئت علمی وزارت علوم نیامده است، اما می تواند پروسه بسیار زمان بری باشد. در این مرحله باید کد استخدامی توسط سازمان امور استخدامی تخصیص داده شود تا دانشگاه هم متعاقب آن حکم استخدام را صادر نموده و استاد در دانشگاه مشغول به کار گردد. بدون کد استخدامی هم البته ممکن است بتوان در دانشگاه شروع به فعالیت نمود، اما وضعیت پرداخت حقوق می تواند با مشکل مواجه شود. دانشگاه در چنین حالتی می تواند شخص را با قرارداد داخلی یا به شکل حق التدریس به کار بگیرد.
البته مطابق شنیده های بنده از سال 1402 به بعد قرار بر این شده است که کد استخدامی مطابق ظرفیت جذب دانشگاه ها از قبل تخصیص داده شود که دانشگاه ها بتوانند اعضای هیئت علمی شان را مستقیم بعد از طی شدن پروسه تشریح شده در بالا جذب نمایند.
اگر در رابطه با هر یک از مراحل جذب تجربه مشابهی دارید یا نیاز به همفکری و همکلامی دارید، لطفا در بخش نظرات در پایین این پست مطرح بفرمایید.
فرایند جذب در دانشگاه غیرانتفاعی
محمد خلج امیر حسینی در گفت‌وگویی حل مشکل جذب هیأت علمی در دانشگاه و مؤسسات غیرانتفاعی و غیردولتی گفت: یک مسیر جدید برای جذب هیأت علمی در دانشگاه‌های غیرانتفاعی باز شده است، در فرایند جذب اعضای هیأت علمی معمولاً سه نفر در هر کد رشته محل به عنوان رقیب برای پذیرش به دانشگاه‌ها معرفی می‌شوند و از میان این سه نفر یک نفر به عنوان عضو هیأت علمی پذیرش می‌شود.
وی ادامه داد: براساس مجوز مرکز جذب دو نفر رقیب دیگر که در اولویت جذب قرار نمی‌گیرند اگر حد نصاب‌های حداقلی علمی و عمومی را داشته و تحقیقات و استعلامات آنها مثبت باشد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی غیردولتی می‌توانند از بین این افراد، کسانی را که تمایل دارند به عنوان هیأت علمی پیمانی جذب کنند.
رئیس مرکز جذب وزارت علوم یادآور شد: این روش میان‌بر بسیار خوبی برای این دانشگاه‌ها است ولی درباره پذیرش هیأت علمی پاره وقت (پیشنهاد وزیر علوم برای پذیرش هیأت علمی در دانشگاه‌های غیر انتفاعی) در این دانشگاه‌ها، باید توسط شورای گسترش و معاونت آموزشی وزارت علوم بررسی شود. چون شرط جذب دانشجو توسط غیرانتفاعی‌ها منوط به هیأت علمی است باید این موضوع آنجا بررسی شود و درصورت تصویب مرکز جذب نیز حمایت می‌کند درواقع به شکلی شرایط ساده‌تر می‌شود.
وی درباره تسهیل فرایند جذب نخبگان افزود: به دبیران جذب هیأت علمی دانشگاه‌ها ابلاغ شده است هر فردی را که بنیاد ملی نخبگان در طرح شهید شهریاری تأیید کند و آن فرد اگر به دانشگاهی مراجعه کند و دانشگاه به تخصص وی نیاز داشته باشد، دانشگاه میتواند این مورد را در هیأت اجرایی جذب بررسی کرده و بدون شرکت در فراخوان وی را پذیرش کند و به هیأت مرکزی جذب ارجاع دهد تا جذب شود. موارد زیادی از این افراد بوده اند که بنیاد ملی نخبگان آنها ر ا تأیید کرده و خود این افراد با دانشگاه هماهنگ کرده و پذیرش شده اند.
گزارش از عرفان عباسی
