به گزارش سرویس صنفی و آموزشی«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ واژه "مرجعیت علمی" اولین بار توسط مقام معظم رهبری مطرح و موجب شکل گیری گفتمانی جدید در حوزه علم و دانش کشور گردید و امروز این واژه، به عنوانی رایج در گفتمان دانشگاهی و علمی کشور ورود پیدا کرده و به صورتی متواتر در اسناد بالادستی بدان اشاره شده است. همچنین در بند 14 سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش سلامت، بر تحول راهبردی پژوهش علوم پزشکی با رویکرد نظام نوآوری و برنامه ریزی برای دستیابی به مرجعیت علمی در علوم، فنون و ارائه خدمات پزشکی و تبدیل شدن ایران به قطب پزشکی منطقه آسیای جنوب غربی و جهان اسلام، تاکید شده است. در اولین بسته از بسته های تحول آموزش علوم پزشکی کشور نیز، بر طراحی نظام رصد حرکت در مسیر مرجعیت علمی در آموزش علوم پزشکی و تدوین نقشه راه تحقق مرجعیت در آموزش علوم پزشکی در افق چشم انداز تاکید شده است.
در سال های اخیر بحث های خوبی در زمینه مرجعیت علمی درکشور صورت گرفته و تحلیل های قابل قبولی نیز منتشر شده است؛ ولی هنوز درمورد بعضی از اصول مانند تعریف دقیق، مبانی نظری و نقاط قوت و مزیت های واقعی کشور و زیرساخت تشکیلاتی و مدیریتی ضروری برای دستیابی به مرجعیت علمی، اجماع وجود ندارد.
باید بپذیریم که شناخت برخی از مفاهیم مثل "مرجعیت علمی" کاری سهل و ممتنع است و آشکار نمودن جنبه های مختلف این واژه از پیچیدگی خاصی برخوردار است. برای اینگونه مفاهیم باید ابتدا دید چه مفاهیم دیگری زیر بنای آن را تشکیل می دهد و برای مفهوم مورد نظر تعریفی تحلیلی انجام دهیم. مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی با انتشار کتاب اول با عنوان: "مرجعیت علمی، مفاهیم- واژگان و تعاریف" تلاش نمود تا پس از ارائه تعریف تحلیلی از مرجعیت علمی، زیر سازه ها و ویژگی های تعریفی مرجعیت علمی را مرتب نموده و مراتب و مراحل آن را تبیین نماید. در همین اثناء با انجام مطالعات متعدد و منسجم تلاش نموده است ابهامات و همپوشانی این واژه با واژه های متناظرش را مرتفع گرداند. همچنین با دیدگاه فرآیندی راهبردهای نیل به مرجعیت علمی تدوین شده است و مزیت رقابتی تمامی دانشگاه های علوم پزشکی کشور بدست آمده است.
در جلسات گفتمان سازی مرجعیت علمی که در محل معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل گردید جناب آقای دکتر علی اکبر حقدوست مقرر فرمودند که فعالیت های مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی نه تنها بایستی به سمتی هدایت شود که مفاهیم "مرجعیت علمی" به محافل فرهیخته و دانشگاهی کشور عرضه گردد بلکه باید تلاش نماییم که در آیین نامه‌های مختلف در کشور نیز تبلور یابد.
بیانات در دیدار جمعى از مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام
این [نظامی] که این‌قدر استعداد زنده ماندن، استعداد گسترش یافتن و استعداد قوی شدن در او هست، بعد از این هم همین‌جور قوی‌تر خواهد شد، روزبه‌روز قوی‌تر خواهد شد. آن چیزهایی که ما برای چشم‌انداز آینده در نظر گرفته‌ایم خیالات نیست، واقعیّات است. بنده سه چهار سال قبل از این، به جوانهای دانشجو و اهل علم گفتم که شما باید کاری کنید که پنجاه سال بعد، اگر کسی خواست به تازه‌های علمیِ آن روز دست پیدا کند، مجبور بشود بیاید زبان فارسی یاد بگیرد؛ این میشود، این ممکن است؛ کمااینکه در این ده پانزده سال، حرکت علمی و پیشرفت علمی همانی که گفته بودیم شد. وقتی جوانها همّت کنند، وقتی صاحبان همّت و اراده همّت کنند، همه‌ی کارهای دشوار آسان خواهد شد؛ ما میتوانیم پیش برویم. درعین‌حال، دشمن دارد روی باورهای جوانهای ما اثر میگذارد: «آقا چه فایده دارد، نمیشود، فایده‌ای ندارد». اینها آن میدانهایی است که جنگ روانی دشمن در این میدانها است
جایگاه علمی ایران در جهان
ایران اسلامی سالانه با تولید بیش از ۷۶ هزار مقاله، رتبه ۱۵ جهان را در اختیار دارد. این رتبه به استناد گزارش نمایه بین‌المللی Scopus بود که در سال ۲۰۲۲ هم تاکنون همین جایگاه را حفظ کرده‌ایم، اما خبر خوش این است که گزارش نمایه معتبر Web Of Science نشان می‌دهد که رتبه ما در این نمایه نیز با یک پله صعود از ۱۶ به ۱۵ ارتقا یافته است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره در دیدارهای نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور به موضوع تولید علم نافع و حرکت رو به رشد علمی جمهوری اسلامی ایران تاکید فرموده‌اند. در تازه‌ترین دیدار معظم‌له با نخبگان، ایشان با تأکید بر لزوم تمرکز جامعه علمی و نخبگان برای یافتن راه‌حل‌های علمی مشکلات مختلف اظهار داشتند: «ظرفیت نخبگی جوانان ملت ایران، می‌تواند زمینه‌ساز پر کردن شکاف علمی کشور با علم جهانی، عبور از مرزهای جهانی علم، ایجاد تمدن نوین اسلامی و تحقق آینده درخشان کشور باشد.»
ایشان با یادآوری سخنان چند سال قبل خود درباره آینده ایران و ضرورت پیشتازی در عرصه علم جهانی گفتند: «باید به‌گونه‌ای حرکت کنیم که در آینده‌ای معقول، ایران منبع علم جهانی بشود و هر کسی برای دسترسی به جدیدترین یافته‌های علمی، ناچار از یادگیری زبان فارسی شود، همانگونه که در برهه‌هایی از تاریخ، ایرانیان بر قله‌های دانش جهانی قرار داشتند و کتاب‌های دانشمندان ایران در دانشگاه‌های غرب و شرق مورد تدریس و استناد اهل علم و دانش بود.»
بررسی جایگاه علمی ایران در سال ۲۰۲۳ بر اساس برآوردهای نظام‌های بین‌المللی WOS یا Web of Science، اسکوپوس (SCOPUS)، نظام نامه NATURE INDEX و استخراج از اطلاعات پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) انجام شده است. در این بررسی رشد علمی کشور بر پایه شاخص‌های بین‌المللی تولید علم صورت گرفته است.
در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران بر پایه آخرین اطلاعات تولید علم، در نظام بین‌المللی Web of Science در سال ۲۰۲۳ در رتبه چهاردهم دنیا قرار دارد و آخرین به‌روزرسانی تولید علم ایران در حوزه Web of Science سی‌ام آبان ۱۴۰۲ و شاخص اچ ایندکس ایران در پانزدهم نوامبر سال ۲۰۲۳، ۴۵۵ بوده که این میزان نشان‌دهنده میزان کیفیت مقالات ایرانی ثبت شده است.
گزارش از عرفان عباسی
