به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پارک علم و فناوری سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه‌ای اداره می‌شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش توان رقابت در میان شرکت‌ها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت می‌کنند. برای دستیابی به این هدف، یک پارک علمی با ایجاد انگیزش و مدیریت جریان دانش و فناوری در میان دانشگاه‌ها، مراکز پژوهش و توسعه، شرکت‌های خصوصی و بازار، ایجاد و رشد شرکت‌های متکی بر نوآوری را از طریق مراکز رشد و فرایندهای زایشی تسهیل می‌نماید. پارکهای علمی همچنین خدماتی با ارزش افزوده بالا و فضاهای کاری و تأسیسات مناسب و کیفی به مؤسسات مستقر در پارک ارائه می‌نمایند.
پارکهای علم و فناوری در سراسر دنیا با هدف کلی توسعه فناوری و کسب و کارهای دانش محور تشکیل شده‌اند و با توجه به وضعیت محیطی و سیاستگذاری های کلان در سطح داخلی و خارجی پارک، چشم‌اندازها و مأموریت‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. این پارکها دارای مکانیسم های زیرساختی مهمی هستند که باعث انتقال یافته‌های تحقیقات دانشگاهی و تولید دانش مضاعف شده، در نهایت عامل تسریع رشد اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای می‌شوند. این مهم به صورت گسترده‌ای در کشورهای مختلف دنیا به عنوان یک اصل به رسمیت شناخته شده‌است. در بسیاری از موارد، پارکهای فناوری موجب ایجاد شغل، رشد درآمد و درگیر شدن در صنایع دارای رشد می‌شوند. از طرفی، پارکهای فناوری و مراکز رشد برای تجزیه و تحلیل در سطح ملی یا محلی در زنجیره ارزش کارآفرینی، لینکهای مهمی به‌شمار می‌آیند.
تاریخچه
عدم تکمیل زنجیره ساختاری صنعت و دانشگاه، یکی از موانع توسعه علمی و اقتصادی کشورها است. این امر موجب پیدایش شهرک‌ها و پارکهای علم و فناوری از دهه ۱۹۶۰ ابتدا در آمریکا و پس از آن در دیگر کشورهای جهان گردید که در ابعاد مختلف و با طیف گسترده‌ای از شرح وظایف به عنوان حلقه‌ای از زنجیره اقتصاد مبتنی بر فناوری توسعه یافتند.
در ایالات متحده نام‌های؛ پارک فناوری، پارک تحقیقاتی یا پارک تحقیقات فناوری به کار می‌رود، اما در بریتانیا و برخی ارز کشورهای اروپایی اصطلاح پارک علمی رایج‌تر است. در فرانسه نیز عبارت قطب فناوری بسیار کاربرد دارد. امروزه پارکهای علمی، تحقیقاتی و فناوری نقش بسیار عمده‌ای در پیشبرد اقتصاد جهان ایفا می‌کنند.
پارکهای علم و فناوری علاوه بر امکان فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط دانش محور و کارآفرین در یک محیط اقتصادی، بستر لازم را جهت انتقال و توسعه فناوری، تولید با ارزش افزوده بالا، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود کارآفرینان و واحدهای صنعتی به بازارهای جهانی را فراهم می‌نماید.
پارک های پژوهشی
پارک پژوهشی یا تحقیقاتی به مجموعه‌ای گفته می‌شود که از طریق فراهم آوردن و ارائه زمین، تأسیسات زیربنایی، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های پژوهشی متمرکز و تسهیلات قانونی، موجبات اجتماع واحدها، شرکت‌ها و مؤسسات تحقیقاتی را در یک فضای متمرکز فراهم می‌نماید. این مجموعه‌ها معمولاً در مجاورت قطبهای دانشگاهی یا قطبهای صنعتی و اقتصادی شکل می‌گیرند، و ضمن ایجاد فضای مناسب جهت انجام پژوهش‌های کاربردی و تجاری‌سازی نتایج آن، موجبات رشد تحقیقات را فراهم می‌سازند. هم‌افزایی ناشی از مجاورت فیزیکی این واحدها و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه و هزینه‌های جاری از مزایای این پارکها است.
پارکهای پژوهشی از نظر نوع فعالیت به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
پارکهای علمی که معمولاً توسط دانشگاه‌ها در فضایی مناسب در نزدیکی دانشگاه برپا می‌شود و همکاری متقابلی بین صاحبان صنایع مستقر در پارک و دانشگاه به وجود می‌آید.
• پارک فناوری که معمولاً در نزدیکی قطبهای صنعتی ایجاد می‌شوند و با هدف گسترش ارتباطات تحقیقاتی صنایع موجود در منطقه با واحدهای پژوهشی دانشگاه‌های منطقه شکل می‌گیرند.
• تعریف دقیقی برای گونه‌های پارکهای علم و فناوری وجود ندارد و معمولاً هر کشور یا مؤسسه بنا به نیازهای موجود، ویژگی‌ها، سیاست‌ها و نام پارکهای دانش خود را تعیین می‌نماید.
طبق نظر وزارت علوم و تحقیقات، تمامی استان‌ها می بایست نسبت به تأسیس پارک فناوری مجهز اقدام کنند.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم با اشاره به اینکه بودجه پارکهای علم و فناوری حدود ۲ درصد از بودجه آموزش عالی است، گفت: با همین پایه یودجه‌ای ضعیف این پارکهای علم و فناوری توانستند ۱۴۰ هزار شغل ایجاد کنند. باید این تعداد را به ۵۰۰ هزار شغل برسانیم که تحقق این امر مستلزم ۴ برابر کردن بودجه پایه این پارک هاست.
به گزارش ایسنا، محمد نبی شهیکی در اجلاس روسای دانشگاه‌ها، موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری اظهار کرد: کل بودجه پارک های علم و فناوری ۲ درصد از ارقام بودجه آموزش عالی کشور است. بنابراین پایه بودجه این پارکها بسیار ضعیف است؛ البته با همین پایه بودجه‌ای ضعیف این پارکهای علم وفناوری توانستند ۱۴۰ هزار شغل ایجاد کنند. باید این تعداد را به ۵۰۰ هزار شغل برسانیم که تحقق این امر مستلزم ۴ برابر کردن بودجه پایه این پارک هاست.
وی همچنین عنوان کرد که هنوز خیلی از پارک ها در بازه صنعتی کشور قرار نگرفته‌اند؛ چراکه این نگاه وجود داشته است که پارک های علم و فناوری باید خودشان منابع را اخذ کنند درحالی که این نگاه قوام به پارک های علم و فناوری نمی‌دهد.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم با بیان اینکه سال گذشته پارک های علم و فناوری حدود ۶۷ درصد تخصیص بودجه داشتند و در حال حاضر هم ۳۱ درصد تخصیص داده شده است، ادلمه داد: باید به تخصیص بودجه پارک های علم وفناوری اهتمام داشته باشیم. در حال حاضر مدلی که برای پارک های علم و فناوری طراحی کردیم، اقتصادی نیست و به ندرت می‌توان دید پارک ها پیوست تجاری سازی داشته باشند، در این راستا طرحی را آماده می‌کنیم که ریل گذاری متفاوت در آینده پارک های علم و فناوری رخ دهد.
شهیکی با بیان اینکه در ۱۳ استان نهاد موازی پارک های علم و فناوری شکل گرفته است، تصریح کرد: نکته این است که نوع نگاه و فلسفه ایجاد پارکهای علم و فناوری در دانشگاه این بود که دانشگاه را به سمت دانشگاه صنعت ساز حرکت دهند؛ اما در حال حاصر پارکهای علم و فناوری ویترین در برخی دانشگاه ها شده‌اند و رقابت منفی غیر سازنده شکل گرفته است که نیاز به بازنگری دارد. واقعیت این است که در خیلی از استان ها فضای مازاد دانشگاهی مثل دانشگاه‌های علمی کاربردی و پیام نور وجود دارد؛ در حالی که حدود ۶ استان پارکهای علم و فناوری یک متر فضای زیرساختی ندارند و به صورت اجاره ای کار را جلو می‌برند. نیاز داریم در برخی استان ها که فضای مازاد دارند با الگو برد برد بین دو نهاد فضایی را برای این امر طراحی کنیم.
وی درباره مدل همکاری بین معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت علوم، نیز بیان کرد: به توافق رسیدیم که ۵ برنامه مشارکتی را انجام دهیم، ماه آتی ۱۱ برنامه مشارکت بین وزارت علدم و معاونت علمی ریاست جمهوری نهایی می‌شود که بودجه آنها را معاونت علمی تخصیص می‌دهد. دنبال این هستیم این مدل هم افزا شود. با الگو فعلی امکان پذیر نیست که پارکهای علم و فناوری ما موثر شوند. پیشنهاد ما این است که الگو تمرکز زدا در پارک های علم و فناوری داشته باشیم، سعی داریم پارک ها را به عنوان بنگاه خصوصی در دل وزارت علوم بپذیریم تا کمک کند در جریان مالی این اکوسیستم خلق ثروت شود.
در بخش دیگر این اجلاس، پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزیر علوم نیز اظهار کرد: استفاده از ظرفیت ماده ۱۱ و ۱۳ قانون جهش تولید دانش بنیان ها را باید مد نظر قرار دهیم. برای اولین بار در قانون برنامه هفتم قید شده است که حساب بیمه طرح های پژوهشی باید بدون قید و شرط و بدون درخواست اطلاعات دیگر و دفاتر دیگر ثبت شود.
وی خطاب به حضار اجلاس، تاکید کرد: موضوع چاپ مقالات علمی را روبروی صنعت و جامعه نگذارید. اینها در راستا هم و نه مقابل هم هستند. ما ۸۲ هزار هیات علمی در کشور داریم، ولی هنوز به سرانه یک نرسیدیم. بنابراین اینکه بگوییم ما خیلی مقالات بین المللی چاپ کرده‌ایم، اینگونه نیست. تولید علم و فناوری در راستای هم هستند.
گزارش از عرفان عباسی
