به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگر بخواهیم به‌صورت کلی نگاهی به سهم دانشگاه‌های وزارت علوم از لایحه امسال داشته باشیم، باید عنوان کرد به‌صورت میانگین 32 درصد به اعتبار مراکز آموزشی زیرمجموعه وزارت علوم اضافه شده و در مقابل میانگین رشد درآمدهای اختصاصی به 46 درصد رسیده است. سهم درآمد این دانشگاه‌ها اما از کل بودجه‌شان به‌صورت میانگین 10 درصد تعیین شده؛ موضوعی که نشان می‌دهد در سال جاری هم دانشگاه‌ها 90 درصد به بودجه عمومی کشور وابسته خواهند ماند. پیش از بررسی جزئی وضعیت مالی دانشگاه‌ها برای امسال، بد نیست نگاهی به شرایط مالی وزارت علوم به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد آموزش عالی کشور داشته باشیم. وزارتخانه‌ای که با رشد 35 درصد همراه و به نسبت سال گذشته هم 13 درصد بیشتر بوده است. نکته قابل‌توجه درباره بودجه این بخش آن است که سهم درآمدهای اختصاصی علوم به نسبت سال گذشته، 55 درصد بیشتر شده و در طرف دیگر اعتبارات تملکی این وزارتخانه از منابع عمومی 11 درصد درنظر گرفته شده است.
3 جایگاه اول بالاترین اعتبار دولتی بدون تغییر ماند
اگر بخواهیم دانشگاه‌هایی را نام ببریم که بیشترین بودجه را در لایحه امسال خواهند داشت باید در راس آن دانشگاه پیام‌نور با اعتبار چهارهزار و 760 هزار میلیارد و 88 میلیون تومان قرار داشته باشد؛ دانشگاهی که البته میزان افزایش اعتباراتش تنها 18 درصد بوده است. بعد از آن باید نام دانشگاه تهران را برد، آن هم با رقمی معادل چهارهزار و 379 هزار میلیارد و 77 میلیون تومان که سهم منابع مالی آن به نسبت قبل 29 درصد بیشتر شده است. جایگاه سوم هم مانند سال گذشته در اختیار دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای است و سازمان برنامه‌وبودجه با رشد 30 درصدی بودجه برای این دانشگاه چهارهزار و 67 هزار میلیارد و 626 میلیون تومان اعتبار درنظر گرفته است.
البته در جایگاه چهارم این بخش تغییرات قابل توجهی داشته‌ایم، به‌طوری‌که برخلاف 1402 که این رتبه در اختیار تربیت مدرس بود، حالا شهید بهشتی هم با بودجه پیشنهادی هزار و 853 هزار میلیارد و 191 میلیون تومان که معنایش رصد 45 درصدی برای این دانشگاه است، توانسته‌اند چهارمین دانشگاهی باشند که بیشترین بودجه را خواهد داشت. درنهایت فردوسی مشهد با رشد 33 درصد بودجه‌اش نسبت به 1402، مانند سال قبل در رتبه پنجم جا خوش کرده است. در این میان دانشگاه‌هایی مانند امام صادق(ع) با 70 میلیارد تومان اعتبار در جایگاه 96 و سوره با سهم 34 میلیارد و 793 میلیون تومانی در رتبه 102 قرار گرفته است.
میانگین رشد بودجه دانشگاه‌ها 7درصد کمتر شد
اگر بخواهیم نگاهی کلی به صورت‌وضعیت بودجه امسال در حوزه دانشگاه‌های کشور داشته باشیم، باید عنوان کرد بودجه دانشگاه‌ها به‌صورت میانگین برای امسال 33 درصد رشد کرده است، البته وقتی این میانگین رشد را در ترازوی مقایسه با لایحه بودجه سال 1402 قرار می‌دهیم، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که قرار است 1403 سال سختی برای دانشگاه‌ها باشد؛ چراکه میانگین رشد سال گذشته 40 درصد بود. همچنین در این میان سهم درآمدها با میانگین رشد 49 درصدی همراه بوده است. جالب اینجاست که سهم منابع تملکی میانگین رشد 12 درصدی را تجربه کرده که به‌نظر می‌رسد با توجه به بالا رفتن هزینه‌ها و تورم سالیانه چندان نمی‌تواند نقشی در پیشبرد طرح‌های عمرانی دانشگاه‌ها به‌صورت کلان ایفا کند.
بودجه دانشگاه‌های غیرتهرانی چند درصد افزایش یافت؟
با وجود اینکه سه دانشگاه پیام‌نور، تهران و فنی‌وحرفه‌ای بیشترین بودجه را از منابع عمومی کشور در حوزه دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم به خود اختصاص داده‌اند اما وقتی سنجه میزان رشد بودجه به نسبت بودجه سال 1402 که به‌میان می‌آید، رتبه اول به دانشگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی با رشد 66 درصدی می‌رسد، بعد از آن دانشگاه اراک با 58 درصد و صنعتی ارومیه با 56 درصد قرار دارد. جالب اینجاست که از دانشگاه‌های پایتخت‌نشین، تنها سه دانشگاه در 10 ردیف اول این حوزه قرار دارند. به‌طوری‌که دانشگاه خوارزمی با رشد 46 درصدی در جایگاه پنجم قرار دارد و شهید بهشتی با رشد 45 درصدی در سکوی هفتم و در نهایت امام صادق(ع) با رشد 41 درصدی به‌عنوان دهمین دانشگاهی است که توانسته بیشترین رشد بودجه را تجربه کند. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم میزان رشد بودجه در دانشگاه‌های پیام‌نور، تهران و فنی‌وحرفه‌ای به ترتیب 18، 29 و 30 درصد بوده است.
وزیر علوم: تمام بودجه دانشگاه‌های ما کمتر از بودجه یک دانشگاه برتر در جهان است
زیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: ما برنامه عملیاتی برای رسیدن به اهداف برنامه هفتم را نوشته‌ایم. اگر بودجه‌ی کافی تامین شود ما می‌توانیم به خیزش و رشد و جهش علمی برسیم و جلوی مهاجرت نخبگان علمی را بگیریم.
حسین سیمایی صراف؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم آغاز سال تحصیلی در دانشگاه تهران گفت: آقای رییس‌جمهور گاهی از دانشگاه انتقاد می‌شود که چرا از قافله‌ی علم عقب مانده است. شما فرزند جهادید. امروز من می‌خواهم دانشگاهیان را با رزمندگان دوران دفاع مقدس مقایسه کنم. همانطور که آن روز با تجهیزات به شدت ناکافی، دشمن را به زانو درآوردند و یک وجب از خاک ایران از دست نرفت؛ امروز نیز در دانشگاه با همه‌ی تنگناها، چراغ تعلیم و تعلم و چراغ آزمایشگاه و کتابخانه‌ها روشن است.
آقای رییس جمهور الان که فصل بودجه است، با همه‌ی دشواری هایی که من هم بی‌خبر نیستم. معتقدم هزینه کرد در دانشگاه، سرمایه‌گذاری است و نه هزینه. من نمی‌خواهم امروز در روز جشن آغاز سال تحصیلی کامها را تلخ کنم. اما بگذارید یک اشاره کنم؛ سهم آموزش عالی از بودجه کل کشور، تنها سه درصد است. اگر بودجه‌ای که امروز در آموزش عالی در اختیار داریم را با ارز خارجی بسنجیم، نصف بودجه سال 90 را در اختیار داریم. اما انتخابات چهاردهم ریاست جمهوری امید جدیدی در دانشگاه دمیده است.
وی در ادامه گفت: ما برنامه عملیاتی برای رسیدن به اهداف برنامه هفتم را نوشته‌ایم. اگر بودجه‌ی کافی تامین شود ما می‌توانیم به خیزش و رشد و جهش علمی برسیم و جلوی مهاجرت نخبگان علمی را بگیریم.
بودجه دانشگاه‌ها باید متناسب با جایگاه‌علمی و پژوهشی تخصیص یابد
نایب‌رئیس اول مجلس شورای اسلامی با اشاره به نیاز به ساماندهی دانشگاه‌ها در وزارت علوم، تصریح کرد: بودجه‌ها باید به تناسب جایگاه علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها و نه به صورت یکسان توزیع شود.
حمیدرضا حاجی‌بابایی، نایب رئیس اول و عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، در بازدید از مرکز نشر دانشگاهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اظهار کرد: «سازمان نشر یکی از بخش‌های مهم و از قله‌های مهم وزارت علوم در زمینه تولید محتواست که برای بخش دانشجویی اهمیت ویژه‌ای دارد.»
نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: «در سال‌های اخیر، بودجه مناسبی در اختیار وزارت علوم قرار گرفته تا وزیر علوم بتواند تغییرات مطلوبی را ایجاد کند.»
حاجی‌بابایی با اشاره به تعداد بالای واحدهای دانشگاهی در کشور بیان کرد: «یکی از اقدامات مهم در راستای ساماندهی وزارت علوم، بازنگری در تعداد واحدهای دانشگاهی است. باید شاخصی برای این بخش تعریف شود؛ در غیر این صورت، تمام بودجه این وزارتخانه صرف تأمین هزینه‌های دانشگاه‌ها خواهد شد.»
نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «می‌توان برای تعیین تعداد دانشگاه‌ها از الگوی سایر کشورها، مانند فرانسه یا انگلستان، استفاده کرد. ادامه فعالیت برخی از واحدهای دانشگاهی توجیهی ندارد و در این شرایط باید با برنامه‌ای کیفی به سمت توسعه پژوهشگاه‌ها و نشریات حرکت کرد.»
وی معتقد است که در حال حاضر نحوه تخصیص بودجه به دانشگاه‌ها بدون توجه به جایگاه علمی و نقش آن‌ها در پژوهش و به صورت توزیع یکسان است.
حاجی‌بابایی همچنین بیان کرد: «دانشگاه فنی و حرفه‌ای خروجی‌های خوبی داشته است. با توجه به نیاز کشور به نیروهای متخصص و صنعتی، باید ۷۰ درصد دانشجویان رشته‌های فنی و حرفه‌ای را انتخاب کنند و ۳۰ درصد نیز به سایر رشته‌ها اختصاص یابد،حضور این افراد متخصص نقش مهمی در سطح توسعه دارد.»
گزارش از عرفان عباسی
