به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، «صبح که از خواب بیدار می‌شوم تا قهوه نخورم چشم‌هایم باز نمی‌شود.» این جمله ناآشنایی برای ما نیست. در فضای مجازی یا اطرافیان خودمان دیده و شنیده‌ایم. حالا حسام ربیعی، رئیس انجمن قهوه ایران، روز چهارم آذرماه گفت: در ۷ ماه اول سال جاری ۳۰ هزار تن قهوه به ایران وارد شده است. در صورتی که این مقدار در کل سال ۱۴۰۱، ۳۳ هزار تن و در سال ۱۳۹۸ ، ۸ هزار تن بوده است. همین آمار کوتاه نشان از تغییر ذائقه ما ایرانی‌ها در مصرف قهوه دارد. حالا اینجا این سوال مطرح می‌شود، فضای مجازی چقدر در این افزایش واردات اثر داشت؟ حرف ما در این گزارش قهوه نیست، بلکه تغییر ذائقه‌ای است که فضای مجازی ایجاد می‌کند. یا بهتر است بگوییم ذائقه جدیدی که می‌سازد. هرمتنی که می‌خوانیم یا تصویری که می‌بینیم روی ذهن ما اثر می‌گذارد. بدون اینکه کسی حواسش به خوب یا بد بودن آن باشد.
تغییر ذائقه دم‌بخت‌ها
روزهایی که در فضای مجازی عکس قهوه و کافه رفتن‌های پی در پی را می‌دیدیم، کسی درباره مضرات آن مثل افزایش فشار خون، افزایش استرس و اضطراب، سردرد و سرگیجه، افزایش خستگی در صورت مصرف مداوم، سوزش معده، لرزش عضلات و... اشاره نمی‌کرد. اما همان عکس‌ها باعث شد مصرف قهوه اینقدر افزایش پیدا کند. دقیقا مثل همین روزهایی که شاهد متن‌هایی از جمله، «دختر مستقل نیاز به مرد ندارد، پسری که قدش زیر ۱۸۰ باشد کنسل است، ای کاش از این دخترهایی بودم که نهایت آرزوشون زن یکی شدن بود و…» هستیم کسی به تاثیری که این حرف‌ها بر دید ۵ میلیون و ۷۷۰ هزار دختر مجرد بین ۱۵ تا ۳۰ سال دارد توجه نمی‌کند و کسی حواسش نیست این متن‌ها و نظریات شخصی من درآوردی چقدر بر دیدگاه دختران نسبت به ازدواج تاثیر دارد و ملاک‌های آنها را سخت‌تر می‌کند و به سمت‌و سویی می‌برد که فانتزی‌هایشان بیشتر می‌شود.
به گفته محمد حیدرپور استاد دانشگاه و جامعه شناس فرهنگی، نسل جدید که تحت تاثیر فضای مجازی است بیشتر کسب موفقیت‌های تحصیلی، فردی و شغلی برایش اهمیت پیدا کرده و این به عنوان یک ارزش به حساب می‌آید.
ذائقه سازی؛ روزی با قهوه و چای حالا با ازدواج
حالا دوباره برویم سر قضیه قهوه. حتما این را شنیدید که ایرانی‌ها قبل از چای، قهوه می‌نوشیدند. اما به گفته نصراله حدادی تهران‌پژوه، به استناد کتاب‌هایی مانند تفریحات ایرانیان و... این نظریه رد می‌شود و آن را از اساس اشتباه می‌داند. به گفته وی، عمر وارد شدن چای و قهوه در فهرست نوشیدنی ایرانی‌ها یکی است.در دوره صفویه زمانی که استعمار انگلیس کل شبه قاره هند را گرفته بود، برای چای که در این منطقه و قهوه که در آفریقا و آمریکای جنوبی کشت می‌کرد؛ به دنبال یک بازار هدفی بود. یکی از این کشورها ایران بود. به همین خاطر در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران به دنبال ذائقه‌سازی بود تا بازاری دائمی و مطمئن برای این محصولات پیدا کند.ذائقه سازی، همان کاری است که روزی با چای و قهوه انجام دادند و امروز هم با موضوع ازدواج. مثلا پسری با هزار آرزو به خواستگاری دختری می‌رود و با لیست بلند بالایی از خواسته‌های او مواجه می‌شود. این فانتزی‌سازی‌ها و ذائقه‌سازی در بحث ازدواج پسران هم وجود دارد. مثلا پسر لیست بلند بالایی برای ظاهر، پوشش و اخلاق دختری که قرار است با او ازدواج کند ردیف می‌کند.
اهمیت سواد رسانه‌ای
اما این روزها آمار ازدواج جوان‌ها پایین است و اولویت اول اکثر آنها پیدا کردن همسر مناسب نیست، از طرف دیگر هم کشورمان با مشکل جمعیت و جوانی مواجه است؛ فضای مجازی هم در این میان جولان می‌دهد و توجه جوان‌های دم بخت را از مسائل مهم برای ازدواج به سمت خانه، محل زندگی، چشم‌های‌رنگی، قد و… برده‌است. با توجه به اینکه فضای مجازی عضو جدایی ناپذیر زندگی ما شده است، آموزش سواد رسانه‌ای و تسلط بر فضای مجازی برای نوجوانان، جوانان و خانواده‌های آنها به قدری مهم است که اگر جدی گرفته نشود جلوی بحران‌های پیش رو را نمی‌شود گرفت دقیقا مثل تغییر ذائقه‌ای که برای قهوه و چای ایجاد کردند و امروز همه ما عاشق چای و قهوه شده‌ایم.
