به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مجموعه مقررات تجمیعی قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان را منتشر کرد. در این مجموعه مقررات رشته‌های مورد نیاز با عنوان «اجباری» و رشته‌های مازاد بر نیاز با عنوان «اختیاری» شناخته می‌شوند.
رشته‌های مورد نیاز یا اجباری به رشته‌های تحصیلی گفته می‌شود که بر اساس اعلام وزارت بهداشت، فارغ التحصیلان آن مکلفند خدمات موضوع قانون را در مناطق مورد نیاز سپری کنند.
رشته‌های مازاد بر نیاز یا اختیاری به رشته‌های تحصیلی گفته می‌شود که طبق اعلام وزارت بهداشت در دوره‌های زمانی مختلف مازاد بر نیاز اعلام شده و تکلیفی برای انجام خدمت موضوع قانون ندارند.
رشته‌های مورد نیاز و مدت زمان انجام خدمت:
پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری، هوشبری، اتاق عمل، فوریت‌های پزشکی، علوم آزمایشگاهی، پرتوشناسی تشخیصی (رادیولوژی)، مامایی، تغذیه، بهداشت عمومی، بینایی سنجی، شنوایی سنجی، گفتار درمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی، فناوری اطلاعات سلامت، اپیدمیولوژی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، انفورماتیک پزشکی، اقتصاد سلامت، اقتصاد بهداشت و مددکاری اجتماعی در کلیه مناطق کشور
رشته‌های مورد نیاز که مکلف به انجام خدمات موضوع قانون هستند طبق صورتجلسه مورخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ کمیسیون موضوع مواد (۲) و (۳) آئین نامه اجرایی قانون و همچنین بخشنامه شماره ۲۰۹/۲۰۰۸ د مورخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ به تصویب رسیده است.
تبصره: در رابطه با رشته تحصیلی مددکاری اجتماعی، صرفاً فارغ التحصیلان از دانشگاه‌های علوم پزشکی مورد نیاز اعلام می‌شود.
دانش آموختگان رشته‌های مامایی، تغذیه، بهداشت عمومی، بینایی سنجی، شنوایی سنجی، گفتار درمانی، کار درمانی، فیزیوتراپی و فناوری اطلاعات سلامت که از تاریخ اول آبان ۱۴۰۲ به بعد فارغ التحصیل شده اند، مکلف به انجام خدمت هستند.
تبصره: فارغ التحصیلان بعد از تاریخ اول آبان ۱۴۰۲ در مقطع کارشناسی ارشد این رشته‌ها اگر در مقطع کارشناسی خدمات موضوع قانون را انجام نداده باشند مشمول طرح اجباری خواهند بود.
دانش آموختگان رشته‌های اپیدمیولوژی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، انفورماتیک پزشکی، اقتصاد سلامت، اقتصاد بهداشت و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های علوم پزشکی در رشته مددکاری اجتماعی که از تاریخ اول خردادماه ۱۴۰۳ به بعد فارغ التحصیل شده اند مکلف به انجام خدمت هستند.
تبصره: فارغ التحصیلان بعد ازتاریخ اول خردادماه ۱۴۰۳ در مقطع کارشناسی ارشد این رشته‌ها اگر در مقطع کارشناسی خدمات موضوع قانون را انجام نداده باشند مشمول طرح اجباری خواهند بود.
مدت زمان انجام خدمت برای مقاطع تحصیلی کاردانی ۱۲ ماه و برای مقاطع کارشناسی و بالاتر، ۲۴ ماه خواهد بود که از این مدت، ضریب منطقه خدمتی موضوع جداول تصویبنامه شماره ۳۴۰۹۷ ت ۲۴۲۴۳ ه مورخ ۲ بهمن ۱۳۸۱ هیئت وزیران و اصلاحات بعدی آن نیز محاسبه و کسر خواهد شد.
مستخدمین رسمی دولت و کادر ثابت نیروهای مسلح و اعضا هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی خدمات موضوع این قانون را در نقاط مورد نیاز سازمان ذیربط به شرط داشتن واحدهای درمانی انجام خواهند داد.
تداوم داوطلبانه خدمت مشمولین قانون موضوع بخشنامه شماره ۲۰۹٫۴۴۲۳ د مورخ ۲۴ آبان ۱۳۹۳ در صورت نیاز مؤسسات تابعه مشروط بر عدم وجود متقاضی در صف انتظار شروع خدمت حداکثر به میزان ۱۲ ماه برای مقاطع کاردانی و ۲۴ ماه برای مقاطع کارشناسی و بالاتر صرفاً در رشته‌های پزشکی دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری هوشبری، اتاق عمل، فوریت‌های پزشکی، علوم آزمایشگاهی، پرتوشناسی (رادیولوژی) و مامایی امکانپذیر است.
تبصره - خدمت داوطلبانه افرادی که در حال حاضر بیش از این مدت مشغول انجام وظیفه هستند، صرفاً تا پایان مدت زمان تمدید شده ادامه می‌یابد.
انجام خدمت بدون احتساب ضریب محرومیت منطقه در مدت زمان قانونی با درخواست کتبی فرد مشمول و نیاز و موافقت مؤسسه بلامانع است.
به استناد تبصره (۳) ماده (۱) قانون کسانیکه بعد از فراغت از تحصیل در یک مقطع خدمات انجام داده و گواهی پایانی دریافت کرده باشند در مقاطع بالاتر مشمول انجام خدمات نیستند. برای اینگونه افراد گواهی مجدد صادر نخواهد شد.
صدور معرفی نامه انجام خدمات مشمولین قانون برای سایر دستگاه‌های اجرایی توسط مؤسسات تابعه امکانپذیر نیست. تعیین تکلیف مستخدمین رسمی سایر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی از بابت خدمات موضوع قانون، بر عهده ستاد وزارت بهداشت است.
رشته‌های تحصیلی بهداشت دهان، سلامت دهان، پرستاری دندانپزشکی، پروتز دندان و ساخت پروتز دندان در شمول قانون قرار می‌گیرند.
در اجرای ماده (۴) قانون در صورتی که مشمولین حداکثر تا سه ماه پس از فراغت از تحصیل در آخرین مقطع وضعیت خود را در سامانه توزیع مشمولان قانون مشخص نکنند به میزان مدت زمان غیبت شامل اضافه خدمت خواهند بود.
تبصره ۱: مدت اضافه خدمت موضوع ماده (۴) قانون و همچنین تداوم داوطلبانه خدمت کماکان بدون احتساب ضریب محرومیت محاسبه می‌شود.
تبصره ۲: تأخیر شروع خدمت برای بانوان باردار و دارای فرزند زیر دو سال موضوع ماده (۲۷) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مشمول این بند نمی‌شود.
تبصره ۳: مشمولین قانون در صورت ابتلاء به بیماری با تأیید کمسیون پزشکی به اندازه مدت زمان دوره معالجه از اضافه خدمت موضوع این بند مستثنی خواهند بود.
تبصره ۴: برای آقایانی که پس از فراغت از تحصیل به خدمت نظام وظیفه اعزام می‌شوند این مهلت یک ماه بعد از تاریخ صدور گواهی با کارت پایان خدمت و در خصوص افراد معاف از خدمت مذکور نیز یک ماه پس از صدور گواهی یا کارت معافیت خواهد بود.
معافیت‌ها و کسر خدمت
معافیت‌های موضوع مواد (۲)، (۳)، (۹) و (۱۲) قانون معافیت موضوع ماده (۷) آئین نامه اجرایی قانون و معافیت ماده (۸) قانون نحوه تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور همچنان به قوت خود باقی و گواهی مربوطه پس از احراز شرایط لازم طبق روال قبل صادر می‌شود.
تبصره: سایر معافیت‌های اعلام شده خارج از مفاد قانون و این بند از تاریخ ابلاغ این مجموعه، لغو می‌شوند.
از تاریخ ابلاغ این مجموعه تمامی بخشنامه‌های صادره در خصوص معافیت ماده (۳) قانون لغو و تمامی فارغ التحصیلان رشته‌های مورد نیاز طبق مفاد ماده (۳) مکلف اند تمامی مدت زمان باقیمانده از خدمت خود را حسب مورد تا سقف ۱۲ یا ۲۴ ماه در مناطق مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام وظیفه کنند و صرفاً مدت زمان خدمت وظیفه انجام شده از خدمات موضوع این قانون برابر مقررات کسر خواهد شد.
تبصره ۱: بخشنامه شماره ۲۰۷٫۶۰۶ د مورخ ۱۲ شهریور ۱۴۰۱ در خصوص انجام خدمت نظام وظیفه با پروژه تحقیقاتی کماکان به قوت خود باقیست.
تبصره ۲: ملاک عمل برای کسر خدمت موضوع ماده (۳) خدمت نظام وظیفه انجام شده بعد از فراغت از تحصیل در رشته‌های مشمول قانون است.
تبصره ۳: با توجه به مفاد ماده (۳) قانون الزاماً مدت زمان خدمت نظام وظیفه از مدت خدمت موضوع این قانون کسر خواهد شد و در این خصوص اختیاری برای مشمولان و مؤسسات تابعه وجود ندارد.
تبصره ۴: فارغ التحصیلان مقطع کاردانی باید حداقل یکسال از خدمات نظام وظیفه عمومی خود را پس از فراغت از تحصیل انجام دهند. در غیر اینصورت این افراد نیز تا سقف ۱۲ ماه مشمول خدمت پزشکان و پیراپزشکان خواهند بود.
تبصره ۵: در رابطه با کسر خدمت موضوع این بند مدت زمان مندرج در کارت پایان خدمت مشمولان ملاک عمل بوده و گواهی‌های صادره صرفاً از سوی مرکز عملیات نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح معتبر هستند.
رعایت مفاد ماده (۲۷) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در خصوص کسر خدمت مشمولین رشته‌های مورد نیاز و تعیین محل خدمت آنان از سوی مؤسسات لازم الاجرا بوده و تمهیدات لازم در سامانه توزیع مشمولین در این خصوص پیش بینی شده است.
تبصره ۱- مدت زمان کاهش خدمات موضوع این بند برای پزشکان متخصص که تعهدات موضوع این قانون در دوره عمومی خود را طی نکرده اند (استریت ها) حداکثر تا ۲۴ ماه اول تعهدات دوره تخصص خواهد بود.
تبصره ۲- ضریب محرومیت منطقه خدمتی پس از کسر مدت زمان خدمت موضوع این بند برای مشمولین اعمال خواهد شد.
گواهی پایان خدمات مشمولین و نیز گواهی معافیت از انجام خدمات با امضا و تأیید روسای مؤسسات تابعه و یا سایر مقامات مجاز از سوی رئیس مؤسسه صادر می‌شود.
استفاده مشمولین از معافیت‌های موضوع بند (۱-۳) اختیاری بوده و در صورت تمایل مشمولین می‌توانند با رعایت قوانین و مقررات نسبت به شروع خدمات طبق روال معمول اقدام کنند.
تبصره - صدور گواهی معافیت در حین انجام خدمت برای مشمولین این بند مستلزم دو ماه اعلام قبلی از سوی متقاضی خواهد بود.
نحوه شروع خدمات
اداره کل منابع انسانی با توجه به شاخص‌های نیروی انسانی تعیین شده و همچنین اعلام نیاز مؤسسات در سامانه جامع برنامه ریزی نیروی انسانی سهمیه هر یک از آنها را در دوره‌های زمانی مشخص اعلام می‌کند.
تمامی فارغ التحصیلان رشته‌های مورد نیاز با توجه به ظرفیت و سهمیه تعیین شده هر رشته شغلی باید در سامانه توزیع مشمولین قانون ثبت نام و به ترتیب اولویت خدمات خود را در مناطق مورد نیاز وزارت آغاز کنند.
طبق ماده (۱) قانون، تصمیم گیری در خصوص نحوه توزیع مشمولین در مناطق مورد نیاز با رعایت اولویت‌های قانونی از سوی ستاد وزارت بهداشت انجام خواهد شد.
تمامی مشمولین قانون موظف به انجام وظیفه در محل تعیین شده از سوی وزارت بهداشت بوده و در صورت استنکاف علاوه بر اضافه خدمت موضوع بند ۲۱۲ به استناد ماده ۵ قانون از فعالیت ایشان در مراکز درمانی دولتی و غیر دولتی جلوگیری بعمل خواهد آمد.
تبصره - بدیهی است در موارد خاص و ضروری جهت پیش بینی فرآیند جابجایی مشمولان در طی مدت زمان انجام خدمت در مؤسسات تابعه اداره کل منابع انسانی از طریق سامانه‌های موجود تمهیدات لازم را فراهم خواهد آورد.
در زمان شروع خدمت مشمولین برای اختصاص شغل و صدور حکم کارگزینی رعایت شرایط احراز مندرج در طرح طبقه بندی مشاغل وزارت بهداشت، الزامی است.
پزشکان عمومی ذکور مکلفند حداقل یک سال از خدمات خود را در مراکز بهداشتی درمانی روستایی خدمت کنند. کارکنان رسمی و پیمانی وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های اجرایی که مرکز بهداشتی درمانی دارند، از انجام خدمات موضوع این بند در مراکز روستایی مستثنی هستند.
اعلام نقاط غیر مجاز
شهرهای تهران، شیراز، تبریز، اصفهان و مشهد جهت خدمت فارغ التحصیلان رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی و متخصصین رشته‌های مختلف پزشکی نقاط غیر مجاز اعلام می‌شود.
بانوان متأهل و کارکنان رسمی و پیمانی وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های اجرایی که مرکز بهداشتی درمانی دارند، از دو بند بالا و استعدادهای درخشان در سال دوم از بند بالا مستثنی هستند.
هر گونه معرفی فارغ التحصیلان جهت انجام خدمات قانونی تحت عنوان اعزام مستقیم لغو و تمامی فارغ التحصیلان ملزم به ثبت نام در توزیع ادواری سامانه‌های مربوطه خواهند بود.
نحوه ادامه تحصیل
ادامه تحصیل همزمان مشمولین در زمان گذراندن خدمات موضوع این قانون تابع قوانین و مقررات آموزشی خواهد بود.
ادامه تحصیل فارغ التحصیلان مشمول قانون در مقاطع بالاتر کاردانی به کارشناسی، کارشناسی به کارشناسی ارشد و کارشناسی ارشد به دکتری تخصصی (Ph.D) قبل از انجام خدمات موضوع قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان بدون ایجاد فاصله زمانی بلامانع است.
تبصره - مشمولین در حین انجام خدمات قانونی در صورت قبولی در آزمون مقطع بالاتر می‌توانند پس از اقدام به توقف خدمت ادامه تحصیل دهند.
فارغ التحصیلان رشته‌های تحصیلی پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی که حداکثر ۳ ماه بعد از فراغت از تحصیل خدمات قانونی خود را در مناطق چهار پنجم و پایین‌تر شروع کرده باشند، مجازند در آزمون‌های تخصصی شرکت و در صورت پذیرش در آزمون تا قبل از آغاز دوره تخصص به خدمت ادامه دهند. این گروه از افراد مابقی خدمت خود را پس از فراغت از تحصیل در مقطع بالاتر انجام خواهند داد.
تبصره - فارغ التحصیلان استعدادهای درخشان در رشته‌های تحصیلی پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از شرط شروع به خدمت در مناطق چهار پنجم و پایین‌تر معاف هستند.
حقوق و مزایا و موارد مربوط به امور اداری و استخدامی
طبق ماده (۱۱) قانون و ماده (۳۴) آئین نامه اداری و استخدامی کارمندان غیر هیئت علمی تمامی مشمولین قانون از لحاظ حقوق و مزایا ارتقا طبقه و رتبه کاهش ساعات کاری نحوه استفاده از انواع مرخصی‌ها به شرح زیر همانند کارمندان رسمی و پیمانی همتراز خواهند بود:
- حقوق و مزایای مشمولین قانون بر اساس فصل هشتم آئین نامه اداری و استخدامی کارمندان غیر هیئت علمی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن تعیین خواهد شد.
- مرخصی استحقاقی مشمولین همانند سایر کارمندان مؤسسه به ازای هر ماه خدمت تمام وقت ۲/۵ روز است. حداکثر نیمی از مرخصی مذکور در پایان هر سال قابل انتقال به سال بعد تا پایان خدمت خواهد بود. این مرخصی قابل ذخیره و باز خرید نیست.
تبصره ۱ - مؤسسات تابعه باید تمهیدات لازم را برای استفاده مشمولین از تمامی مرخصی استحقاقی خود تا پایان مدت خدمت اتخاذ کنند.
تبصره ۲- در صورتی که مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان در حین انجام خدمت به استخدام پیمانی یا قراردادی همان مؤسسه پذیرفته شوند، مدت مرخصی استحقاقی استفاده نشده آنان قابل انتقال به وضعیت جدید خواهد بود.
مشمولین قانون در صورت ابتلاء به بیماری حسب مورد با تأیید پزشک معتمد و یا تأیید کمسیون پزشکی حداکثر تا پایان طول مدت قانونی خدمت از مرخصی استعلاجی و در صورت وضع حمل تا سقف مقرر در قوانین و مقررات، از مرخصی زایمان بهره مند می‌شوند. مدت مرخصی استعلاجی و مرخصی زایمان جز مدت زمان خدمات قانونی مشمولین محاسبه و پرداخت حقوق و مزایای این ایام بر عهده مؤسسه خواهد بود.
تبصره: پزشکان متخصص مشمول تعهدات قانونی و فارغ التحصیلان مقاطع Ph.D هم که خدمات موضوع قانون را انجام نداده یا قسمتی از آن را انجام داده اند و بصورت استریت شروع به انجام تعهدات می‌کنند، حداکثر تا دو سال ابتدای شروع تعهد بعنوان خدمت موضوع این قانون محاسبه و مرخصی استعلاجی و مرخصی زایمان آنان در این مدت جز تعهدات ایشان محسوب می‌شود.
پس از صدور حکم تداوم داوطلبانه خدمت مشمولین از تمامی حقوق و مزایا و مرخصی‌های پیش بینی شده همانند زمان انجام خدمت قانونی حداکثر تا پایان مدت زمان تمدید شده، بهره مند خواهند بود.
در موارد ضروری و پس از حصول اطمینان از نیاز فرد اعطای مرخصی بدون حقوق به مشمولین قانون با موافقت واحد محل خدمت حداکثر به مدت دو ماه در طول مدت تعهد امکانپذیر بوده و در این مدت سهمیه نیروی انسانی اختصاص یافته جهت آن واحد مؤسسه حفظ خواهد شد. با توجه به نیاز مؤسسات تابعه اعطای مرخصی بدون حقوق به میزان بیشتر از دو ماه موضوعیت نداشته و در صورت ضرورت برای مشمولین گواهی انجام قسمتی از خدمات صادر خواهد شد.
با توجه به مفاد ماده (۱۰۷) قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون پرداخت پاداش پایان خدمت کارکنان دولت، پرداخت پاداش یا سنوات آخر خدمت به مشمولین این قانون مجوز نداشته و با توجه به احساب سنوات خدمت مذکور به عنوان سابقه خدمت دولتی، مبلع مربوط به این مدت پس از استخدام و در زمان خروج از خدمت طبق مقررات مربوطه قابل محاسبه خواهد بود.
مشمولان قانون صرفاً بعد از تعیین تکلیف خدمت موضوع این قانون (شروع به خدمت یا دریافت گواهی معافیت) مجاز به فعالیت در حیطه شغلی مربوطه خواهند بود.
در صورت نیاز به خدمات فارغ التحصیلان مقاطع تحصیلی دکتری و بالاتر این قانون در خارج از ساعات موظف و احراز تمامی شرایط لازم، پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب با موافقت رئیس موسسه امکانپذیر خواهد بود در غیر اینصورت صدور مجوز فعالیت در خارج از ساعات موظف برای سایر مراکز درمانی بلامانع است.
اشتغال همزمان مشمولین این قانون در همان مؤسسه یا سایر مؤسسات تابعه و دستگاه‌های اجرایی به صورت قراردادی یا شرکتی و.... تابع قانون منع تصدی بیش از یک شغل خواهد بود.
گزارش از عرفان عباسی
