به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، از منظر علمی، ایران در سال‌های اخیر در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان با افت چشمگیری مواجه شده است. در سال 2023 ایران از لحاظ تعداد و کیفیت مقالات علمی در حوزه هوش مصنوعی در جایگاه دوم منطقه پس از عربستان سعودی قرار دارد با تداوم این روند پیش‌بینی می‌شود که ایران در سه سال آینده جایگاه دوم را به ترکیه واگذار کند!
در زمینه توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی، ایران پس از ترکیه در رتبه دوم منطقه قرار دارد. روند مشارکت ایرانیان در پروژه‌های برجسته هوش مصنوعی در سال‌های اخیر صعودی بوده و حضور مهندسان ایرانی در این حوزه رو به افزایش است. این حوزه یکی از مزایا و فرصت‌های کلیدی ایران در رقابت جهانی در عرصه هوش مصنوعی به شمار می رود.
در رابطه با کاربردی‌سازی و بکارگیری هوش مصنوعی در کسب و کارهای ایرانی، ایران حداقل هفت سال از میانگین جهانی عقب‌تر است و در حال حاضر حدوداً 17 درصد از کسب و کارهای ایرانی از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
از دلایل اصلی عدم توسعه و پذیرش هوش مصنوعی در کسب و کارهای ایرانی، کمبود نیروی کار ماهر و نبود زیرساخت‌های مناسب است. این دو عامل کلیدی به طور جدی مانع گسترش هوش مصنوعی در بنگاه‌های ایرانی شده است.
از نظر تعداد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی، ایران تا سال 2016 در جایگاه دوم منطقه بود اما در سال 2023 با دو پله سقوط در رتبه چهارم قرار گرفته است.
از منظر بازار هوش مصنوعی، ارزش بازار این حوزه در ایران تا سال 1403 حدود 1600 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود (شامل زیرساخت داده و نرم افزار). از سال 1396 و با در نظر گرفتن نرخ تنزیل تورم سالانه، این بازار با شیب اندکی کوچک شده که چالشی کلیدی به شمار می‌آید.
در زمینه سرمایه‌گذاری، ایران کمترین میزان سرمایه‌گذاری را در میان کشورهای منطقه داشته است. طبق برآوردها تاکنون حدود 10میلیون دلار در بخش دولتی و خصوصی ایران در حوزه هوش مصنوعی شامل زیرساخت داده و نرم افزار سرمایه‌گذاری شده است.
از نظر ظرفیت توان پردازشی داخلی و دسترسی به پردازنده‌های پیشرفته در حوزه هوش مصنوعی، ایران در جایگاه پنجم منطقه قراردارد.
تعداد فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی کامپیوتر مرتبط با هوش مصنوعی در ایران به طور سالانه حدود 3500 نفر است. این رقم علی‌رغم تحولات گسترده در حوزه هوش مصنوعی و موج مهاجرت تحصیلی در سال‌های اخیر تغییر چندانی نداشته است.
از لحاظ شاخص‌های اخلاقی و قوانین مرتبط با هوش مصنوعی ایران در جایگاه پنجم منطقه قرار دارد که البته فاصله قابل توجهی با دیگر کشورهای منطقه ندارد. نبود قوانین مرتبط با حفاظت از داده‌ها و فقدان چارچوب حکمرانی هوش مصنوعی، دو چالش اصلی ایران در این حوزه محسوب می‌شود.
