به گزارش گروه بینالملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روزنامه فایننشالتایمز در تحلیلی از رقابت بازیگران برای پرکردن خلأ قدرت در سوریه مینویسد: ترکیه و اسرائیل برای سوءاستفاده از سقوط بشار اسد در حال تشدید رقابت هستند. آنکارا در آرزوی بازسازی عثمانی است و اسرائیل نیز به دنبال تضعیف سوریه و الحاق جولان است. رویاهای آنها اما برای تسلط بر منطقه، از نقاط ضعف مشابهی رنج میبرد. در این میان عربستان مسیر دیگری را تعریف کرده است که میتواند خاورمیانه را حتی اساسیتر از اقدامات ترکیه و اسرائیل شکل دهد.
نقشه عربی برای شام
برای ترکیه، سرنگونی بشار اسد راه جدیدی را برای نفوذ منطقهای باز میکند. این مداخله همچنین بازدهی داخلی دارد؛ تضعیف کردها در سوریه، کاهش مشکل پناهندگان ترکیه و کمک به ماندن اردوغان در سمت ریاستجمهوری پس از سال ۲۰۲۸.
اتحاد ترکیه با گروههای بنیادگرا مانند تحریرالشام و اخوانالمسلمین به عنوان یک تهدید جدی توسط اسرائیل و پادشاهیهای محافظهکار خلیج فارس تلقی میشود. اسرائیل نیز برای از بین بردن ظرفیت نظامی سوریه، بمباران نیروی دریایی و هوایی این کشور و تصرف اراضی فراتر از بلندیهای جولان که از سال ۱۹۶۷ آن را اشغال کرده، حرکت کرده است.
طی یکسال گذشته، اسرائیل پروژه خود برای جنگیدن در چندین جبهه بهطور همزمان از جمله غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن، ایران و اکنون سوریه را نشان داده است. اسرائیل همچنین تنها دارنده بمب هستهای در منطقه است. نتانیاهو نیز مانند رقیبش یک بازمانده سیاسی بیرحم است. هر دو برای نخستین بار چندین دهه پیش قدرت را به دست گرفتند و خود را مرد سرنوشت میدانند.
با این حال، رویاهای آنها برای تسلط بر منطقه از نقاط ضعف مشابهی رنج میبرد. اسرائیل و ترکیه قدرتهای غیرعربی در منطقهای با اکثریت عرب هستند. در جهان عرب هیچ اشتیاقی برای بازسازی امپراتوری عثمانی وجود ندارد. اسرائیل همچنان یک بازیگر خارجی در خاورمیانه محسوب میشود که منبع بیاعتمادی و اغلب محبوبیتی ندارد.
ترکیه و اسرائیل همچنین دارای پایگاه اقتصادی بسیار ضعیفی هستند که نمیتوانند واقعا آرزوی سلطه بر منطقه را داشته باشند. اقتصاد ترکیه در اثر تورم ویران شده است. اسرائیل با همه توان فنی و نظامیاش موجودیت کوچک و اشغالگر با جمعیت کمتر از ۱۰ میلیون نفر است. پس از حملات ۷ اکتبر، شانس نتانیاهو به عنوان یک رهبر موفق در تاریخ اسرائیل کم به نظر میرسد. وضعیت او اکنون در داخل و خارج بسیار بحث برانگیز است و به اتهام فساد در اسرائیل تحت محاکمه قرار دارد.
جاهطلبیهای ترکیه و اسرائیل میتواند به راحتی در سوریه درگیر شود. خطر تبدیل شدن به میدان جنگ برای قدرتهای منطقهای رقیب وجود دارد؛ چرا که عربستان سعودی و کشورهای خلیجفارس نیز در سوریه منافع در خطر دارند. هفته گذشته، در حالی که ترکیه سقوط دمشق را جشن گرفت و همزمان اسرائیلیها به نابودی زیرساختهای ارتش سوریه مشغول بودند، عربستان سعودی دستاورد صلحآمیزتری را کسب کرد و به عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۳۴ انتخاب شد.
سعودیها و کشورهای حاشیه خلیج فارس، خطر مستقیمتری را از سوی ائتلافهای اسلامگرایانه ترکیه تا جاهطلبیهای ارضی اسرائیل احساس میکنند. با این وجود ریاض میداند که حمله اسرائیل به غزه بسیاری از جهان عرب را وحشتزده کرده و نزدیکتر شدن به نتانیاهو برای مقابله با اردوغان بحثبرانگیز خواهد بود. بهویژه اگر اسرائیلیها بهطور همزمان هر چشماندازی برای تشکیل کشور مستقل فلسطینی را برای همیشه از بین ببرند.
اسرائیل و ترکیه ارتشهای قدرتمندی دارند. اما سعودی، قطر و امارات متحده عربی نیز قدرت مالی قابل توجهی دارند. هر مسیری که ریاض تصمیم بگیرد میتواند خاورمیانه را حتی اساسیتر از اقدامات ترکیه و اسرائیل شکل دهد.
گزارش از محمد جهاد
