به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» محمدرضا یوسفی/// رئیس جمهور در جلسه با ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بیان کرده است که ما تولید کننده و توزیع کننده ایم پس چگونه است که 10 تا 20 میلیون لیتر روزانه قاچاق می شود. پرسشی مهم است که البته نمی توان به سادگی از آن گذشت.
حمل این میزان بنزین قاچاق با فرض کامیون هایی با مخزن بزرگ و ظرفیت 44 هزار لیتر به بیش از 450 کامیون برای خروج از مرز نیاز دارد. روشن است که این میزان ممکن نیست از پمپ بنزین ها گرفته شده باشد. پس، از مبدء اصلی با هدف قاچاق بارگیری می شوند. البته ممکن است که شبکه بسیار قوی این کامیون ها را به مرز نرسانند بلکه در یکی از مناطق مرزی تحویل داده تا از طریق لوله های بزرگ از زیرزمین به زیر دریا برده و برخی کشتی ها در دریا آن را تحویل بگیرند. همینطور احتمالات دیگری را نیز می توان در نظر گرفت.
اگر بنابر ادعای مقامات، هر لیتر بنزین وارداتی را 60 هزار تومان در نظر بگیریم، در نتیجه تفاوت هر لیتر بنزین در داخل و وارداتی، حدود 57 هزار تومان خواهد شد که روزانه 1100 میلیارد تومان و سالانه حدود 402 همت خواهد شد. طبیعی است که بخشی از این درآمد، هزینه های ارسال بوده و سود خالص رانتی نیست.
با این پدیده چند نوع می‌توان برخورد کرد:
یک تحلیل این است که قیمت گذاری دستوری منشأ رانت است و باید قیمت گذاری دستوری برچیده شود. در نتیجه باید قیمت بنزین به سطح قیمت های جهانی رسانده شود. تا این رانت از بین رود. گروهی بر این سیاست تاکید دارند اما نتایج تورمی، روانی و اجتماعی آن در شرایط کنونی به ما می گوید که
اولا این سیاست با توجه به پیامدهای آن، بازی با آتش است و ثانیا برای تاثیرگذاری نیاز به یک بسته سیاستی جامع دارد که اعمال آن در شرایط کنونی ناممکن است در نتیجه یک بازی تکرار شونده شبیه دولت دهم و دوازدهم را شاهد خواهیم بود. هر چند سال یک بار، این موضوع بر سر میز سیاستگذار قرار خواهد گرفت.
اما می توان از زاویه دیگر نیز به این معضل نگاه کرد. به واقع قاچاق بنزین در این حجم گسترده و سیاست همسان سازی با قیمت های جهانی، نمی تواند مشکل اساسی حکمرانی را حل کند. زیرا قاچاق روزانه 20 میلیون لیتر از مبادی تولید، متفاوت از سایر انواع قاچاق های ناشی از قیمت گذاری است. این نوع قاچاق یک فساد سازمان یافته ناشی از فساد سیستماتیک است.
آقای رئیس جمهور اولین کسی نیست که متوجه این حجم از قاچاق شده است اما پرسش این است که چرا تاکنون کسی برنامه ای برای مواجهه با آن نداشته است؟. چرا مجلس هیأت تفحصی برای بررسی این رانت بزرگ تعیین نکرده است. چرا با وجودی که وزارت نفت زیرمجموعه دولت است، هیچ دولتی به بررسی این موضوع نپرداخته است؟ این پرسش را باید آقای پزشکیان دنبال کند و پاسخی قابل اعتنا به آن بدهند.
یک شبکه بسیار قوی روزانه حداقل 450 کامیون را به خدمت گرفته و آن را قاچاق می کند. به نظر می رسد که فهم مشکل، سخت نیست و فرضیه هایی را نیز می توان در اینجا طرح کرد.
جناب پزشکیان در سخنان خود، ذیل بحث قاچاق بنزین، بیان کردند که هنر نزد ایرانیان است و بس. در واقع ایرانی بودن را متهم کردند. این سخن نادرست و خودتحقیر، حداقل در اینجا جای ندارد زیرا این امر ربطی به ایرانیان نداشته، بلکه باید آن را در شیوه حکمرانی جستجو کرد. شیوه ای که در هر جای عالم اگر اجرا شود، همین نتایج را به دنبال خواهد داشت. وقتی کار به جایی می رسد که یک نماینده مجلس به رئیس مجلس نامه نوشته که برخی از نمایندگان برای شوخی یا هر چیز دیگر، رأی نماینده دیگر را در غفلت وی، تغییر می دهند و خواستار شیوه ای برای رأی دادن شده که از رأی نمایندگان صیانت شود، باید گفت هنر نزد این شیوه حکمرانی است و بس.
*استاد حوزه علمیه
