به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از آلبرت بغزیان*/// وزیر اقتصاد روز شنبه طی اظهاراتی جالب توجه اعلام کرد که ایران باید از ظرفیت رمزارزها در راستای دور زدن تحریم‌های اقتصادی استفاده کند. همتی در عین حال بر این نکته تاکید کرد که رویکرد دولت فیلترینگ و محدودسازی در بخش‌های مختلف از جمله رمزارزها نیست و تلاش می‌کند تا زمینه استفاده مهم و تخصصی رمزارزها را فراهم سازد. در کنار بحث نوسانات ارزی طی روزهای اخیر در فضای اقتصادی کشور نگرانی‌هایی را ایجاد کرده که به نظرم باید به آن نیز توجه شود:
۱) ابتدا از دومین موضوع شروع می‌کنم؛ بحث نوسانات ارزی اخیر در ایران به‌طور کلی ۳دلیل اصلی دارد؛ نخستین موضوع مرتبط با تحولات منطقه‌ای است. درگیری‌های اخیر سوریه با معارضان، گرفتاری‌هایی را ایجاد کرده است. این درگیری‌ها اغلب برای ایران هم مساله‌ساز و باعث محدود شدن روند ورود ارز به کشور می‌شود. موضوع دوم، بحث انتخاب ترامپ است. حضور ترامپ با توجه به تهدیدهایی که برای فشار حداکثری به ایران دارد، همواره باعث رشد انتظارات تورمی و نوسانات ارزی در کشور می‌شود. مساله سوم اما ریشه‌های داخلی دارد. وزارت اقتصاد تلاش دارد تا ارز چندنرخی را از میان بردارد و زمینه تک نرخی شدن ارز را فراهم سازد. وزارت اقتصاد به دنبال کاهش فاصله نرخ دولتی و آزاد است، البته در این زمینه انتقاداتی وارد است. تحلیل‌ها حاکی است زمانی که نرخ دولتی ارز با تصمیم دولت به ۵۲هزار تومان می‌رسد، نرخ ارز آزاد رشد بیشتری پیدا می‌کند. در این زمینه گفته می‌شود اختلافاتی میان وزارت اقتصاد و بانک مرکزی وجود دارد و این ناهماهنگی‌ها باعث افزایش نرخ ارز شده است. از یک طرف شرایط منطقه‌ای بحرانی شده، از سوی دیگر ترامپ در حال چنگ و دندان نشان دادن است و نهایتا هم تصمیمات داخلی مشکلاتی را در بازار ارز ایجاد کرده است. این روند ادامه خواهد داشت تا ایران بتواند از طریق مذاکره، توافق و احیای برجام شرایط مطلوب‌تری را برای خود ایجاد کند. با این توضیحات در صورتی که مذاکرات پیگیری نشود، احتمالا بازارهای ایران به سمت نوسانات بیشتر میل کرده و افزایش نرخ را در اغلب بازارها شکل می‌دهد.
۲) سوژه بعدی که این روزها بازخوردهای بسیاری در فضای اقتصادی کشور پیدا کرده، موضوع رمزارزهاست. وزیر اقتصاد اعلام کرده دولت به دنبال محدودسازی رمزارزها نیست و قصد دارد از این ظرفیت برای دور زدن تحریم‌ها استفاد کند. این خبر خوبی است؛ البته تا زمانی که ترامپ به عنوان رییس‌جمهور انتخاب نشده بود، موضوع رمزارز برای مسوولان ایرانی، فاقد اهمیت بنیادین بود. اما امروز دولت با استفاده از رمزارزها ۲هدف کلیدی را دنبال می‌کند. از یک طرف به دنبال آن است که از طریق این ابزار، تحریم‌های اقتصادی را دور بزند و از سوی دیگر، با هدایت نقدینگی سرگردان جامعه به سمت رمزارزها از سونامی افزایش قیمت‌ها در بازارهایی چون ارز و سکه و...جلوگیری کند. اما اقتصادخوانده‌ها معتقدند، با استفاده از رمزارزها نمی‌توان به رشد اقتصادی رسید، چراکه رمزارزها اساسا کنترل‌پذیر نیستند. گزاره مالی که کنترل‌پذیر نباشد، نمی‌تواند در راستای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی به کار گرفته شود. اما حضور ترامپ در کاخ سفید فرصت ویژه‌ای را برای توسعه رمزارزها فراهم کرده است. ترامپ افرادی را در فدرال رزرو به کار گماشته که اغلب به رمزارزها اعتقاد دارند. دولت ایران هم احساس می‌کند با استفاده از رمزارزها می‌تواند تحریم‌ها را دور بزند. حتی روسیه هم قبل از اعمال تحریم کشورهای غربی، بخش قابل توجهی از دارایی‌های خود را به بیت‌کوین بدل کرد و امروز که قیمت بیت‌کوین به بالای ۱۰۰هزار دلار رسیده، سود قابل توجهی کسب کرده است. این روند نشان می‌دهد، حمایت جدی از رمزارزها صورت می‌گیرد و در آینده پول‌های ملی به سمت انزوا خواهد رفت. این روند حمایتی باعث شده، سوءاستفاده‌ها و کارهای غیرقانونی با استفاده از رمزارزها بیشتر شود.
آقای دکتر همتی هم به دنبال آن است که هجمه دلار در اقتصاد را کاهش دهد. بسیاری از ایرانیان که به سمت بازار ارز و طلا و سکه هجوم می‌برند، این پالس را دریافت کرده‌اند که می‌توانند دارایی خود را به رمزارز هم بدل کنند. این روند نوسانات بیشتر در بازارهای فیزیکی ایران را کاهش داده و سونامی افزایش قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. طی روزهای آینده اما مشخص می‌شود که ایده دولت چهاردهم برای استفاده از رمزارز جهت دور زدن تحریم‌ها و کاهش نوسانات در بازارها تا چه اندازه نتیجه‌بخش خواهد بود.
*استادیار اقتصاد دانشگاه تهران
