به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اتاق عمل یکی از مکان‌های مهم در هر بیمارستانی است و لازم است هوای این مکان تصفیه و پاکسازی شود و عاری از هرگونه آلودگی باشد. بنابراین تهویه اتاق عمل یکی از اقدامات ضروری در هر بیمارستانی است که لازم است اطلاعات لازم درباره آن را کسب نماییم تا بتوانیم یک تهویه اصولی داشته باشیم. در ادامه این اطلاعات درباره تهویه اتاق عمل بیمارستان را توضیح می‌دهیم.
هوای اتاق عمل در هر ساعت چند بار باید تعویض شود؟
هوای اتاق عمل به‌منظور حفظ استانداردهای بهداشتی و جلوگیری از عفونت‌ها باید به طور مکرر تعویض شود. طبق استانداردهای بین‌المللی، میزان تعویض هوا بسته به نوع عمل و سطح خطر محیط، معمولاً بین ۲۰ تا ۳۵ بار در هر ساعت توصیه می‌شود. این فرآیند با استفاده از سیستم‌های تهویه پیشرفته انجام می‌شود تا ذرات معلق، باکتری‌ها و ویروس‌ها به حداقل برسند.
اهمیت تهویه اتاق عمل
تهویه مناسب در اتاق عمل یکی از ملزومان هر اتاق عمل می‌‍باشد. نبود تهویه مناسب نه‌تنها خطر عفونت‌های بیمارستانی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث کاهش کارایی کادر درمانی نیز می‌شود. این سیستم‌ها با حذف ذرات معلق، باکتری‌ها، ویروس‌ها و گازهای بیهوشی، محیطی ایمن‌تر برای همه فراهم می‌کنند. در ادامه به دلایل اهمیت این سیستم‌ها می‌پردازیم:
دلایل اهمیت تهویه در اتاق عمل
- جلوگیری از عفونت‌ها: سیستم تهویه با حذف آلودگی‌های میکروبی و ذرات معلق، از انتقال عفونت به بیماران و کاهش عوارض پس از عمل جلوگیری می‌کند.
- ایمنی کارکنان اتاق عمل: گازهای بیهوشی که در طول جراحی تولید می‌شوند، می‌توانند باعث مشکلات جدی مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی شوند. تهویه مناسب این گازها را از محیط حذف می‌کند.
- کاهش انتقال ویروس‌ها و میکروب‌ها: جریان هوا اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند عامل انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها باشد. تهویه مناسب سرعت و جهت جریان هوا را کنترل کرده و از انتشار آلودگی‌ها جلوگیری می‌کند.
- ایجاد شرایط تنفسی مناسب: وجود هوای تازه و تهویه‌شده به بیماران، به‌ویژه کسانی که دارای مشکلات تنفسی هستند، کمک می‌کند تا اکسیژن بهتری دریافت کنند.
- حفظ کیفیت جراحی: تهویه مناسب باعث می‌شود که کادر جراحی در شرایط بهداشتی و ایمن‌تری کار کنند و تمرکز بیشتری روی عمل داشته باشند.
- پیشگیری از انتشار مواد سمی و شیمیایی: مواد شیمیایی مورد استفاده در اتاق عمل یا آلودگی‌های محیطی به‌واسطه سیستم تهویه از بین می‌روند.
- جلوگیری از ورود آلودگی: زمانی که تهویه اتاق عمل به درستی انجام شود، آلودگی‌ها به اتاق عمل وارد نمی‌شود. این امر به بهبود کیفیت هوا کمک شایانی می‌کند.
انواع سیستم های تهویه هوای اتاق عمل
استفاده از سیستم‌های تهویه پیشرفته در اتاق عمل برای حذف آلودگی‌ها و تضمین تعویض مناسب هوا ضروری است. در ادامه، انواع سیستم‌های تعویض هوای اتاق عمل و ویژگی‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
سیستم تهویه با بازیابی انرژی
این سیستم از انرژی گرمایی یا سرمایی موجود در هوای خروجی استفاده می‌کند تا هوای ورودی را پیش‌گرم یا پیش‌سرد کند. این روش باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش کارایی سیستم تهویه می‌شود. در عین حال، هوای تازه و تمیز به اتاق عمل وارد شده و کیفیت محیط را تضمین می‌کند.
سیستم جریان هوای مغشوش
در این روش، هوا به‌صورت نامنظم و پراکنده در اتاق عمل جریان دارد. این سیستم معمولاً برای فضاهایی با نیاز به تهویه عمومی نیز استفاده می‌شود. با اینکه کنترل دقیق جهت جریان هوا ممکن است محدود باشد، اما تعویض هوا به طور مداوم صورت می‌گیرد.
سیستم تهویه ناحیه‌ای
این سیستم جریان هوا را به نواحی خاصی از اتاق عمل هدایت می‌کند، معمولاً در اطراف تخت جراحی و محل انجام عمل. با این روش، آلاینده‌ها از مناطق حساس دور نگه داشته می‌شوند و کیفیت هوا در محل جراحی بهبود می‌یابد.
سیستم جریان آرام عمودی
در این سیستم، هوا از سقف به پایین و به‌صورت مستقیم جریان پیدا می‌کند. این مدل به کاهش آلودگی ناشی از ذرات معلق کمک کرده و آلاینده‌ها را از محیط جراحی دور می‌کند. استفاده از این سیستم باعث ایجاد یک محیط کاملاً کنترل‌شده برای جراحی‌های حساس می‌شود.
سیستم تهویه فشار مثبت
این سیستم از فشار هوای بالاتر در داخل اتاق عمل نسبت به فضاهای اطراف استفاده می‌کند. با این کار، جریان هوا همیشه از داخل اتاق به بیرون حرکت می‌کند و از ورود آلودگی‌ها به اتاق جلوگیری می‌شود. این روش به‌ویژه برای پیشگیری از عفونت‌ها موثر است.
سیستم جریان آرام افقی
در این مدل، هوا به‌صورت افقی از یک طرف اتاق وارد و از طرف دیگر خارج می‌شود. این روش برای کنترل جریان هوا در سراسر فضای اتاق عمل مناسب است و به بهبود تعویض هوا در تمامی بخش‌ها کمک می‌کند.
سیستم جریان عمودی دارای پرده هوا
این سیستم یک جریان هوای عمودی ایجاد می‌کند که توسط پرده‌های هوا در اطراف تخت جراحی محدود شده است. این پرده‌ها از پخش شدن آلاینده‌ها به سایر قسمت‌های اتاق عمل جلوگیری می‌کنند و محیطی متمرکز و بهداشتی ایجاد می‌شود.
عوامل موثر بر تعداد دفعات تعویض هوای اتاق عمل در هر ساعت
تعداد دفعات تعویض هوای اتاق عمل در هر ساعت (ACH) نقش حیاتی در حفظ کیفیت هوا، کاهش خطر عفونت‌ها و ایجاد محیطی ایمن برای بیماران و کادر پزشکی دارد. این نرخ به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- نوع و پیچیدگی جراحی
- اندازه و حجم اتاق عمل
- تعداد و نوع تجهیزات پزشکی موجود
- تعداد پرسنل حاضر در اتاق
- سطح تمیزی مورد نیاز (کلاس اتاق تمیز)
- میزان تولید آلاینده‌ها و ذرات معلق در هوا
- نوع سیستم تهویه و کارایی آن
- استانداردها و مقررات بهداشتی محلی و بین‌المللی
- میزان استفاده از مواد شیمیایی و گازهای بیهوشی
- فشار مثبت یا منفی مورد نیاز در اتاق
بهترین دستگاه تهویه هوای اتاق عمل
بهترین دستگاه برای تهویه هوای اتاق عمل، هواسازهای هایژنیک هستند که به‌طور ویژه برای محیط‌های حساس طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها با استفاده از فیلترهای قدرتمند مانند HEPA و ULPA، می‌توانند کوچک‌ترین ذرات معلق، ویروس‌ها و باکتری‌ها را حذف کرده و محیطی کاملاً استریل فراهم کنند. هواسازهای هایژنیک همچنین امکان تنظیم دما و رطوبت را به‌دقت فراهم کرده و برای استانداردهای بهداشتی بیمارستان‌ها ایده‌آل هستند.
علاوه بر این، دستگاه‌های دیگری مانند اگزاست فن، روفتاپ پکیج، فن کویل و هواساز متصل به چیلرهای تراکمی نیز در تهویه هوای اتاق عمل عملکرد مناسبی دارند. این دستگاه‌ها با بهبود جریان هوا و کنترل آلودگی، می‌توانند به حفظ کیفیت هوای محیط کمک کنند، اما در سطح استانداردهای حساس به هواسازهای هایژنیک نمی‌رسند.
