به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از عباسعلی رهبر///* یکی از وزرای محترم دولت چهاردهم اخیراً گفته است در کل حاکمیت ما چالش سرمایه اجتماعی داریم، یعنی اعتماد مردم به حاکمیت با حکمرانی در دهه‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است.
نکته مهم در این عبارت، کلمه «به شدت» در عبارت «اعتماد مردم به حاکمیت با حکمرانی در دهه‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است». درباره این سخن وزیر محترم چند نکته باید گفت.
ا- زبان سیاسی کارگزاران و نمایندگان دولت باید بسیار دقیق و صحیح و سنجیده و فراگیر باشد که هر نوع عبارت آنان تبادر معنایی خاص و مهمی را درجامعه می‌نماید که اثرات فردی و اجتماعی و سیاسی حاصل از اصحاب قدرت امری جدی در ذهنیت جامعه است تا جامعه امیدوار شود یا کم امید؟ نه بزرگنمایی مشکلات درست است و نه کوچک نمایی آنان.
۲- مطالعات فراگیر صورت گرفته در عرصه سنجش سرمایه اجتماعی در ایران امروز، نشان از کاهش سرمایه اجتماعی دارد، اما در هیچ کدام برخلاف ادعای مذکور، شدت کاهشی سرمایه اجتماعی ذکر نشده است.
۳- در جدیدترین گزارش مرکز رصد فرهنگی با عنوان «ایران در آینه شاخص‌های جهانی فرهنگ» با تکیه بر داده‌های پیمایشی بین‌المللی آمده است که احساس امنیت در ایران کماکان در مقایسه با میانگین جهانی، وضعیت مطلوب‌تری دارد. داده‌های این گزارش علمی نشان می‌دهد که در ایران ارزش‌های اخلاقی نیز نسبت به وضعیت جهانی جایگاه بالاتری دارد و می‌توان جامعه ایران را در مقایسه با دیگر کشور‌ها یک جامعه اخلاقی توصیف کرد.
۴- بر اساس منبع مرکز رصد فرهنگی کشور زیر مجموعه وزارت ارشاد، اشاره شده است که مؤسسه «لگاتوم» سالانه گزارشی براساس شاخص «رفاه و کامیابی» کشور‌ها که از ۱۲ مؤلفه تشکیل شده است (کیفیت اقتصادی، محیط کسب‌وکار، حکمرانی، آموزش، سلامت، امنیت و ایمنی، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی و محیط‌زیست) منتشر می‌کند که داده‌های گزارش، نشان از فراز و فرود نرخ مؤلفه سرمایه اجتماعی ایران در سال‌های مختلف است و در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که نمره کلی سرمایه اجتماعی ایران در سطح متوسط است؛ نمره‌ای که تقریباً مشابه نتایج پیمایش‌های ایرانی است. البته باید اضافه کرد که پیمایش‌های داخلی، روند سرمایه اجتماعی را متوسط، اما کاهشی نشان می‌دهند.
۵- به گفته یکی از محققان، علوم اجتماعی در ایران قدرتمند است و ما همان قدرتی که در نانو و بایو داریم در علوم اجتماعی هم داریم، اما این علوم اجتماعی سیاست زده است و جا‌هایی چیز‌هایی را نمی‌بیند. چون اگر چپ باشد یک رویکرد دارد و اگر راست باشد رویکرد دیگری دارد.
۶- مشارکت، اعتماد و سرمایه‌اجتماعی از مؤلفه‌های مهم برای حکمرانی نوین است. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد سیر نزولی کلان‌روند سرمایه‌اجتماعی و اعتماد پدیده‌ای جهانی است.
ضرورت دارد ظرفیت‌های موجود برای تقویت همبستگی، اعتماد و سرمایه‌اجتماعی در دستور کار سیاست‌گذاری قرار گیرد. با برگزاری انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و تشکیل دولت وفاق ملی موج تازه‌ای از امید به بهبودی اوضاع در جامعه شکل‌گرفته است.
باتوجه‌به شرایط پیچیده اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه و ضعف مدیریتی در جا‌هایی به‌طور متوسط بینش مثبت برای بهبود وضعیت در یک دهه گذشته کاهش یافت، اما در بزنگاه تلاش خستگی ناپذیر شهید رئیسی و انتخابات دولت چهاردهم همواره امید به حل مشکلات و بهبود اوضاع در نگرش آحاد جامعه تقویت گردیده است و باید فرصت‌ها را با تلاش و ابتکار به دست آورد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی ره
