به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بالا و بالاتر رفتن هزینه‌های درمان البته در کنار بی‌توجهی به پیشگیری و بهداشت دهان و دندان موجب شده درمان‌های مرتبط با دندان در سبد زندگی مردم به عنوان آخرین اولویت محسوب شود و اگر بعد از مخارج مرتبط با اجاره خانه و هزینه‌های ایاب و ذهاب و خورد و خوراک پولی باقی بماند، صرف هزینه‌های سلامت می‌شود که در این میان هزینه‌های مرتبط با دندانپزشکی و دهان و دندان در ردیف آخر قرار می‌گیرد. به همین خاطر بسیاری از مردم در طبقات متوسط و ضعیف اقتصادی پولشان فقط به کشیدن دندان خراب می‌رسد و به جای درمان ضرب‌المثل قدیمی «دندانی که درد می‌کند بکن بنداز دور» را اجرایی می‌کنند. همین مسئله هم موجب‌شده سالانه چند میلیون دندان کشیده‌شود و وضعیت سلامت دهان و دندان مردم آنقدر نگران‌کننده باشد که به گفته رئیس سازمان نظام پزشکی کشور بالای ۲۵۰ میلیون دندان پوسیده در دهان ایرانی‌ها جا خوش کرده‌باشد؛ دندان‌هایی که خیلی‌هایشان به جای درمان کشیده خواهند شد.
شاخص DMFT میانگین دندان‌های پوسیده، کشیده شده در اثر پوسیدگی و پر شده در جمعیت زیر ۱۲ سال و یکی از شاخص‌های مهم عدالت در سلامت است، اما نگاهی به پژوهش‌های صورت گرفته در این حوزه نشان می‌دهد نه فقط وضعیت مناسبی نداریم، بلکه اوضاع نگران‌کننده است. بر این اساس سال‌های گذشته آمار‌هایی از سالی ۴ میلیون دندان کشیده منتشر شده‌بود و حالا هم که محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی از وجود ۲۵۰ میلیون دندان کشیده شده در دهان مردم کشورمان سخن گفته است.
رئیس کل سازمان نظام‌پزشکی ایران با اشاره به آمار ۲۵۰ میلیون دندان پوسیده در دهان ایرانی‌ها، از وضعیت موجود ابراز نگرانی کرد و گفت: «در بحث سلامت دهان و دندان، شرایط ما خوب نیست و دلیل آن هم، هزینه‌های بالای خدمات دندانپزشکی است.» رئیس‌زاده با تأکید بر ضرورت توجه به وضعیت آموزش در حوزه دندانپزشکی تأکید کرد: «در بحث عرضه و قیمت مواد دندانی، نظارت خوبی وجود ندارد.»
از نگاه وی، جامعه پزشکی و دندانپزشکی، توان پرداخت سوبسید را ندارد و دولت باید کاری کند، چراکه هزینه نارسایی‌های بیمه‌ای را جامعه پزشکی از جیب خودش پرداخت می‌کند که با مشکلات زیادی همراه شده‌است.
وضعیت نابسامان سلامت دهان و دندان با زبان آمار
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در پژوهشی که با عنوان «خدمات بهداشتی و درمانی دهان و دندان در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها» انجام داده و نتایج آن مربوط به سال ۱۳۹۵ است، گزارش داده که میانگین ملی دندان‌های پوسیده، ازدست‌رفته و پر شده در کودکان ۶ و ۱۲ ساله به ترتیب ۵/۸۴ و ۱/۸۴ (DMF) است.
نتایج این پیمایش در زمینه سلامت دهان و دندان نشان می‌دهد که ۹/۹۰ درصد کودکان شش ساله و ۱/۹۲ درصد کودکان ۱۲ ساله دندان‌های خود را با مسواک تمیز می‌کنند. در حالی که تنها ۱۱ درصد از کودکان شش ساله و ۶/۱۸ درصد از کودکان ۱۲ ساله از نخ دندان استفاده می‌کنند. همچنین مسواک زدن بیش از یک بار در روز در بین دانش‌آموزان شش و ۱۲ ساله به ترتیب ۹/۴۷ و ۲/۵۵ درصد گزارش شده‌است.
میزان استفاده از خدمات دندانپزشکی پیشگیرانه نیز در کودکان شش ساله فقط ۶/۱۶ درصد و در کودکان ۱۲ ساله ۱۱ درصد است. این در حالی است که پزشکان تأکید دارند بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، پیشگیری از پوسیدگی است.
طبق گزارش‌های موجود وضعیت بهداشت دهان و دندان کودکان پنج تا شش ساله در ایران بسیار نامطلوب است. به طوری که بیش از ۸۰ درصد افراد در این گروه سنی به طور متوسط پنج دندان شیری پوسیده، یا کشیده‌شده یا پرشده دارند و تنها ۱۲ درصد کودکان گروه سنی پنج تا شش ساله فاقد پوسیدگی دندانی هستند. همچنین افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله نیز در کشور ۱۲ تا ۱۳ دندان از دست‌رفته دارند. همچنین حدود ۵۵ درصد افراد بالای ۶۵ سال نیز همه دندان‌های خود را از دست داده‌اند و حتی یک دندان ندارند.
برابری هزینه درمان یک دندان با یک ماه دستمزد!
حقیقت تلخ این است که بسیاری از افراد تا زمانی که دندانشان درد نگیرد به سراغ دندانپزشک نمی‌روند. هزینه‌های دندانپزشکی هیچ‌گونه تناسبی با درآمد مردم ندارد و پر کردن یا عصبی‌کشی یک دندان می‌تواند تا حدود ۱۰ میلیون تومان برایتان آب بخورد. آن هم در شرایطی که حداقل حقوق یک کارگر چیزی نزدیک به همین ۱۰ میلیون تومان است و این یعنی برای درمان یک دندان باید یک ماه حقوقتان را هزینه کنید. به همین‌خاطر هم اغلب افراد ترجیح می‌دهند، به تنها خدمت دندانپزشکی که تحت پوشش بیمه هست، روی بیاورند و دندانشان را بکشند! بگذریم از اینکه در مراکز غیر‌دولتی حتی کشیدن دندان هم ممکن است یک تا ۲ میلیون تومان برایتان آب بخورد! به همین‌خاطر هم برخی از مراکز دندانپزشکی برای از دست ندادن مشتری خود، اقدام به ارائه خدمات اقساطی می‌کنند و هستند مراکزی که برای انجام خدمات دهان و دندان وام می‌دهند! در چنین شرایطی خیلی عجیب نیست که مردم مجبور نشوند به پوسیدگی دندان‌هایشان بی‌اعتنا باشند.
بخش دولتی فقط متولی کشیدن دندان
باقر شهنی‌زاده، رئیس انجمن دندانپزشکان عمومی ایران با عنوان این مطلب که دهان مردم پر شده از دندان‌های پوسیده و خراب تصریح می‌کند: «دندان کشیدن، تنها راه پیش روی مردم برای خلاص شدن از درد دندان است، زیرا هزینه‌های ترمیم دندان‌ها به شدت بالا است.»
شهنی‌زاده با تأکید بر اهمیت پیشگیری می‌افزاید: «اگر پیشگیری اتفاق نیفتد، شاخص سلامت دندان در جامعه، نزولی خواهد شد. اغلب درمانگاه‌های دندانپزشکی در بخش دولتی، فقط به کشیدن دندان بسنده کرده‌اند و این در حالی است که نیاز داریم به سمت و سوی ترمیم دندان‌ها با حمایت دولت پیش برویم.»
توزیع ناعادلانه دندانپزشک
توزیع ناعادلانه و کمبود دندانپزشک هم در کنار بیمه نبودن خدمات دهان و دندان و لوکس تلقی‌شدن آن در سلامت دهان و دندان و بروز ۲۵۰ میلیون پوسیدگی در دهان مردم کشورمان تأثیرگذار است. طبق آمار‌های رسمی موجود، سالانه حدود ۲ هزار دندانپزشک در کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند و طبق اعلام سازمان نظام پزشکی کشور در حال حاضر نام حدود ۴۳ هزار نفر دندانپزشک ثبت شده‌است که البته تعدادی مهاجرت کرده و تعدادی فوت شده‌اند. با این حال وضعیت پوسیدگی دندان‌ها از نظر خود مسئولان قابل‌پذیرش نیست. طبق پژوهش و پیمایش مرکز پژوهش‌های مجلس، از بین ۳۱ استان کشور، ۱۱ استان سرانه‌ای بالاتر از میانگین سرانه دندانپزشک در کشور دارند. مثلاً استان تهران با سرانه کل ۱۱۶ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در رتبه نخست از نظر توزیع دندانپزشک در کشور قرار دارد. پس از آن، استان‌های یزد، اصفهان و فارس به ترتیب در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار دارند. میانگین سرانه کل کشور نیز ۴۴دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است. اختلاف سرانه دندانپزشک عمومی و متخصص بین برخوردارترین استان و محروم‌ترین به ترتیب ۸۵ و ۱۲ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است که عددی قابل‌تأمل است. این توزیع ناعادلانه در حالی است که یکی از مهم‌ترین وظایف دندانپزشکان توجه به دندانپزشکی پیشگیرانه و آموزش‌های لازم در این خصوص است؛ موضوعی که مانند سلامت دهان و دندان مغفول مانده‌است.
