به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، از نیمه دوم قرن ۲۰، مشارکت خانمها در بازار کار به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در برخی موارد خانمها بیشتر از آقایان کار می‌کنند و زمان بیشتری را در محل کار می‌گذارند. همچنین تعداد زیادی از آنها همزمان با کار تحصیل را نیز انتخاب می‌کنند. با این وجود و علی رغم این پیشرفت بی‌نظیر آنها، شکاف قابل توجهی در حقوق و دستمزد بین زنان و مردان وجود دارد.
اما دلیل این شکاف جنسیتی در دستمزد دقیقاً چیست؟ چه چیزی باعث هدایت این روند و همه‌گیری آن شده است؟ و این شکاف جنسیتی چه تاثیری می‌تواند در جامعه داشته باشد؟ در این مقاله قصد داریم تا به این موضوع بپردازیم و بر اساس آمار و نمودارهای به دست آمده از گزارش، این شکاف و تفاوت دریافتی خانمها و آقایان در ایران را نیز بررسی کنیم.
شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق است؟
شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق، به تفاوت درآمد زنان و مردان اشاره دارد. کارشناسان این شکاف را به روش‌های مختلفی محاسبه کرده‌اند، اما محاسبات مختلف نشان دهنده یک اتفاق نظر است: زنان به طور مداوم کمتر از مردان درآمد دارند و این شکاف جنسیتی در بیشتر کشورهای دنیا مشهود است.
با مشاهده اطلاعات گزارش حقوق ۹۹، مشاهده کردیم که زنان در هر سه رده شغلی در تهران کمتر از مردان حقوق دریافت می‌کنند و بیشترین اختلاف در رده مدیران ارشد است، که در این رده آقایان ۱۵ درصد بیشتر از خانمها در سال ۹۹ دریافتی داشته‌اند.
حقوق
همان‌طور که مشاهده می‌کنید درصد تفاوت دریافتی در رده کارشناسی هم، در سال ۹۹ در تهران ۱۰ درصد بوده است که این خود گواهی بر وجود شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق است. اما دلیل اصلی این شکاف جنسیتی چیست و چه عواملی باعث شکاف جنسیتی می‌شود؟
چه عواملی باعث شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق می‌شود؟
گزارش‌های دستمزد و حقوق که هر ساله منتشر می‌شود، بیانگر این نوع شکاف جنسیتی می‌باشند. در واقع ممکن است برخی بگویند که کاری که خانمها و آقایان انجام می‌دهند یکسان نیست و خب، این فاصله حقوق و دستمزد میان آنها امری طبیعی است. اما این بررسی‌ها و گزارش‌ها ممکن است ما را به نتایج منطقی برساند که دلیل شکاف جنسیتی نیز از دل همین گزارش‌ها به دست می‌آید. از جمله مواردی که می‌توانند در میان دلایل این شکاف باشند را برای شما عنوان خواهیم کرد:
• تفاوت در صنایع یا مشاغل مختلف. با نگاهی به شکاف جنسیتی می‌توان مشاهده کرد که شرکت‌ها و صنایع مختلف سیاست خاص و منحصر به فردی برای خود در پرداخت حقوق دارند و این سیاست می‌تواند تأثیراتی در تفکیک شغلی، یا انتقال زنان و مردان به انواع مختلف صنایع و مشاغل را به همراه داشته باشد. در برخی شرکت‌ها مشاغلی هستند که صرفا توسط خانمها انجام می‌شود و خانمها در این مشاغل ممکن است از آقایان حقوق بیشتری دریافت کنند؛ به این‌گونه مشاغل به اصطلاح مشاغل زنانه گفته می‌شود. در اصل این شکاف جنسیتی در مشاغل مختلف باعث به وجود آمدن طبقه بندی مشاغل به مشاغل زنانه و مردانه نیز می‌شود که کاری غلط است و این اختلافات جنسیتی در صنایع مختلفی دیده می‌شود.
• تفاوت در میزان سابقه کاری و تجربه. زنان معمولا به دلیل اینکه وظایف خانه و خانواده را نیز بر عهده دارند، مجبور می‌شوند در مواقعی از کار خود استعفا دهند تا از عهده مراقبت و سایر تعهدات خود برآیند و بنابراین تجربه کار کمتری نسبت به مردان دارند. مطمئنا استفاده از مرخصی استحقاقی و پزشکی احتمال بازگشت زنان به کار را بیشتر می‌کند و احتمال بازگشت زودتر آنها نیز وجود دارد. اما با این حال، شرکت‌ها نمی‌توانند برای جای خالی کارمند خود صبر کنند و به همین دلیل جایگزینی برای کارمند خانم خود پیدا می‌کنند.
• تفاوت در ساعات کار. درست مانند مورد قبل، خانمها برای انجام دیگر وظایف خود در خانه، بیشتر تمایل دارند که ساعات کاری کمتری را در محل کار بگذرانند و احتمال کار نیمه وقت آنها نیز بیشتر است، که در واقع به معنی دستمزد ساعتی پایین‌تر و مزایای کمتر در مقایسه با کارگران تمام وقت است.
تحصیلات
ازآنجاکه زنان معمولاً زمان بیشتری را به تحصیل می‌گذرانند، دیرتر هم وارد بازار کار می‌شوند. سابقه کار اندک زنان در مقایسه با مردانی که در گروه سنی مشابه با آنها قرار دارند سبب می‌شود حقوق کمتری هم دریافت کنند.
درصد اشتغال
• میزان استخدام کمتر خانمها نسبت به آقایان در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف. یکی دیگر از موارد مهمی که از این گزارش به دست آمده است، تفاوت کارمند آقا و خانم در اداره‌های دولتی، خصوصی و حتی بین المللی است. با توجه به آمار گزارش حقوق ۹۹ میزان حضور خانمها در سازمان‌های دولتی فاصله بسیاری با آقایان دارد و همین موضوع می‌تواند بر میزان حقوق آنها نیز تاثیر بگذارد. همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید میزان استخدام آقایان در شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی ۷۴ درصد است و این در حالی است که تنها ۲۶ درصد از خانمها در شرکت‌های دولتی استخدام شده‌اند.
درباره آخرین مورد باید بگوییم که خانمها در شرکت‌های خصوصی و بین المللی نیز مشارکت کمتری دارند.
درصد اشتغال خانمها
درصد اشتغال خانمها در شرکت‌های خصوصی از شرکت‌های دولتی بیشتر است و میزان آن در سال ۹۹ در حدود ۳۳ درصد بوده است. این در حالی است که این درصد برای شرکت‌های بین المللی ۳۲ درصد بوده است. اما همان‌طور که گفتیم، این مورد به سیاست سازمان‌ها و جذب نیروی آنها ربط دارد و در واقع این‌گونه سیاست‌ها است که ممکن است باعث به وجود آمدن شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق می‌شود.
درصد اشتغال آقایان
اینها تنها برخی از عوامل اصلی شکاف جنسیتی در حقوق و دستمزد هستند. اما با این حال، عواملی نیز وجود دارد که به کاهش فاصله درآمد زنان و مردان کمک می‌کنند. به عنوان مثال، افزایش تحصیلات توسط زنان می‌تواند این شکاف را کمتر کند.
توجه به این نکته مهم است که بسیاری از این عوامل می‌توانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی نوع نگاه و طرز تفکر افراد به جنسیت تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، این موارد می‌توانند باعث به وجود آمدن تبعیض جنسی اجتماعی و همچنین به وجود آمدن جو فمینیستی در جامعه شود، که خب این برای یک جامعه موفق و سالم مانند سم است. این‌گونه شکاف‌ها می‌توانند نوع نگاه زن و مرد را به هم بد کنند و حتی این مورد می‌تواند در محیط کار نیز اثر منفی بگذارد و راندمان کارمندان را پایین بیاورد.
نتیجه گیری
اینکه بگوییم این شغل مردانه است و باید مردان در آن فقط استخدام شوند و بگوییم که این شغل زنانه است و فقط زنان حق استخدام در آن را دارند، یعنی شکاف جنسیتی و فرقی نمی‌کند که هدف مردان باشند و یا خانمها. پرداخت حقوق و پایین بودن میزان حقوق خانمها نسبت به آقایان نیز شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق به شمار می‌آید. هر سازمان و شرکتی سیاست خاص خود را دارد و این سیاست می‌تواند برخی اوقات باعث به وجود این شکاف شود.
برای داشتن جامعه سالم و آرام، نیاز به رفع این مشکلات است و شاید بهتر باشد برای پرداخت حقوق عواملی مثل سابقه کار، تحصیلات، توانایی‌ها، مهارت‌ها و از همه مهم‌تر پایبند بودن به موفقیت شرکت و عملکرد عالی اهمیت داشته باشد.
