به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، اعلام خبر مذاکرات ایران و آمریکا در عمان از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در جلسه مشترک با بنیاین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، تفاسیر مختلفی در محافل بین‌الملل به همراه داشته است.
خود ترامپ نیز تلاش کرده که بهره‌های رسانه‌ای مختلفی از این تحول برای خود دست و پا کند و به نوعی چهره یک فرد برنده را در این داستان روایت کند. با این حال پرداختن به برخی از واقعیت‌ها نشان می دهد، ترامپ در این مرحله از این ماجرا به آنچه که تمایل داشته نرسیده و ایران توانسته دستکم در چهار موضوع پیش از مذاکرات خواست خود را بر وی تحمیل کند.
موضوع اول در این راستا، پذیرش عمان به عنوان کشور واسطه مذاکرات است. ایران با توجه به حسن روابط و اعتمادی که به عمان دارد از همان ابتدای اخبار درباره انتقال پیام اولیه میان تهران و واشنگتن، بر میانجیگری عمان اصرار داشت. با این حال آمریکا در محافل مختلف مطرح کرده بود که کشور دیگری بخصوص امارات به عنوان واسط نقش ایفا کند.
نکته دوم؛ کوتاه آمدن ترامپ از رویکرد امپریالیستی قبلی درباره توافق با ایران است. رویکردی که ذیل سیاست فشار حداکثری در زمان ریاست مایک پمپئو بر وزارت خارجه آمریکا در دولت اول ترامپ به «شروط دوازده‌گانه پمپئو» معروف شده بود. رویکردی که مفهومش مذاکره و گفتوگو نبود بلکه تحمیل شروط بود. اما اکنون تمایل برای مذاکره هسته‌ای نشان از موفقیت ایران در مقاومت دربرابر تحمیل خواسته‌ها و ناکارایی سیاست‌های گذشته است.
فشار حداکثری که از سال 2018 با خروج آمریکا از برجام آغاز شد و هنوز هم در رأس رویکرد واشنگتن به تهران قرار دارد با هدف به زانو درآوردن اقتصاد ایران طراحی شده بود و تصور آمریکا این بود که با اعمال تحریم‌های سنگین و تشدید فشار‌های اقتصادی، ایران یا مجبور به پذیرش شروط آن و یا مواجهه با بحران خواهد شد.
نکته سوم؛ بحث مذاکرات غیرمستقیم است که ایران بر آن تاکید دارد ولی ترامپ دنبال مذاکره مستقیم است و حتی تا شب گذشته هم مدعی آن بوده تا از آن برای خود نمایش و کارنامه ای بسازد و ایران با مذاکرات غیر مستقیم در واقع خواست خود را بر طرف مقابل دیکته کرده است.
در همین راستا عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز بعد از اعلام خبر شروع مذاکرات در عمان تاکید کرد: مذاکرات همانطور که اعلام شد روز شنبه در عمان برگزار خواهد شد و غیرمستقیم خواهد بود. ما شیوه دیگری را برای مذاکره نمی‌پذیریم.
وی با این حال گفت که مذاکره شکلش مهم نیست. آنچه که اهمیت دارد موثر بودن یا نبودن و جدی بودن یا نبودن طرفین در مذاکرات است و اراده برای رسیدن به یک راه حل. این هست که ملاک عمل است. شکل تابع مسائل مختلفی است. شکل مورد نظر ما مذاکرات غیرمستقیم است.
در واقع این اظهارات عراقچی منطقی است که ایران بر اساس آن بر مذاکرات غیرمستقیم تاکید می‌کند. اصرار ایران مبتنی بر این منطق است که بخواهد بداندکلا حرف ترامپ چیست؟ آیا وی به دنبال یک اقدام نمایشی است یا تحمیل خواسته‌ها؟ ایران طبق تجربه مذاکراتی از بدعهدی‌ها و فریبکاری‌های واشنگتن در این مرحله به دنبال راستی آزمایی این امر است که در صورتی که آمریکا دنبال مذاکره از موضع برابر و احترام است گام‌های بعدی را بردارد. در غیر اینصورت این گونه نشست‌ها مطابق با مبانی تعریف شده برای مذاکره «عقلانی، برابر و مبتنی بر احترام متقابل» نخواهد بود و ایران دلیلی برای ادامه آنها نخواهد داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین بر این نکته تاکید کرد که «مذاکراتی که آنها بخواهند از طریق فشار و تهدید اراده خودشان را تحمیل کنند، این یک مذاکره نیست بلکه دیکته کردن است و ما به این شیوه به هیچ وجه اعتقاد نداریم.»
این موضع نیز ما به موفقیت ایران در تحمیل اراده بر موضوع چهارم سوق می‌دهد. ادعای ترامپ در هفته‌ها و ماه‌های گذشته در محافل و تریبون‌های مختلف این بود که از طریق نظامی کار ایران را یکسره خواهد کرد. وی حتی برای جدی نشان دادن خود و افزودن پشتوانه میدانی بر مواضع خود، تحرکات نظامی آمریکا در منطقه را افزایش داد. نمونه اخیر آن ادعاهای مربوط به افزایش پروازهای نظامی و بخصوص بمب‌افکن‌های راهبردی آمریکا در منطقه و استقرار آنها در جزیره دیگو گارسیا در اقیانوس هند، بود.
این رویکرد نظامی‌گری و تهدید در راستای خواست صهیونیست‌ها و بخصوص بنیامین نتانیاهو نیز بود. اما حالا که ترامپ بر مذاکرات تکیه دارد و اظهار این ادعا که «من به دنبال توافق با ایران هستم» را به نوعی می‌توان به این معنی تفسیر کرد که یا وی جرأت اقدام نظامی علیه ایران را نداره یا توانمندی نیروهای مسلح ایران و مواضع قاطع مقامات ارشد کشور بخصوص مقام معظم رهبری، ترامپ را به این اطمینان و آگاهی رسانده که اگر بخواهد اقدام نظامی ضد ایران مرتکب شود ضربه‌ای بزند حتما ایران بطور متقابل ضرباتی خواهد زد و ترامپ به نتیجه‌ای که دلخواه وی باشد، نخواهد رسید.
در همین راستا، نکته این است که در دهه‌های گذشته تهدید علیه ایران همواره از سوی واشنگتن مطرح بوده و به قول خودشان گزینه نظامی روی میز بوده است اما مرعوب نشدن ایران و مقامات ارشد نظامی و سیاسی آن در برابر این تهدیدات در کنار آمادگی دفاعی کشور همواره امکان بازی کردن واشنگتن با کارت نظامی گری را از حاکمان کاخ سفید سلب کرده است.
