به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در عصری که مرز میان واقعیت و خیال با خطی از الگوریتمها ترسیم میشود و تصمیمات حیاتی را نه مغز انسانی، بلکه مغزهای ماشینی اتخاذ میکنند، تأسیس دانشکدهای مستقل با محوریت هوش مصنوعی، نه تنها ضرورتی استراتژیک، بلکه گامی بلند در مسیر اقتدار علمی کشور است. ایران، با پیشینهای درخشان در ریاضیات، فلسفه و علوم شناختی، اینک در آستانه ورود رسمی و آکادمیک به عرصهای قرار گرفته است که آیندهی بشر را بازتعریف خواهد کرد.
ضرورت تأسیس دانشکده هوش مصنوعی
هوش مصنوعی دیگر مفهومی صرفاً علمی یا آیندهنگرانه نیست؛ بلکه به قلب سیاستگذاریها، اقتصاد، آموزش، امنیت و حتی هنر نفوذ کرده است. در چنین شرایطی، کشورهایی که در این میدان عقب بمانند، نه تنها از لحاظ فناوری که از حیث استقلال سیاسی و اقتصادی نیز آسیبپذیر خواهند شد.
در ایران، با وجود تلاشهای متعدد پژوهشگاهها و گروههای تحقیقاتی در دانشگاههای بزرگ، نبود یک نهاد متمرکز و تخصصی با عنوان «دانشکده هوش مصنوعی» تا مدتها خلأیی آشکار در منظومه علمی کشور محسوب میشد. تأسیس چنین دانشکدهای، نه تنها به انسجام پژوهشهای حوزه هوش مصنوعی کمک میکند، بلکه بستر مناسبی برای تربیت نسلی از متخصصان و نظریهپردازان خواهد بود که بتوانند در سطح جهانی رقابت کنند.
محورهای آموزشی و پژوهشی دانشکده
این دانشکده میتواند ساختاری چندبخشی و میانرشتهای داشته باشد. از علوم رایانه و مهندسی نرمافزار گرفته تا فلسفه ذهن و اخلاق فناوری، همه و همه میتوانند در چارچوب این دانشکده جایگاهی فعال داشته باشند. مهمترین محورهای آموزشی و پژوهشی پیشنهادی برای چنین دانشکدهای عبارتاند از:
یادگیری ماشین و یادگیری عمیق (Deep Learning): به عنوان قلب تپنده اغلب کاربردهای هوش مصنوعی، از بینایی ماشین تا پردازش زبان طبیعی.
رباتیک هوشمند: طراحی سامانههایی با توانایی تعامل با محیط، درک و تصمیمگیری خودکار.
هوش مصنوعی توصیفی و تبیینی: درک فرآیندهای درونی الگوریتمهای پیچیده و شفافسازی تصمیمات آنها.
اخلاق هوش مصنوعی: مطالعه بر تأثیرات اجتماعی، فلسفی و حقوقی توسعه هوش مصنوعی، موضوعی بسیار ضروری در جهان امروز.
هوش مصنوعی در پزشکی، کشاورزی، صنعت، امنیت و آموزش: رویکرد کاربردمحور برای حل مسائل بومی با ابزارهای پیشرفته.
هوش مصنوعی زبانمحور با تمرکز بر زبان فارسی: توسعه مدلهای زبانی بومی و پردازش متنهای فارسی.
ارتباط صنعت و دانشگاه
یکی از مهمترین ویژگیهای موفق دانشکدههای تخصصی در جهان، پیوند تنگاتنگ با صنایع و بخشهای خصوصی و دولتی است. در ایران نیز باید از همان آغاز، طراحی دانشکده هوش مصنوعی به گونهای باشد که دانشجویان و اعضای هیئتعلمی بتوانند در پروژههای واقعی صنعت مشارکت کنند. شرکتهای دانشبنیان، استارتاپهای فعال در زمینه فناوری و نهادهای نظامی و امنیتی، همه میتوانند از ثمرات این همکاری بهرهمند شوند.
همچنین ایجاد مراکز رشد و نوآوری در دل دانشکده، فرصتهای کارآفرینی بزرگی برای دانشجویان فراهم خواهد کرد. با سرمایهگذاری بر تیمهای نوآور، میتوان مسیر شکلگیری غولهای فناوری داخلی را هموار ساخت.
چالشها و راهکارها
بدیهی است که تأسیس چنین دانشکدهای، با چالشهایی نیز همراه خواهد بود. مهمترین آنها عبارتاند از:
کمبود اساتید متخصص: برای مقابله با این مشکل، میتوان از ظرفیت نخبگان ایرانی خارج از کشور بهره گرفت و برنامههای جذب و بازگشت مغزها را تقویت کرد.
بهروزرسانی مداوم محتوای آموزشی: هوش مصنوعی حوزهای با سرعت تغییر بالا است. باید نظامی پویا برای بازنگری مستمر سرفصلها در نظر گرفته شود.
مسائل بودجهای و زیرساختی: دولت باید این حوزه را بهعنوان یک اولویت ملی تلقی کرده و از طریق حمایتهای مالی، تجهیزات، و سیاستهای تشویقی، مسیر رشد آن را هموار سازد.
جایگاه جهانی و آیندهپژوهی
با سرمایهگذاری هوشمندانه و نگاه بلندمدت، ایران میتواند در دهه آینده به یکی از بازیگران اصلی عرصه هوش مصنوعی در منطقه و حتی فراتر از آن بدل شود. کشورهای در حال توسعه، بیش از هر زمان دیگری نیازمند الگوریتمهایی هستند که برای فرهنگ، زبان، اقلیم و مسائل خاص خود طراحی شدهاند.
دانشکده هوش مصنوعی، اگر به درستی هدایت شود، میتواند به قطب تولید دانش و فناوری در جهان اسلام تبدیل شود و زمینهساز مشارکت ایران در ترسیم آینده جهان شود.
تاسیس دانشکدگان هوش مصنوعی
دکتر شیوائی از برگزاری برنامه «Pardis۴U» خبر داد که هدف آن تبدیل این دانشگاه به یک دانشگاه نسل چهارم با شاخصهای تحول و تعالی است.
وی با تبریک سال نو، از دستاوردهای سال گذشته دانشگاه و نقش کلیدی کارکنان در این موفقیتها قدردانی و تأکید کرد که همکاری و همدلی در تحقق اهداف جدید دانشگاه اهمیت ویژهای دارد.
رئیس دانشگاه آزاد پردیس در پایان به برنامههای دانشگاه برای سال جدید از جمله توجه به اهداف کلان دانشگاه و ماموریت ویژه واحد پردیس در فناوری و نوآوری واحد علوم و فناوری پردیس برنامهای را تحت عنوان Pardis۴u با هدف برنامه تحقق یک دانشگاه نسل چهارم به عنوان دانشگاه تراز با شاخصهای سند تحول و تعالی دانشگاه، برگزاری دومین همایش ملی هوش مصنوعی همزمان با نمایشگاه بینالمللی نوآوری اینوتکس در اردیبهشت ماه ۱۴۰۴، راهاندازی دانشکدگان هوش مصنوعی در مهر ۱۴۰۴، راهاندازی مدرسه عالی مهارتی کسب و کار، راه اندازی مدرسه عالی مهارتی حقوق فناوری و سما پلاس هوش مصنوعی در مدارس سما اشاره و از کارکنان خواست تا با تلاش و پشتکار خود، در اجرای این برنامهها همکاری بیشتری داشته باشند.
فرجام سخن
تأسیس دانشکده هوش مصنوعی در ایران، همانند کاشتن نهالی در باغ دانش است؛ نهالی که اگر با اندیشه، حمایت، و آیندهنگری پرورش یابد، به درختی تناور بدل خواهد شد که میوههایش، ثمرهی استقلال علمی، اقتدار ملی و رفاه اجتماعی خواهد بود. اینک که جهان در پیچ تاریخی فناورانهای قرار دارد، ایران نیز باید سهم خود را از آینده، نه با مصرف دانش دیگران، بلکه با تولید و بومیسازی فناوری رقم بزند. در این میان، دانشکده هوش مصنوعی میتواند بهمثابه فانوس دریایی، کشتی علم کشور را به سوی ساحلهای دور و ناشناخته هدایت کند.
گزارش از عرفان عباسی
