به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ سربازی، بهعنوان یکی از مراحل الزامی زندگی مردان در ایران، همواره با چالشها و دغدغههای متعددی همراه بوده است. در این میان، طرح امریه سربازی فرصتی ارزشمند را برای فارغالتحصیلان دانشگاهی فراهم کرده تا با انجام خدمت در نهادهای دولتی و سازمانهای غیرنظامی، هم از بار نظامی خدمت کاسته شود و هم تخصص علمی آنان در مسیر توسعه کشور بهکار گرفته شود. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف طرح امریه، مزایا، روند جذب، چالشها و تاثیر آن بر بدنه اجرایی کشور میپردازد.
امریه سربازی به نوعی خدمت نظاموظیفه اطلاق میشود که در آن مشمولان با مدرک دانشگاهی، بهجای اعزام به پادگانهای نظامی، در سازمانهای دولتی، وزارتخانهها، نهادهای فرهنگی، علمی یا صنعتی مشغول به فعالیت میشوند. هدف از این طرح، استفاده از ظرفیت علمی و تخصصی جوانان تحصیلکرده در امور اجرایی و پژوهشی کشور است.
این سیستم نهتنها باعث کاهش فشار پادگانی بر مشمولان میشود، بلکه بستری فراهم میکند تا تخصصهای دانشگاهی بهصورت عملی در حوزههای مرتبط بهکار گرفته شوند؛ چیزی که در نهایت به افزایش بهرهوری نهادهای دولتی میانجامد.
نقش تخصص در جذب امریه
با توجه به تنوع نهادهای پذیرنده امریه، تخصصها و رشتههای تحصیلی خاصی در اولویت جذب قرار دارند. از جمله این رشتهها میتوان به مهندسی کامپیوتر، برق، عمران، صنایع، مدیریت، حسابداری، حقوق، علوم اجتماعی، روانشناسی، علوم سیاسی، و رشتههای مرتبط با آمار و تحلیل داده اشاره کرد.
بهطور معمول سازمانهای پذیرنده ترجیح میدهند افرادی را جذب کنند که دانش تخصصی آنان در راستای وظایف آن سازمان باشد. برای مثال، یک ارگان مانند وزارت نیرو علاقهمند به جذب مهندسین برق و مکانیک است، در حالی که سازمان امور مالیاتی بیشتر به تخصصهای مالی و حسابداری نیاز دارد.
اعلام دانشگاهها برای معرفی متخصصان دانشگاهی
سیدمحمدرضا خلیلی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علمی کاربردی با اعلام این خبر اظهار داشت: درراستای اجرایی سازی توافق فی مابین وزارت علوم تحقیقات و فناوری و ستادکل نیروهای مسلح و باتوجه به سیاستهای جدید ستادکل و سازمان وظیفه عمومی مبنی بر اولویت اختصاص سهمیه امریه سربازی به دانشگاهها و مراکز علمی پژوهشی بزرگ کشور، این دانشگاه با هماهنگی دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت عتف نسبت به جذب نیروی امریه سربازی ارتباط با جامعه و صنعت برای نوبت اعزام شهریور ماه سال جاری اقدام کرد.
وی افزود: ثبت نام مشمولین متقاضی در فراخوان امریه سربازی ارتباط با جامعه و صنعت در دانشگاه جامع علمی کاربردی از امروز ۱۷خرداد ماه آغاز می شود.
خلیلی تصریح کرد: امریه سربازی مورد نیاز این دانشگاه در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی برای بکارگیری در حوزه پژوهش و فناوری ستاد مرکزی دانشگاه، در کلیه گرایشهای رشتههای مدیریت و مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر گرایش هوش مصنوعی و رباتیک، مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات و ریاضی گرایش آمار وفق شرایط و ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به صورت محدود انجام میشود.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه جامع علمی کاربردی اظهار داشت: علاقمندان می توانند برای ثبت درخواست خود به پرتال دفتر ارتباط با با جامعه و صنعت وزارت علوم تحقیقات و فناوری به نشانی industry.msrt.ir مراجعه و گزینه جذب امریه سربازی را انتخاب کنند، همچنین پس از اتمام مهلت فراخوان، درخواست متقاضیان توسط وزارت عتف مورد بررسی اولیه قرار گرفته و با انجام مصاحبه اختصاصی و طی فرآیند اجرایی ذیربط منتخبان به ستادکل نیروهای مسلح معرفی می شوند.
فرایند پذیرش امریه: از درخواست تا اعزام
روند اخذ امریه از سازمانها، نیازمند برنامهریزی دقیق و آگاهی از زمانبندیهای مشخص است. بهطور کلی این فرایند شامل مراحل زیر است:
شناسایی سازمانهای پذیرنده امریه
متقاضیان باید از طریق پایگاههای اطلاعرسانی سازمانها یا مراجعه حضوری، از ظرفیتهای امریه در دورههای مختلف آگاه شوند.
ارسال مدارک و ثبتنام
مدارک تحصیلی، رزومه، توصیهنامه اساتید یا سوابق پژوهشی از جمله مدارکی هستند که معمولاً برای پذیرش مورد نیاز است.
مصاحبه و بررسی رزومه
برخی سازمانها برای انتخاب نیروهای شایستهتر، مصاحبه علمی یا بررسی تخصصی برگزار میکنند.
دریافت کد سازمانی و هماهنگی با نظام وظیفه
پس از تایید نهایی، سازمان مربوطه نامهای برای ثبت نهایی در سامانه نظام وظیفه صادر میکند.
اعزام به خدمت در تاریخ مقرر
فرد پس از گذراندن آموزش نظامی (معمولاً ۴۵ روز)، خدمت خود را در محل سازمان آغاز میکند.
مزایای امریه برای فارغالتحصیلان و کشور
امریه نهتنها برای مشمولان، بلکه برای نظام اجرایی کشور مزایای متعددی دارد:
بهکارگیری تخصص در عمل
فارغالتحصیلان دانشگاهی اغلب از عدم انطباق آموزش آکادمیک با بازار کار شکایت دارند. امریه بستری فراهم میکند تا این دانش بهصورت عملی در پروژههای واقعی بهکار گرفته شود.
آشنایی با فضای کاری نهادهای دولتی
بسیاری از مشمولان پس از پایان خدمت امریه، به استخدام همان نهاد در میآیند یا از تجارب بهدستآمده در مسیر شغلی خود بهره میبرند.
افزایش بهرهوری سازمانها
تزریق نیروی جوان و متخصص به بدنه سازمانی، بهویژه در حوزههایی نظیر آیتی، تحلیل داده، مدیریت منابع انسانی و حسابداری، موجب ارتقاء سطح عملکرد نهادها میشود.
کاهش فشار روانی و فیزیکی ناشی از خدمت نظامی سنتی
بسیاری از دانشآموختگان، آمادگی لازم برای شرایط سخت پادگانهای نظامی را ندارند. امریه از این جهت فرصتی آرامتر و سازندهتر برای گذراندن خدمت محسوب میشود.
چالشهای پیشروی طرح امریه
با وجود مزایای قابل توجه، طرح امریه نیز خالی از اشکال نیست:
ظرفیت محدود سازمانها
تقاضا برای امریه بسیار بالا ولی ظرفیت پذیرش نهادها محدود است، و این موجب رقابت شدید میان متقاضیان میشود.
روند اداری طولانی و غیرشفاف
در بسیاری از موارد، اطلاعات مربوط به جذب نیرو بهصورت منسجم و شفاف منتشر نمیشود. همچنین فرایند اداری بعضی سازمانها کند و بدون پاسخگویی مشخص است.
تبعیض در جذب نیرو
در برخی موارد، ارتباطات فردی یا توصیههای خاص در جذب امریه تاثیرگذار بوده که عدالت در فرصتها را خدشهدار میکند.
عدم تناسب میان تخصص و وظایف محولشده
یکی از گلایههای مشمولان امریه، عدم بهرهبرداری واقعی از تخصص آنان در سازمان میزبان است. برخی فارغالتحصیلان کارشناسی ارشد یا دکتری مجبور به انجام کارهای دفتری ساده و غیرمرتبط هستند.
پیشنهاداتی برای بهبود نظام امریه
برای ارتقاء اثربخشی طرح امریه میتوان پیشنهادهای زیر را ارائه کرد:
ایجاد سامانه جامع امریه
طراحی سامانهای ملی برای اعلام ظرفیتها، ارسال مدارک، پیگیری وضعیت و رتبهبندی متقاضیان، میتواند فرایند جذب را شفافتر و عادلانهتر سازد.
افزایش ظرفیت جذب سازمانها
با توجه به نیازهای گسترده کشور به تخصصهای علمی، دولت میتواند سازمانهای بیشتری را ملزم به پذیرش امریه کند.
نظارت بر کیفیت بهرهبرداری از نیروهای امریه
تعیین چارچوبهای مشخص برای استفاده از تخصص مشمولان و ارزیابی سالانه عملکرد سازمانها در این زمینه، میتواند بهرهوری طرح را افزایش دهد.
ارائه گواهینامههای مهارتی یا سابقه شغلی معتبر پس از پایان امریه
با اعطای مدارک رسمی از سوی سازمان میزبان، مشمولان میتوانند از دوران خدمت خود بهعنوان سابقه شغلی استفاده کنند.
امریه سربازی را میتوان نقطه تلاقی هوشمندانه میان نیاز کشور به توسعه اداری و علمی و الزام قانونی مشمولان به خدمت نظام وظیفه دانست. این طرح اگر بهدرستی مدیریت و گسترش یابد، میتواند هم از ظرفیت علمی جوانان بهرهبرداری کند، هم فرآیند سربازی را برای آنان کاربردی و مفید سازد.
در دنیای پرشتاب امروز که دانش و تخصص یکی از ارکان پیشرفت ملی محسوب میشود، بهکارگیری موثر ظرفیت جوانان تحصیلکرده در قالب امریه، نهتنها یک ضرورت، بلکه فرصتی طلایی برای تحول در ساختار اداری کشور خواهد بود.
گزارش از عرفان عباسی
