به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ سرطان دهانه رحم یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی زنان در جهان است. این سرطان معمولاً بر اثر ابتلا به ویروسی به نام پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد می‌شود. HPV شایع‌ترین ویروس منتقل‌شونده از طریق تماس جنسی و پوستی است. طبق آمارهای بین‌المللی، بیش از ۷۵ درصد مردم در طول زندگی خود به این ویروس مبتلا می‌شوند. با وجود این‌که بسیاری از عفونت‌ها بی‌علامت باقی می‌مانند یا خودبه‌خود برطرف می‌شوند، برخی از انواع HPV می‌توانند موجب تغییرات سلولی خطرناک و در نهایت ابتلا به سرطان شوند. این ویروس عامل بروز بیش از ۹۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم است؛ سرطانی که در سال‌های اخیر به چهارمین سرطان شایع در میان زنان در جهان تبدیل شده و طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند جان بیش از ۴۴۰ هزار زن را در سال بگیرد.
نکته نگران‌کننده‌تر این است که سهم بالایی از این موارد مرگ‌ومیر در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد؛ جایی که دسترسی به آموزش و واکسیناسیون پایین‌تر است. خوشبختانه، واکسن HPV که از سال ۲۰۰۶ وارد بازار شده، امکان پیشگیری مؤثر از این ویروس را فراهم کرده است. این واکسن، اگر پیش از آغاز فعالیت جنسی تزریق شود، می‌تواند ایمنی بالایی ایجاد کند. با این حال، در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، هنوز برنامه واکسیناسیون فراگیر علیه HPV راه‌اندازی نشده است. در چنین شرایطی، پژوهش‌های میدانی و بومی می‌توانند نقش کلیدی در شناخت چالش‌های موجود و ارائه راهکار ایفا کنند.
در همین راستا، فریبا شهرکی ثانوی، پژوهشگر گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، به همراه سه نفر از همکاران خود، مطالعه‌ای را برای شناسایی راهکارهای پیشگیری از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی و سرطان‌های مرتبط با آن، انجام دادند. تمرکز اصلی آن‌ها بر آگاهی مردم نسبت به ویروس HPV و اهمیت واکسیناسیون بود؛ موضوعی که تاکنون در کشور ما چندان مورد توجه برنامه‌های پیشگیرانه قرار نگرفته است.
پژوهشگران این مطالعه، ابتدا به بررسی سطح آگاهی و نگرش زنان نسبت به ویروس HPV و واکسن آن پرداختند. در مرحله بعد، برای درک موانع موجود بر سر راه واکسیناسیون از جمله هزینه، تعداد دوزها و میزان پوشش واکسیناسیون، به مطالعات پیشین و داده‌های منطقه‌ای مراجعه کردند. همچنین، وضعیت اجتماعی و فرهنگی خاص نیز مورد توجه قرار گرفت تا بتوان راهکارهایی متناسب با شرایط فوق ارائه داد.
یافته‌های پژوهش نشان دادند که نیمی از زنان شرکت‌کننده، آگاهی و نگرش پایینی نسبت به ویروس HPV و اهمیت پیشگیری از آن داشتند. بررسی‌ها همچنین نشان داد که هرچه سطح تحصیلات زنان بالاتر باشد، آگاهی و نگرش آنان نسبت به این موضوع نیز بهتر است. از سوی دیگر، برخی ویژگی‌های جمعیتی استان، از جمله پایین بودن سن ازدواج و شیوع چندهمسری، شرایط را برای گسترش ویروس در جامعه مساعدتر کرده است.
در ادامه این پژوهش، پژوهشگران با توجه به یافته‌های خود، پیشنهادهایی برای افزایش آگاهی عمومی و بهبود پوشش واکسیناسیون ارائه کردند. از جمله این راهکارها، استفاده از ابزارهای آموزشی نوین مانند کلیپ، انیمیشن و محتوای چندرسانه‌ای برای انتقال پیام به گروه‌های هدف بود. این محتواها قرار است از طریق مدارس، مراکز جامع سلامت، رسانه‌ها و دیگر نهادهای آموزشی در اختیار مردم قرار گیرد.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که بدون افزایش آگاهی عمومی و ایجاد زیرساخت‌های واکسیناسیون، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در برخی مناطق کشور بالا باقی خواهد ماند. برخی استان‌ها به دلیل جوان بودن جمعیت و برخی ویژگی‌های فرهنگی، باید به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در برنامه ملی واکسیناسیون HPV در نظر گرفته شود. اجرای این برنامه با مشارکت نهادهای بین‌المللی و حمایت دولت، می‌تواند گامی مهم در جهت کاهش آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در کشور باشد.
این مقاله علمی در مجله «تعالی بالینی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مازندران، منتشر شده است و بخشی از تلاش‌ها برای بهبود سلامت زنان در کشور محسوب می‌شود.
