به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، نشست خبری شبکه آزمایشگاهی کشور، امروز ۲۲ آذرماه با حضور حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور، امیر یونسیان مدیر شبکه آزمایشگاهی کشور، سعید سرکار رئیس مرکز توسعه فناوریهای راهبردی معاونت علمی، رضا محمودی لموکی معاون حقوقی و پارلمانی معاونت علمی، همزمان با هفته پژوهش و افتتاح سیزدهمین نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایرانساخت برگزار شد.
اهمیت زیرساخت آزمایشگاهی برای مقابله با گسترش «شبهعلم»
حسین افشین در ابتدای سخنان خود با تبریک میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و هفته پژوهش، بر دو پیشنیاز اصلی رشد علمی کشور یعنی «نیروی انسانی نخبه» و «تجهیزات آزمایشگاهی» تأکید کرد و گفت: اگر قرار است کشور به فناوریهای پیشرفته دست یابد و تحقیقاتی اصیل و قابل ارائه در سطح جهانی داشته باشد، نیازمند آزمایشگاههای خوب هستیم. بدون زیرساخت آزمایشگاهی، فناوری نخواهیم داشت.
معاون علمی رئیسجمهور با هشدار نسبت به پدیده «شبهعلم»، اظهار داشت: شبهعلم یعنی افرادی از راه غیرعلمی و بدون طی کردن روال رایج آزمایشگاهی، ادعای نوآوری میکنند. این پدیده از آنجا خطرناک است که زیرساختی برای راستیآزمایی ادعای آنها وجود ندارد و کشور احساس میکند توانمندی خاصی را دارد، اما در لحظه عمل، آن کاربرد محقق نمیشود. وی افزود: نبود آزمایشگاه خوب، یعنی فناوری کشور دچار شبهه است.
افشین، با اشاره به رویکرد سنتی و ناکارآمد گذشته که هر دانشگاه و مرکز پژوهشی به دنبال تملک تمامی تجهیزات بود، از تغییر کامل این مدل خبر داد و گفت: رویکرد جدید در حمایت از تأمین تجهیزات آزمایشگاهی، مبتنی بر میزبانی به جای مالکیت است؛ از سال گذشته، برای خرید هر دستگاه آزمایشگاهی، ابتدا از شبکه آزمایشگاهی استعلام میگیریم. تنها در سه حالت با خرید موافقت میشود: نخست اینکه آن دستگاه در آزمایشگاههای ذیل شبکه آزمایشگاهی کشور وجود نداشته باشد؛ دوم اینکه تقاضا برای آن بالا و صف انتظار، طولانی باشد؛ و سوم اینکه هزینه حملونقل نمونه به آزمایشگاه موجود، از هزینه خرید یک دستگاه جدید بیشتر باشد.
وی با تأکید بر لزوم بهرهبرداری حداکثری از ثروت ملی، افزود: در رویکرد جدید حمایتی، مالکیت تجهیزات را به دانشگاهها یا پژوهشگاهها نمیدهیم. آنها میزبان هستند و موظفند در شبکه آزمایشگاهی به سراسر کشور خدمات ارائه دهند. دورانی که استادی درب آزمایشگاه را میبست و تجهیزات گرانقیمت بیاستفاده میماند، تمام شده است. اگر مرکزی سرویسدهی مناسبی نداشته باشد، تجهیزات جابجا خواهد شد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان، با بیان اینکه ۴۰ درصد از شبکه آزمایشگاهی فعلی متعلق به بخش خصوصی است، بر لزوم افزایش این سهم تأکید کرد و گفت: تلاش میکنیم تا سهم آزمایشگاههای بخش خصوصی و نیز مدلی که ارائه خدمت توسط آزمایشگاههای دولتی را افزایش میدهد، تقویت شود.
وی مدل حمایتی معاونت را «تسهیلگری هوشمند» و نه «مداخلهگری» توصیف کرد و گفت: شبکه آزمایشگاهی کشور، در قیمتگذاری دخالت نمیکند، اما به مصرفکننده نهایی (اساتید و دانشجویان) گرنتهای حمایتی تخفیف میدهد؛ از سوی دیگر، به آزمایشگاههای فعال در شبکه آزمایشگاهی کشور، برای تعمیر، نگهداری، کالیبراسیون و ارتقای تجهیزات کمک میکنیم.
افشین اضافه کرد: برای رفع نگاه کارمندی در بخش دولتی، مسئولان آزمایشگاهها را در درآمدهای حاصل از تستها ذینفع کردهایم تا انگیزه ارائه خدمات باکیفیت و مستمر افزایش یابد.
سرمایهگذاری یک همتی در شبکه و حمایت ویژه از دانشگاههای برتر
معاون علمی رییس جمهور، از امضای تفاهمنامهای با وزارت علوم برای یک سرمایهگذاری عظیم در شبکه آزمایشگاهی خبر داد و گفت: معاونت علمی آمادگی دارد تا سقف یک هزار میلیارد تومان در تجهیزات آزمایشگاهی هزینه کند، به شرطی که ۵۰ درصد هزینه توسط دانشگاه متقاضی، از طریق منابع خود یا جذب از صنعت و اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه تأمین شود. با این مدل، امسال ظرفیت تزریق دو همت اعتبار به زیرساختهای آزمایشگاهی کشور وجود دارد.
اعطای گرنت ویژه خرید تجهیزات آزمایشگاهی به سه دانشگاه برتر
رئیس بنیاد ملی نخبگان، همچنین در آستانه برگزاری مراسم تقدیر از سرآمدان علمی، از اعطای گرنت ویژه خرید از نمایشگاه ایرانساخت به سه دانشگاه برتر خبر داد و گفت: دانشگاه تهران ۱۰ میلیارد تومان، دانشگاه صنعتی شریف ۸ میلیارد تومان و دانشگاه تربیت مدرس ۶ میلیارد تومان گرنت خرید تجهیزات دریافت خواهند کرد.
وی با اشاره به اعطای گرنت ویژه به ۱۰۰ استاد برتر هریک از این دانشگاهها گفت: علاوه بر این، برای اولین بار از ۱۰۰ استاد برتر هر یک از این سه دانشگاه، که بالاترین استنادات علمی را بر اساس ارزیابیهای تیم تخصصی سرآمدان علمی حائز شدهاند، با هدایای نقدی تقدیر خواهد شد. این حمایت به صورت پلکانی بوده و به اساتید دهک اول (رتبه ۱ تا ۱۰) مبلغ یک میلیارد تومان، رتبههای ۱۱ تا ۲۰، ۹۰۰ میلیون تومان و به همین ترتیب به اساتید دهکهای بعدی تا دهک دهم (۲۰۰ میلیون تومان) گرنت پژوهشی تعلق خواهد گرفت.
تمرکز بر کوانتوم، هوش مصنوعی و اصالتسنجی مواد غذایی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور، با اشاره به اهمیت حیاتی فناوری کوانتوم، اعلام کرد: تا پایان امسال، سه آزمایشگاه کوانتوم با حمایت مستقیم معاونت علمی به شبکه اضافه خواهد شد. تا امروز بیش از پنج میلیون دلار در این حوزه تجهیزات خریداری شده است. دنیای کوانتوم، مفهوم فناوری را تحول خواهد بخشید و ما باید برای آن آماده باشیم.
افشین، همچنین از برنامهریزی برای تأسیس آزمایشگاههای تخصصی هوش مصنوعی جهت صحتسنجی الگوریتمها و یک آزمایشگاه پیشرفته برای اصالتسنجی مواد غذایی در دانشگاه شهید بهشتی که فاز دوم آن تا پایان سال تکمیل میشود، خبر داد.
معاون علمی رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اینکه پیشزمینه دستیابی به هر فناوری جدید، آمادهسازی زیرساختهای آزمایشگاهی آن است، اظهار کرد: ما در حوزه کوانتوم تمرکز خود را بر روی سه محور اصلی شامل «ارتباطات»، «حسگرها» و «محاسبات کوانتومی» قرار دادهایم.
وی افزود: در بخش ارتباطات کوانتومی در حال تأمین زیرساختهای آزمایشگاهی هستیم. تمایل ما این است که میزبانی این بخش در پژوهشگاه وزارت ارتباطات صورت گیرد که منتظر پاسخ نهایی آنها هستیم، اما در صورت عدم مشارکت، معاونت علمی خود به تنهایی اجرای آن را بر عهده خواهد گرفت.
سرمایهگذاری مشترک دولت و بخش خصوصی؛ الگوی توسعه کوانتوم
افشین با اشاره به مدل اقتصادی توسعه این فناوری گفت: از آنجا که بازار محصولات کوانتومی هنوز به بلوغ نرسیده و محصولات آن تجاریسازی نشدهاند، دولت باید نقش پیشران را ایفا کند. ما باید زیرساخت را ایجاد کنیم، علم و محصول را توسعه دهیم و در نهایت خودِ دولت خریدار محصولات باشد تا زنجیره ارزش شکل بگیرد.
معاونت علمی بالغ بر ۵ میلیون دلار تجهیزات در حوزه کوانتوم خریداری کرده است
وی در خصوص حجم سرمایهگذاریهای انجام شده تصریح کرد: تاکنون معاونت علمی بالغ بر ۵ میلیون دلار تجهیزات در حوزه کوانتوم خریداری و تحویل داده است. ما از سیاست اهرمی استفاده کردهایم؛ به طوری که در یک پروژه با سرمایهگذاری ۲.۵ میلیون دلاری ما، بخش خصوصی نیز ۲.۵ میلیون دلار آورده داشته است. در پروژهای دیگر، در قبال سرمایهگذاری ۲.۵ میلیون دلاری معاونت، بخش خصوصی ۹ میلیون دلار سرمایهگذاری کرده است که نشاندهنده حجم سرمایهگذاری اولیه مناسبی در این حوزه است.
معاون علمی رئیسجمهور با اشاره به اهمیت راهبردی حسگرهای کوانتومی گفت: یکی از مهمترین پروژههای در حال اجرا، بحث «ساعتهای اتمی» است. اهمیت این موضوع به قدری است که کوچکترین مصاحبه ما بازتابهای گستردهای در سایتهای تخصصی کوانتوم جهان داشته است.
وی توضیح داد: وقتی از ساعت اتمی صحبت میکنیم، از دقتی در مقیاس ثانیه حرف میزنیم. این فناوری تحولی بنیادین در سیستمهای ناوبری (GPS و موقعیتیابی) ایجاد خواهد کرد و تمام موقعیتهای مکانی و زمانی دقیق در آینده وابسته به تکنولوژی کوانتوم خواهد بود.
کوانتوم زیرساخت آینده است
افشین با بیان اینکه دنیای کوانتوم تمام معادلات فناوری و محاسبات را جابهجا خواهد کرد، هشدار داد: اگر امروز صحبت از هوش مصنوعی است، باید بدانیم که کوانتوم زیرساخت آینده است. ما نیازمند رمزنگاری پسا-کوانتوم (Post-Quantum Cryptography) هستیم. تحولات این حوزه تمامی بخشهای نظامی و غیرنظامی را تحت تأثیر قرار خواهد داد و باید تا پایان دولت چهاردهم زیرساختهای لازم را تکمیل کنیم.
