به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، در حافظه تاریخی ایرانیها، شب یلدا همیشه شلوغ و پرزرقوبرق نبوده است. نه خبری از میزهای چندطبقه بوده، نه دسرهای رنگارنگ و نه اضطراب «کم نیاوردن». یلدا، در اصل، جشنی برای ماندن کنار هم بوده؛ شبی برای عبور از تاریکی، برای گفتن قصه، شنیدن شعر و نشستن دور چراغی که گرمایش از آدمها میآمد، نه از سفره. انار و هندوانه اگر بودند، نماد بودند؛ اگر هم نبودند، اصل یلدا از دست نمیرفت. آنچه یلدا را یلدا میکرد، باهمبودن در سادهترین شکل ممکن بود. امروز اما، در شرایطی که فشار اقتصادی بر روی دوش اکثر خانوادهها است، یلدا به آزمونی نانوشته برای «توان مالی» تبدیل شده است؛ آزمونی که نهتنها سفرهها، بلکه روان خانواده را هم فرسوده میکند.
اسراف؛ مسئلهای فراتر از دورریز غذا
در فرهنگ خانوادهمحور، اسراف فقط هدررفتن مواد غذایی نیست.
اسراف یعنی:
فشاری که معمولاً بر دوش یک نفر (اغلب مادر خانواده) میافتد.
زمانی که صرف آمادهسازی غذاهایی میشود که بیشتر دیده میشوند تا خورده.
مقایسهای که آرامآرام شادی جمعی را میبلعد.
در حالی که در سنت ایرانی، غذا محور نبود؛ بهانه بود. بهانهای برای نشستن، شنیدن و عبور جمعی از بلندترین شب سال.
منطق آشپزی یلدایی مسئولانه
آشپزی یلدایی کماسراف به معنای حذف غذا یا سادهانگاری نیست؛ بلکه انتخاب آگاهانه است.
سه اصل کلیدی:
غذاهای هویتدار، نه متنوعِ بیهدف
مواد در دسترس، نه اقلام نمایشی
حجم معقول، نه میز سنگین
بر اساس این منطق، سفره یلدا میتواند کوچکتر باشد، اما گرمتر.
غذاهای گرمِ یلدایی (سیرکننده، اقتصادی، اصیل)
۱. آش انار خانگی
مواد لازم برای (۴–۵ نفر) :
برنج نیمدانه: ½ پیمانه
عدس یا لپه: ½ پیمانه
پیاز: ۲ عدد بزرگ
سبزی آش (یا تره و جعفری) : ۱ پیمانه خردشده
رب انار: ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری (بسته به ذائقه)
زردچوبه، نمک، فلفل
کمی شکر یا شیره انگور (اختیاری)
طرز تهیه:
عدس یا لپه را بپزید. پیاز را نگینی سرخ کنید، زردچوبه بزنید. برنج و حبوبات را اضافه کرده، آب بریزید. پس از لعابدادن، رب انار و سبزی را اضافه کنید. در پایان مزه را متعادل کنید.
چرا مناسب یلداست؟
چون گرم، نمادین، جمعکننده و کاملاً قابل تنظیم با بودجه خانواده است.
۲. خوراک عدس و گردو با پیاز داغ
غذایی ساده اما مقوی، مناسب خانوادههایی که دنبال جایگزین شام سبک هستند.
مواد لازم:
عدس پخته: ۲ پیمانه
گردوی خردشده: ۳ قاشق
پیاز: ۲ عدد
رب گوجه: ۱ قاشق
ادویه
نکته:
با نان سنگک یا بربری، یک وعده کامل و کمهزینه است.
۳. کوکوی نان خشک و سبزی
مواد لازم:
نان خشک خردشده: ۲ پیمانه
تخممرغ: ۳ عدد
پیاز رندهشده: ۱ عدد
سبزی خشک یا تازه
گردو یا کشمش (اختیاری)
نکته: احیای احترام به نان؛ چیزی که در فرهنگ قدیم جدی بود.
دسرهای یلدایی خانگی
۱. دسر سیب، خرما و دارچین
مواد لازم:
سیب: ۳ عدد
خرما: ۶ عدد
دارچین
کمی کره
بیسکویت ساده یا نان خشک آسیابشده (اختیاری)
روش تهیه:
سیب و خرما را تفت دهید، دارچین اضافه کنید. در ظرف بریزید و با بیسکویت لایهبندی کنید.
۲. فرنی انار (بدون رنگ مصنوعی)
مواد لازم:
شیر: ۲ لیوان
نشاسته یا آرد برنج: ۲ قاشق
آب انار صافشده: ½ لیوان
شکر به مقدار کم
نکته: رنگ طبیعی، طعم ملایم، مناسب کودکان و سالمندان.
نوشیدنیهای گرم، جایگزین آبمیوههای صنعتی
۱. نوشیدنی گرم انار و دارچین
مواد لازم:
آب انار رقیقشده
دارچین چوب
کمی عسل یا شیره
۲. دمنوش سیب، دارچین و پوست پرتقال
گرم، آرامبخش، کمهزینه و مناسب شبهای طولانی.
یک یلدای بدون تجملات
یلدا قرار نیست مسابقه باشد. نه برای خرید بیشتر، نه برای نمایش سفره. یلدا اگر ساده باشد، گفتوگو بیشتر میشود؛ خنده واقعیتر میشود و خانه، شبیه خانه میماند.
