تاریخ انتشار: دوشنبه 1393/03/12 - 11:45
کد خبر: 131030

نقدی بر جوابیه انتشارات کتاب «هاشمی در سال 88»؛

هیچ گزارش تاریخی بدون اعمال نظر شخصی مورخ ثبت نمی‌شود

هیچ گزارش تاریخی بدون اعمال نظر شخصی مورخ ثبت نمی‌شود

یادداشت «هاشمی 88، اسیر در افراط و تفریط» که در «خبرنامه دانشجویان ایران» منتشر و انتقاداتی را به اثر «هاشمی در سال 88» مطرح نمود با واکنش انتشارات سلمان فارسی و ارسال جوابیه ای در روز شنبه 10 خردادماه مواجه گردید.

خبرنامه دانشجویان ایران: یادداشت «هاشمی 88، اسیر در افراط و تفریط» که روز یکشنبه 28 اردیبهشت ماه در «خبرنامه دانشجویان ایران» منتشر و انتقاداتی را به اثر «هاشمی در سال 88» مطرح نمود با واکنش انتشارات سلمان فارسی و ارسال جوابیه ای به «خبرنامه دانشجویان ایران» در روز شنبه 10 خردادماه مواجه گردید.

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگرچه خطاب این یادداشت به مؤلف محترم اثر یعنی جناب حجت الاسلام صنعتی بود، اما جوابیه ای از سوی ناشر محترم ارسال گردید که با توجه به برخی مطالب ناصواب در این جوابیه، ناچاریم تکمله ای را به نقد نخست بیفزاییم. هر چند زیبنده آن بود که چون مخاطب نقد، جناب مؤلف بودند، جوابیه نیز به قلم ایشان نگاشته می شد. اما به حکم رعایت ادب و اخلاق حرفه ای، زاویه توجه مخاطب را از سمت مؤلف محترم به ناشر گرامی تغییر می دهیم:

کتاب مورد بحث، مجموعه ای از مواضع هاشمی رفسنجانی در سال 88 است که با یک تنظیم خاص کنار هم قرار گرفته است. در رسانه های مختلف، این مواضع در طول چهار سال گذشته بارها و بارها بررسی شده و به نقد و تحلیل آنها پرداخته شده است. بنابراین برای نقد کتابی در سطح کتاب حاضر، از جانب منتقدی که در عرصه خبرنگاری مشغول فعالیت است نکته ناخوانده یا مجهولی وجود ندارد. تنها لازمه نقد چنین کتابی توسط جامعه خبرنگاری، مطالعه نحوه آرایش آن و چگونگی استفاده از رد و تاییدهای مربوط به آن مواضع است. بنابراین ناشر محترم مستحضر هستند که متن پیچیده و یا جدید التالیفی را به مخاطب، به ویژه فعالان رسانه ای ارائه نکرده اند که برای مطالعه آن نیاز به تلاش ویژه ای وجود داشته باشد.

ناشر محترم بی گمان مطلع هستند که «تحلیل»، تنها به معنای ریشه یابی مبسوط و تشریح کامل یک موضوع با ضمایر اول شخص توسط تحلیلگر نیست. یک مجموعه عکس را می توان طوری دسته بندی نمود که برای مخاطب متضمن یک تحلیل از پیش تعیین شده باشد. مجموعه ای از گزارشات را نیز می توان طوری تنظیم کرد که در نهایت مخاطب را به یک تحلیل از پیش تعیین شده برساند. این امر کاملا بدیهی است و اصولا در بحث تاریخ نگاری در میان دانشمندان تاریخ این اتفاق نظر وجود دارد که هیچ گزارش تاریخی بدون اعمال نظر شخصی مورخ ثبت نمی شود.

البته پر واضح است که با توجه به موضوع، نحوه اعمال سلایق شخصی نیز متفاوت خواهد بود. از این رو تاکید چند باره ناشر بر گزارشی بودن کتاب مذکور و غیرتحلیلی بودن آن چندان محل بحث نیست؛ علاوه بر این اصل کلی، مصداق هایی نیز در مورد این کتاب در دست است که نشان می دهد نظریه تاریخی دانشمندان تاریخ، برای این کتاب نیز صدق می کند. از این رو انتقاد از رفتار گزینشی در تالیف کتاب به معنای توقعات شخصی منتقد نیست بلکه صدای انتقاد مخاطبانی است که تحت تاثیر گزارش نویسی غیر جامع این کتاب و تحلیل های کوتاه چند خطی، نتوانند به شناخت واقعی از شخصیت مورد بحث در اثر دست یابند.

ناشر محترم اقدام به انتشار کتابی کرده که در آن مجموعه ای از تیترهای رنگی و آرایش های چشم نواز در بخش ها و زیر بخش های مختلف قرار داده شده است. عباراتی که وقتی در کنار برخی نواقص کتاب مورد توجه قرار می گیرد منجر به برداشت انتخاب گزینشی و تمجیدهای یک جانبه از شخصیت هاشمی می شود.

سوالی که مطرح است و ناشر محترم به آن نپرداخته این است که «هاشمی در سال 88» چه ارتباطی با تعریف و تمجیدهای دهه های 60 و 70 از وی دارد؟ اگر بنا بر این است که گزارشی در مورد هاشمی در سال 88 تهیه شود، با چه هدفی مقدمه ای مبسوط از تمجیدهای سال های دور از وی باید برای مخاطب چاپ شود؟ به نظر می رسد به لحاظ منطقی مقدمه یک اثر باید تناسب معناداری با متن داشته باشد و عنوان هاشمی در سال 88 متناسب با مقدمه ای است که در آن فضای سیاسی سال 88 مورد بحث قرار بگیرد نه دهه های 60 و 70.

از سوی دیگر اگر از روی تسامح بپذیریم که ناشر به دلیل گرایش سیاسی و یا علایق شخصی، به جناب هاشمی رفسنجانی ارادت ویژه ای دارد و می خواهد تمجیدهای سال های دور مقام معظم رهبری از هاشمی را نیز در مقدمه اثر خود نقل کند، سوال دومی مطرح می شود که چرا ناشر، مخاطب را از تمام مواضع رهبری نسبت به هاشمی محروم می کند و تنها آن بخش از بیانات مقام معظم رهبری که به سود گرایش احتمالی خویش است را منتشر می کند؟

ناشر محترم در جوابیه خود به مسئله عدم تشریح مخالفت مقام معظم رهبری با هاشمی در نماز جمعه 29 خرداد پرداخته است، اما نقد اصلی نوشته پیشین را بی جواب گذاشته است. البته ظاهرا نقد یاد شده به درستی خوانده نشده زیرا در متن، ذکر شده که این موارد «تشریح» نشده است در حالی که در جوابیه ناشر این طور برداشت شده که منتقد، ذکر موارد یاد شده در کتاب را مطالعه نکرده و از این رو آدرس خطبه های نماز جمعه مقام معظم رهبری در 29 خرداد را مطرح نموده است!

در نقد نخست ذکر شد: «یکی از بزرگترین اشتباهات سیاسی هاشمی در سال 88 که در این کتاب بدان پرداخته نشده، تلقین بی اعتمادی مردم به نظام در میان جامعه توسط وی است. هاشمی در خطبه دوم نماز جمعه 26 تیر 1388 - که آخرین نماز جمعه وی نیز به شمار می آید - از دیدگاه عجیبی سخن گفت: «مساله مهم ما این است که آن اعتمادی که مردم را با آن وسعت وارد میدان کرد و امروز یک مقدار مخدوش شده ما این اعتماد را برگردانیم و این هدف مقدس ما باید باشد و این اعتماد باید برگردد».

هاشمی در حالی خط خبری بحران اعتماد در جامعه را پیش گرفت که در آن ایام سران اصلی آشوب ها و فتنه انگیزی ها تنها بر اساس مستندات کذب و خلاف واقع و همچنین عدم تمکین به موازین قانونی، بنای خود را بر اردوکشی خیابانی به منظور امتیاز گرفتن از نظام اسلامی گذاشته بودند. و هاشمی بیش از هر کس دیگری می دانست که در میان توده های مردم هیچ نشانه ای از عدم اعتماد به نظام وجود ندارد، بلکه تحریک عناصر خاص سیاسی است که در میان مردم، القای بی اعتمادی می کند.

رهبری در اولین واکنش علنی خود نسبت به تزریق ویروس بی اعتمادی در میان مردم در سخنان مراسم تنفیذ حکم دهمین رئیس جمهور جمهوری اسلامی در تاریخ 12 مرداد 1388 فرمودند: «کسانی که از بی اعتمادی مردم حرف می زنند اگر از روی غرض ورزی نباشد از روی غفلت است».

ایشان در واکنشی دیگر، چند هفته بعد یعنی در 20 شهریور 1388 در خطبه های نماز جمعه فرمودند: «دشمن و متأسفانه برخی در داخل کشور، این حقیقت را نادیده می گیرند و از بی اعتمادی مردم سخن می گویند. اما إن شاء الله همه خواهند دید که در انتخابات سال های آینده نیز مردم با وجود تلاش های اخیر دشمنان و غافلان و بی خبران داخلی، حضوری قوی و مستحکم خواهند داشت»».
اگر ناشر محترم بنا دارد هاشمی در سال 88 را از منظر مقام معظم رهبری از سال 57 بدین سو ببیند، چرا در ذیل نقل خطبه هاشمی در نماز جمعه 26 تیر به دیدگاه رهبری در مورد بحران بی اعتمادی که دقیقا عکس راهکاری است که هاشمی ارائه داده اشاره نمی کند؟ به نظر می رسد اینکه هر شخص یا جریانی هر انتقاد نسبت به هاشمی را به معنای مخالفت با رهبری بنامد و برچسب اختلاف افکنی و ضد ولایت فقیه بودن را به منتقدان وصل نمایند، چندان در مسیر اعتدال نیست. کتاب هاشمی در سال 88 مجموعه ای از تیترها و شعارهای رنگی نظیر همدلی با مسئولان، هزینه نکردن از رهبری و بهانه ندادن به دشمنان است، اما عملکرد خاکستری در برخی مقاطع موجب مخدوش شدن تمام شعارهای قبلی می شود.

در نقد پیشین ذکر شد: صنعتی در بخشی از کتاب، تلاش کرده «روحیه همدلی» را که هاشمی خواستار آن است تشریح کند، و برای این منظور به موضعی از هاشمی اشاره می کند که بزرگترین ناقض این موضع، خود هاشمی بوده است. بر اساس گزارش این بخش از کتاب، هاشمی در 13 تیر ماه 88 گفته است: «حضور مردم در صحنه انتخابات به حق، حماسه ای جاودانه و ماندگار از رقابت ها در قالب خانواده نظام و با تایید کاندیداها توسط شورای نگهبان صورت گرفت و جنگ برای قدرت در سطح بالای نظام و خارج از خانواده نظام نبود و بلکه به تصریح همه ارکان نظام، رقابت در انتخابات وظیفه ای اسلامی، انقلابی و ملی است و نباید توسط برخی به عنوان شکاف در نظام تلقی شود که این طرز فکر، خود نوعی اهانت به مردم محسوب می شود».

این بیان اگرچه در مقام گفتار، عبارت تحسین برانگیزی است، اما در مقام عمل، حدود یک ماه پس از این موضع گیری، هاشمی از حضور در مراسم تنفیذ رئیس جمهور منتخب مردم سرباز زد و فضای سیاسی سنگینی علیه تمامیت نظام اسلامی به وجود آورد. اقدام وی در چیدن برنامه مسافرتی به شمال کشور و عدم حضور در مهمترین مراسم سیاسی کشور که اوج تجلی وحدت میان مسئولان نظام تلقی می شود، نوعی اهانت به مردم محسوب می شد که متاسفانه در کتاب به آن پرداخته نمی شود.

اگر به گفته ناشر محترم این کتاب صرفا گزارش نویسی است و عدم حضور هاشمی در مراسم تنفیذ را تنها با نقل قولی از پایگاه حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری مطرح می کند، چرا در مطلع کتاب با یک تحلیل مشخص متن اثر را آغاز می کند؟ در صفحه 27 این کتاب می خوانیم: «در این میان یکی از روش های دشمن استفاده از غبارآلود کردن فضای سیاسی کشور از طریق حمایت از کاندیداها و شخصیت های معترض در جهت دشمنی با اصل نظام و پیگیری هم زمان مسائلی چون تحریم و تهدید ایران به حمله نظامی به بهانه موضوعاتی چون امکان دستیابی ایران به سلاح های هسته ای، عدم رعایت حقوق بشر در ایران، حمایت ایران از تروریسم، اتهام نقض دموکراسی در ایران و ... بود.»

در واقع ناشر محترم به این تحلیل رسیده است یا به عبارت دیگر این تحلیل مولف را پذیرفته است که غبار آلود نمودن فضای سیاسی کشور یکی از اهداف دشمن است. غباری که متأسفانه با اقدام نامناسب هاشمی در مرداد 88 تیره تر شد. ناشر در بخشی که به عدم حضور هاشمی در مراسم تنفیذ پرداخته شده در صفحه 332  این عبارت را آورده است: «این مساله (عدم حضور هاشمی در مراسم تنفیذ) باعث شد تا عده ای – خصوصا رسانه های بیگانه – عدم حضور وی را به معنای مخالفت با رهبری و اصل نظام ارزیابی کنند».

بعد از آن نیز در صفحه بعد مطلبی را به نقل از پایگاه حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری نقل کرده که در بخش ابتدایی آن نوشته شده است: «از این میان نبود هاشمی غیر منتظره نبود و البته غیر قابل توجیه بود.» اما با کمال تعجب در متن کتاب در این موضوع، خبری از تحلیل های چند خطی نیست. تحلیل هایی که در موارد دیگر از جمله موردی که به آن اشاره شد، وجود دارند. آیا عدم حضور هاشمی در آن مراسم که به نقل از پایگاه مقام معظم رهبری غیرقابل توجیه بود نیازی به یک عبارت حتی روایی ندارد که در آن این عمل را موجب غبارآلود کردن بیشتر فضای سیاسی بداند؟

اگر چه مطالب متعدد دیگری برای بیان وجود دارد اما برای جلوگیری از طولانی شدن متن در پایان برای ناشر محترم به خاطر حساسیت و احساس مسئولیت نسبت به نقد پیشین که به اصل تبادل نظر و تبیین حقایق برای افکار عمومی کمک می کند آرزوی توفیق داریم.

مرتبط ها
نظرات
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران باشد و یا با قوانین جمهوری اسلامی ایران و آموزه‌های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید
تورهای مسافرتی آفری
محمد رستمی امضای خود را پس گرفت
ادعای تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای مردود است
اردن خواستار فشار بر رژیم صهیونیستی برای ورود کمک به غزه شد
ترکیه یکی از مهمترین تأمین‌کنندگان مایحتاج اسرائیل است
از قضاوت داور ناراحتم
پیام ایران حمایت قاطع از دولت سوریه است
ما و سوریه در شرایط سخت از یکدیگر دفاع می‌کنیم
توصیه رادیکال‌ها به پزشکیان؟
اجازه نمی‌دهیم معیشت مردم آسیب ببیند
تساوی استقلال در شبی که آمار به سود الاهلی بود
خوش‌شانس بودیم الاهلی را شکست می‌دادیم
وزیر راه نامه عدم وصول جریمه مالیاتی بانک‌ها را لغو کند
حاجی‌بابایی رئیس ستاد مرکزی بزرگداشت دهه فجر شد
رهبر انقلاب و شاگردان جلسه قرآن ایشان در سن ۱۲ سالگی
تساوی ارزشمند استقلال مقابل صدرنشین لیگ نخبگان آسیا
نامزدهای بهترین بازیکنان سال جهان مشخص شدند
جلیلی: حرف از توافق جدید با غرب اشتباه است
تاکید پزشکیان و پوتین بر همکاری مشترک برای کمک به دولت سوریه در مقابله با گروهک‌های تروریستی
امروز که بردیم می‌گویم باید در خانه بازی کنیم!
یکی از مشکلات امروز برخورد سلیقه‌ای با قانون است
علل و چشم انداز تحولات سوریه
نظرسنجی
بنظر شما باتوجه به حوادث اخیر فلسطین چقدر احتمال فروپاشی رژیم صهیونیستی وجود دارد؟




مشاهده نتایج
go to top