به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دفاع مقدس برههای تاریخی در تاریخ سرزمین ایران است که دلاوریها و رادمردیهای بسیاری به خود دیده است و موجب شده این دوره 8 ساله تاریخ معاصر دستمایه خلق آثار گوناگون هنری شود. جنگ تحمیلی از آنجا که دارای صورتهای گوناگون است و در همان حال که صحنههای انسانی بسیاری به خود دیده اما روی دیگری نیز داشته که همان جنایت، کشتار و قتل انسانهای بیگناه بویژه کودکان و زنان بوده است.
نکته دیگری که حائز اهمیت است روی دوم سکه جنگ یا بهتر است گفته شود جبهه مقابل نیروهای خودی است که همان نیروهای عراقی هستند. جبهه دشمن در جریان جنگ 8ساله نیز میتواند به عنوان سوژه خلق یک اثر هنری مورد استفاده قرار گیرد. جبههای که بعضا تناقضات بسیاری را در طول 8 سال و در جریان پیروزی در عملیاتهای رزمندگان ایرانی از خود نشان داد. حال در نظر است کتابی که از یک زاویه نگاه متفاوت به قضیه جنگ پرداخته را معرفی کرده تا مخاطبان با کتابهای شاخص در ادبیات آشنا شوند.
کتاب «فال خون» اثری به قلم داود غفارزادگان است که در آن نویسنده با استفاده از یک زاویه دید جدید و از دریچه نگاه یک سرباز عراقی به جنگ و مقولاتی که بر اثر جنگ به وجود میآید نگریسته و خواننده را در جریان داستان قرار داده است. «فال خون» داستان یک سرباز عراقی و مافوقش است که برای دیدهبانی به ارتفاعات غرب ایران به نام هور اعزام میشوند. این سرباز در طول خدمتش در هراس دائمی از مرگ بسر میبرد و با سوالات گوناگونی که در ذهنش وجود دارد با واقعیتی به نام مرگ دست و پنجه نرم میکند.
سوالاتی که در ذهن هر انسانی وجود دارد و فرد در زندگی روزانه خود با آنها درگیر است. این سرباز در هر فرصتی که ذهنش فارق از موضوعات گوناگون میشود– بهرغم میل باطنی– به مساله مرگ فکر میکند و خود را در یک تقابل نابرابر با مرگ مییابد که جنگ و حضور وی در منطقه جنگی نیز این موضوع را تشدید کرده است.
سوالاتی که در ذهن این سرباز به وجود آمده و مطرح میشود به نوعی سوالات هر انسانی است و ملیت و جنسیت افراد تاثیری در این سوالها ندارد. روبهرو شدن سرباز با اجساد عراقی و ایرانی در جبههها و حالاتی که در اجساد وجود داشته تصویر مخدوشی از مرگ در ذهن وی ایجاد کرده است و پیوسته در هراسی مذموم از مرگ بسر میبرد، این در حالی است که وی با نوجوانان ایرانی در جریان مبارزات روبهرو شده که بدون هیچ واهمهای در میادین نبرد حاضر شده و مردانه در کنار مردان جنگی روزگار خود پیکار کردهاند.
در کنار این موضوع میتوان کمبود میزان جنبههای معنوی در میان سربازان عراقی را مورد اشاره قرار داد زیرا سربازان ایرانی در جبههها با توجه به عمق معنویت از مرگ و مسائل بعد از آن هراسی نداشتند لکن در جبهه مقابل این موضوع کاملا معکوس بوده است. ضرباهنگ «فال خون» در نحوه روایت داستان بسیار سریع است به حدی که خواننده در همان پاراگراف ابتدایی کتاب، خود را در وسط معرکه میبیند در حالی که پا به پای سرباز جوان و فرمانده نظامیاش در حال بالا رفتن از دامنه کوه هستند. چیدمان اجزای داستان به اندازهای هوشمندانه و دقیق است که با توجه به اینکه نویسنده اطلاعات زیادی از شخصیتها و موقعیت داستان ارائه نمیکند اما با این حال این حس در خواننده ایجاد نمیشود که موضوعاتی از وی پنهان شده است.
نشانههای بهکار رفته در داستان راهنمای خوبی برای خواننده به حساب میآید تا بتواند خط داستان و مسیر روایت را نهتنها گُم نکند بلکه آن را ادامه دهد. نویسنده در «فال خون» بسیار موجز و تاثیرگذار قصه را شرح میدهد و از حرافی و زیادهگویی به منظور کش دادن داستان پرهیز کرده و این موجب شده «فال خون» اثری خواندنی و جذاب باشد. علاوه بر زاویه دید و زبان روایت در این داستان، نوعی جریان سیال ذهن نیز در متن به چشم میخورد که خواننده را نهتنها اذیت نمیکند– در برخی کتب و داستانها به اندازهای ناشیانه از این روش استفاده میشود که خواننده را کسل کرده و موجب میشود او داستان را نیمهکاره رها کند– بلکه حالتی شیرین از این رفت و برگشتهای ذهنی به خواننده دست میدهد.
سربازی که درگیر مسالهای به نام مرگ است که در کنار این دنبال موضوعاتی میگردد تا بتواند ذهن خود را از این مساله دور بدارد. او حین گشت زدن در کوه با درختی روبهرو میشود که اسم آن را «درخت من» میگذارد تا بلکه به واسطه آن درخت، کمی از دغدغههای وی کاسته شود یا اینکه فکر کردن به فرمانده نظامی و استفاده کردن از موقعیت پیش آمده و حضور در ارتفاعات، همه از موقعیتهایی است که توسط سرباز عراقی خلق میشود و مدام در ذهنش با این موضوعات کلنجار میرود تا بتواند یک دغدغه ذهنی را فراموش کند.
نویسنده از این نکته برای انتقال اطلاعات بیشتر از گذشته شخصیتها استفاده کرده که منجر به خلق رمانی کوتاه و جذاب شده است. علاوه بر موارد یادشده با توجه به گرا دادنهای بیهدف ستوان عراقی به توپخانه عراق به منظور اینکه نشان دهد در حال انجام وظیفه هستند، سرباز با این سوال که با این کار انسانهای بیگناه کشته میشوند روبهرو میشود و این نشان از این دارد در برخی موارد نیروهای نظامی عراقی در جریان جنگ 8 ساله به اجبار و با اکراه راهی میدان جنگ شدهاند زیرا رژیم بعث صدام آنها را ترسانده و تهدید کرده بود.
کتاب «فال خون» که میتوان آن را یک رمان کوتاه قلمداد کرد، اثری متفاوت و بسیار خواندنی و جالب توجه است و خواندن این داستان 65 صفحهای تجربهای متفاوت از مطالعه را به خواننده منتقل خواهد کرد. این کتاب توسط انتشارات سوره مهر با قیمت 1500 تومان منتشر شده که با توجه به حجم کم، دارای ظرایف داستانی بسیاری است که شاید بتوان گفت کمتر کتابی در حوزه جنگ از این منظر و با این سبک و سیاق خلق شده است.
