اینکه ما بگوییم قطعنامه های سازمان ملل یک کاغذپاره ای بیش نیست و بعد نتوانیم چاره کنیم؛ با اینکه مسئولیت قوه مجریه در تامین نیازهای مردم به عهدة ماست که هنر نیست. ما اگر رَجَز می خوانیم باید در پایان این رجزخوانی عملکردمان نشان بدهد که توانا در جبران این نیازها هستیم.
خبرنامه دانشجویان ایران: تحریم به عنوان یکی از شیوه‌های وادارسازی کشورها به انجام رفتار سیاسی مورد نظر کشورهای تحریم کننده است و استفاده از ابزارهای مالی و اقتصادی، همواره یکی از روش‌های مؤثر نظام سلطه بین‌الملل در گسترش دامنه‌ی نفوذ خود در کشورهای هدف بوده است. در این راستا، دولت‌های استفاده کننده از اهرم‌های فشار برای وادار کردن ملت ها به تغییر رفتار مورد انتظار خود بهره می‌جویند.
ایران در دو سده اخیر و به خصوص در 33 سال گذشته، همواره با تحریم دولت مردان غربی، به ویژه سردمداران کاخ سفید مواجه بوده است و سابقه تحریم های اعمال شده علیه ایران تنها به چند سال اخیر مربوط نمی شود.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ برای روشن شدن بهتر این موضوع با دکتر محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس جمهور، عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران و وزیر بازرگانی دولت اصلاحات به گفتگو نشستیم.
متن کامل این گفت و گوی تفصیلی پیش روی شماست:
به عنوان سئوال اول، آیا تحریمهایی که امروز شاهد آن هستیم سابقه داشته و اگر سابقه داشته نمونه های آن چه بوده است. ما در چه کالاهایی با مشکل مواجه شده بودیم و متقابلاً چه اقداماتی انجام دادیم که توانستیم این تحریم ها را دور بزنیم و یا در چه مواردی برای مقابله با تحریم ها نتوانستیم اقدامی انجام دهیم؟
همانطور که اشاره فرمودید تحریم در ایران سابقه ای دیرینه دارد. بخشی از سابقه تحریم به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران برمی گردد؛ یکبار در زمان خروج نیروهای شوروی از خاک ایران بعد از جنگ جهانی که آنها با یک تأخیر شش ماهه پس از دستور شورای امنیت سازمان ملل از کشور خارج شدند. البته این تحریم علیه نیروهای واردشده به کشور ما بود، اما تحریم علیه ملت ایران در جریان ملی شدن صنعت نفت ایران رخ داد که سابقة قدیمی پیش از انقلاب دارد و تحریم دیگر در زمان وجود اختلاف در جزایر سه گانة ایرانی در حاشیه جنوبی کشور ما در خلیج فارس و دریای عمان اتفاق افتاد. تحریم بعد بر سر موضوع استقلال بحرین بود و آخرین مورد آن در پیش از انقلاب نیز، برخوردهای مرزی بین ایران و عراق بود که منجر به صدور بیانیه هایی از سوی سازمان ملل و اعمال تحریم شد که نهایتاً به بیانیه الجزایر در سال 1975 انجامید.
لطفا در مورد تحریم های پس از انقلاب علیه ایران توضیح دهید.
تحریم در مورد ایران پس از انقلاب هم سابقه دارد و این سابقه هم باز سابقة طولانی مدتی است. شروع آن پس از انقلاب به نظرم ماجرای اشغال لانة جاسوسی بود. در شرایطی که ایران مورد هجمة بی امان عراقی ها در مرزها بود و همینطور ضدانقلاب مورد حمایت آمریکایی ها، در مرزهای جنوبی غربی کشور شرارت می کردند و ابزارهای الکترونیکی و روابط هم به این اندازه نبود، حضور فیزیکی سفارت آمریکا خیلی در هدایت جریان های ضدانقلاب اسلامی ایران که انقلاب نوپایی بود نقش داشت. با یک حرکت انقلابی از سوی دانشجویان پیرو خط امام و اشغال لانه جاسوسی، ما شاهد یک تحرک سیاسی ویژه ای از سوی ایران بودیم که البته تبعاتی هم برای ما داشت؛ یکی از مهمترین تبعات اعمال تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران بود. بعد از ماجرای اشغال لانة جاسوسی و وقوع جنگ بین ایران و عراق، قطعنامه¬های مکرری صادر شد که در بعضی از آن قطعنامه¬ها نیز، تحریمهای یک¬جانبه با تمسک آمریکایی ها به بعضی از قوانین داخلی خودشان، تحریم های چندجانبه و همکاری آمریکایی ها و چند کشور بزرگ دنیا علیه ایران را شاهد هستیم و هم تحریم هایی که از سوی سازمان ملل برای پذیرفتن یک صلح ناعادلانه علیه ایران اعمال می شد.
در جریان سرنگونی هواپیمای مسافری ایران، مجدداً حوادثی اتفاق افتاد و ایران تلاش کرد که به نوعی اقدام گستاخانة آنها را پاسخ دهد. نهایتاً آنجا هم باز یکسری قطعنامه هایی صادر و تحریمهایی وضع شد. در سالهای اخیر نیز، بحث هولوکاست و بحث هسته¬ای دو موضوعی بود که آمریکایی ها را به تکاپو انداخت تا تلاش کنند اول با تحریم یک جانبه، سپس دو جانبه و چند جانبه و بعد هم تبدیل آن به تحریم های سالانه علیه ملت ایران، اقدامات خصمانه ای را انجام بدهند.
به نظر من صحبت از تحریم، به معنای سخن گفتن از جنگ است، منتهی جنگی که در آن سنگر و رزمنده و تاکتیک و تکنیک مقداری متفاوت است، ولی در اصل یک جنگ بی امانی است علیه یک ملت برای وادارسازی آن کشور و پذیرفتن برخی از اصول و ارزشهایی که مورد قبول آن ملت نیست یا دست برداشتن از بعضی از اهداف از پیش تعیین شدةآن مردم و آن کشور.
اغلب تحریم ها از سوی آمریکا بوده است؟
حدود 115 تحریمی که در دنیا علیه کشورهای مختلف و پیش از دهه 90 شمسی وضع شده، 67 درصد صرفاً متعلق به آمریکایی هاست و در واقع، آمریکایی ها علیه یک کشوری در دنیا اعمال تحریم کردند. پس از دهه 90، این تعداد فوق العاده افزایش پیدا کرد و 112 بیانیه تحریم علیه حدود 135 کشور صادر شد که در مجموع، 93 درصد این تحریم ها هم یک طرفش آمریکایی ها هستند. در تاریخ دنیا خیلی کم نشان داده شده که تحریم یک کشور بزرگی را به زانو درآورد؛ اما عمدتاً تحریم علیه کشورهای مظلومی بوده که تازه استقلال پیدا کرده بودند یا از حیث نظامی در مقابل دولت های بزرگ ضعیف تر بودند و این تحریم ها هم تا حدود زیادی نتایج موفقی را برای آنها در برداشته است.
جنس تحریم ها در زمان جنگ چگونه بود؟
در آن دوران، عمدتاً تحریم ها شامل عدم فروش کالاهای موردنیاز کشور و در زمینة برهم زدن امنیت غذایی مردم کشور بود. آن ها برای عدم دسترسی به مواد پروتئینی یا برخی از مواد موردنیاز دیگری که در جامعه بود، تلاش می کردند ایجاد وحشت کنند. در صورت ظاهر اعلام می کردند که ما به لحاظ بعضی از مناسبات انسان دوستانه، از ورود دارو و غذا به ایران ممانعت نمی کنیم، ولی در عمل شرکت هایشان به عنوان تحریم، برای اعمال برخی از قیمتهای سنگین تحت عنوان Iranian Term یا مثلاً بالا بردن ریسک کشور تحت عنوان Country risk یا Politic risk یا عناوین مختلف تلاش می¬کردند. آنها تلاش کردند تا گشایش اعتبار اسنادی برای ورود کالا به ایران را بسیار گران تر کنند یا تأمین مالی برخی از پروژه هایی که تأمین کنندة مواد اولیة خیلی از نیازهای کشور بود را با قیمتهای خیلی سنگین¬تر به مردم ایران تحمیل کنند.
جنس تحریم ها عمدتاً تحریم کالایی یا ارائة برخی از خدماتی بود که آن موقع ما نیازمند آن بودیم، خصوصاً که در جنگ و بمباران یکی از مهمترین ابزارهای دشمن در حوزة نظامی این بود که به صورت گازانبری با تحریم اقتصادی علیه مردم ایران عمل کند. واحدهای تولیدی‌ای را ما در جنگ داشتیم که بیش از 90 بار بمباران شده بودند و طبیعتاً نیازمند به قطعات یدکی برای بازسازی و نوسازی آنها بود. برخی از این واحدهای تولید، تأمین کنندة نیازهای اولیه مردم ایران بودند و البته آنها با بمبارانهای مکرر مانع می شدند که ما بتوانیم به یک ثباتی در تولید دست پیدا کنیم. خب؛ از طرف دیگر با محدودیت در واردات، کشور را با بحران مواجه می کردند و در شرایطی که ما کمتر از 6.3 میلیارد دلار در بعضی از سالها درآمد نفتی داشتیم، با از بین بردن تاسیسات نفتی، صدور نفت از منطقة خارک به صورت کاملاً سنتی صورت می¬گرفت. من به چشم خودم دیدم که مثلاً سر شلنگهای بزرگی را در کشتی های چند صدهزار تنی گذاشته بودند و ساعتها و حتی روزها طول می¬کشید تا مثلاً این محموله¬های نفتی بتواند از ایران خارج شود و دشمن در همان لحظه، همزمان به بمباران همان پایانه های صادراتی مبادرت می کرد.
اکثر پایانه های صادرات نفت ما را در دل دریا با تخریب کامل مواجه کرده بودند و خب طبیعتاً با این کار هم فروش نفت را محدود کرده بودند و هم اینکه درآمد اندک حاصل از فروش نفت را اجازه نمی دادند که به کالا تبدیل شود و کشور مظلومانه با خون شهدای بزرگوار انقلاب اسلامی در مقابل تحریمهای بی امان و وحشیانه ایستادگی کرد و الحمدلله از این آزمایش بزرگ پیروز بیرون آمد که این جز در سایة همراهی ملت شریف ایران و تحمل بیش از حد آن ها مقدور و ممکن نمی شد.
من به خاطر دارم که در بعضی از ایام در بیمارستان ها با مشکل دارو مواجه می شدیم، مشکل نخ بخیه باعث شد برخی از عمل های جراحی به تأخیر بیفتد، اتاقهای عمل با حداقل نور اداره می شد، محدودیت در تأمین برق برای کشور باعث می شد برخی از عملهای جراحی به تعویق بیفتد و بسیاری از مردم بخاطر همین مشکلات و مسائل جان عزیز خودشان را از دست دادند و شاید اسمشان در خیل شهدای ما ثبت و ضبط نیست؛ اما آنها هم شهدای راه انقلاب و نظام اسلامی در طی آن ایام بودند. خب ابزارها آن موقع برای اعمال تحریم علیه ملت ایران خیلی پیچیده نبود و مستقیماً با ورود کالا برخورد می کردند.
مرزهای ما همواره شاهد ورود موشک هایی بود که ساخت دول غرب و شرق بودند؛ یعنی کلمه نه شرقی، نه غربی جمهوری اسلامی ایران را گاهی اوقات از آرم موشک هایی که اصابت به کشور ما در مناطق مسکونی اصابت می کرد، به وضوح مشاهده می کردیم.
تحریم ها در یک حوزه معین نبود، بسیاری از اوقات دامنة این تحریم به معیشت خانوار کشیده می شد و به بی کاری هایی می انجامید و مشکلات زیادی را به وجود می آورد، ولی مردم قناعت می کردند و صبوری. اما در دورة اخیر، بعد از اتمام دورة جنگ و بازسازی، نکات دیگری مطرح است.
شما به بحث بیکاری اشاره کردید. یکی از چیزهایی که بخصوص در یکی دو سال اخیر تشدید شده این است که مثلاً یک¬سری کارخانجات تعدیل نیرو می کنند،حتی بودجه یکسری از شرکتها و مجموعه های فرهنگی قطع شده است. آیا آن موقع هم ما با کسری بودجه به واسطة این تحریمها و جنگ مواجه شدیم و آیا مشکل بیکاری هم آن موقع بود؟
بله. همانطوری که اشاره کردید یکی از مهمترین مشکلات کشور در دورة جنگ و اعمال تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران، تهدید منابعی بود که کشور با آن باید اداره می شد. بخش قابل ملاحظه ای از این منابع، منابع ارزی بود که از محل فروش نفت خام حاصل می شد. صادرات غیرنفتی به دلیل محدودیت تولید در داخل، عدم برخورداری از کالاهای با کیفیتی که قابل رقابت در عرصة بازارها باشد، و ... موانع دسترسی ایران به یک درآمد مطمئن برای ادارة خودش بود. خب؛ طبیعتاً وقتی چنین شرایطی پیش می آید، واحدهای تولیدی کار نمی¬ کنند، فضای کسب و کار بسته است و کسب و کار رونق ندارد. طبیعتاً در چنین شرایطی یکی از مهمترین نکاتی که فوراً مورد تهدید قرار می گیرد، اشتغال ثابت و دائم است. یک عده¬ای از کار بیکار شده و واحدهای تولیدی از گردونة تولید خارج می شوند؛ این فشار مضاعفی را بر مردم وارد می¬ کند که البته در دورة جنگ هم شاهد چنین شرایطی بودیم. این کاهش در تأمین منابع کشور باعث ایجاد کسری بودجه در آن ایام هم می شد، گاهی اوقات در دوران جنگ بیش از هشتاد درصد بودجه¬ کشور دچار کسری بودجه بود و کسری بودجه یعنی عملاً ریختن منابع مالی و نقدینگی بدون پشتوانة اعتمادی و بدون پشتوانة معین در بازار پولی و در نتیجه، نقدینگی نامتناسب با تولید ناخالص داخلی کشور.
در آن زمان رشد اقتصادی کشور منفی شده بود و شرایط بسیار حادی بر اقتصاد کشور حکمفرما شده بود، ولی به دلیل اینکه مردم قناعت می کردند، تقاضا در بازار ایجاد نمی کردند و با همان میزان اندک پولی که داشتند، تلاش می¬کردند به میزان کمتری خریدکنند. برخی از کالاها در قالب شبکة کوپنی و مثلاً سهمیه بندی شده در اختیار مردم قرار می¬ گرفت و مردم با مناعت طبعی که داشتند، بعضاً سهمیة خانواده هایی که کمتر نیاز داشتند را خودشان به خانواده ¬های پرجمعیت تقدیم می کردند و تلاش می کردند تا معیشت آنها را از فشار نجات دهند؛ اما با همة این سختی ها و مشکلات آن زمان عاملیت تحمل در مردم وجود داشت در آن ایام احساس همدلی و همسویی با اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، به صورت یک وجدان در بین آحاد مردم وجود داشت.
در بحث تحریم های کالایی، تجهیزات پزشکی از جمله نخ بخیه و مواد غذایی را نام بردید. آیا در این زمینه داستان، خاطره یا اتفاق خاصی مدنظرتان هست؟
بله، یکی از مهمترین مسائلی که آن ایام به نظر من مسئلة قابل ذکری است، این بود که منابع ارزی کشور حاصل از فروش نفت خام بود. در همان ایام، رئیس جمهور وقت، حضرت آیت الله خامنه ای معتقد بودند به اینکه ارز حاصل از سایر فعالیت های اقتصادی غیرنفت باید به گونه-ای در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرد تا برخی از مایحتاجی که دولت خودش را متکفل تأمین آن ها نمی داند یا نیازهای اولیه ای که بایستی بخش خصوصی خودش به تأمین آن ها اقدام کند، تامین نماید. اختلاف نظرها و اختلاف سلیقه هایی در اجرای این طرح وجود داشت.
بالاخره موضوع به امام کشیده شد و نهایتاً با تصمیم حضرت امام(ره) یک کمیته ای تحت عنوان کمیتة بدون انتقال ارز در آن ایام تحت نظر رئیس جمهور، خارج از دولت و خارج از نظر نخست وزیر شکل گرفت که وزیر بازرگانی مسئولیت دبیری آن کمیسیون را بر عهده داشت. ارز حاصل از فعالیت اقتصادی کارگران فعال در عرصه بازار کار، خصوصاً در حاشیة جنوبی خلیج فارس و ارز حاصل از صادرات اندک غیرنفتی که آن ایام وارد کشور می شد، در اختیار این کمیته بود، که این کمیته به تأمین برخی نیازهای کشورمان مبادرت می ورزید.
همانطور که عرض کردم، نخ بخیه به عنوان یک مشکل جدی پیش روی واحدهای درمانی کشور بود. همان ایام کمیته انتقال ارز موفق شد از اولین ارزهای تخصیصی، برخی از نیازهای دارویی کسانی که دچار بیماری های خاص بودند را تأمین کند. حتی آن موقع این بیماران دارای تشکلهای وسیعی مثل تشکلهای امروزی نبودند. امروز بیماران تالاسمی، بیماران صعب العلاج مثل سرطانی‌ها یا سایر امراض و یا کسانی که دچار MS هستند، دارای انجمن های حمایتی مناسبی هستند و مردم هم در حل مشکلاتشان به دلیل سامان یافتگی که در این NGOها پیدا شده بیشتر فعالیت می کنند. اما در ان ایام، هنوز ما این نهادها را نداشتیم، یک چنین نهادهایی هم برای انجام چنین فعالیت هایی نبود.
کمیته موفق شد تا ارز را در اختیار برخی از واردکنندگان قرار بدهد و به فوریت برخی از نیازهای درمانی کشور مثل نخ بخیه وارد کشور شد و نیاز برخی از واحدهای درمانی را پوشش داد. ما در آن ایام با مشکل جدی گندم در یک دوره ای مواجه شدیم. من یادم هست که برخی از واحدهای تولید نان و آرد کشور به جای کیسه های گونی آرد، کیسة گونی شن در مقابلشان قرار داشت، مردم با اطمینان اینکه بالاخره همچنان آرد در کشور هست به زندگیشان در آرامش ادامه می¬دادند؛ درحالیکه واقعاً موجودی گندم کشور بسیار بسیار به مرز خطرناک و نگران کننده ای رسیده بود. دولت با دلسوزی تلاش می¬کرد تا از هر مجرای ممکن نیازهای کشور به گندم را از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی وارد کند و نیازهای کشور را به این ترتیب تأمین کند.
در مورد کالاهای نظامی تحریم چگونه بود؟
بسیاری از قطعات و ادوات جنگی ما تولید غرب خصوصاً آمریکا بود. خب، طبیعتاً تحریم ابتدا از سوی غربی ها آغاز شد. خود شما مطلع هستید که یک دفعه ادوات جنگی یک قوة نظامی کشور به ادوات جنگی کشور دیگری تغییر کند که آن زمان با دول غرب همراه نبود نیاز به آموزش دارد، این کار خیلی سختی بود. برخی ادوات جنگی نو و جدید را داشتیم ولی گلوله های موردنیازش را نداشتیم تا در جنگ استفاده کنیم و می توانستیم به عنوان سنگر از آن بهره مند شویم؛ چون قابلیت استفاده دیگری نداشت. ما به وسیله هواپیماها و موشکها مورد حمله قرار می گرفتیم، ولی امکانات مناسب ضدهوایی برای زدن هواپیماهایی که به مرز ایران تجاوز می¬کردند در اختیار نبود. بعضی اوقات این امکانات ضدهوایی وجود داشت، ولی گلوله¬های آنها را در اختیار نداشتیم. یک تلاش بی امانی در بخش خودکفایی سازمان صنایع دفاع کشور شکل گرفت و از همان موقع نهال های خلاقیت و نوآوری در تولید داخلی و خودباوری در تأمین نیازهای کشور با خلاقیت و فکر ایرانی، با دست و بازوی پرتوان ایرانی در آن ایام شکل گرفت. به نظر من همان نهال ها هست که امروز می تواند در عرصة علم و فناوری قله هایی را برای کشور ما بیافریند و "ما می توانیم" شعار واقعی حک شده بر روح و جسم ایرانی ها در دوره جنگ بود. البته ما به دنبال جنگ نیستیم، جنگ را یک موهبت نمی دانیم، اما وقتی جنگ اتفاق افتاد این تهدید را باید به یک فرصت بی بدیل تبدیل می کردیم و ایرانی‌ها به این تبدیل موفق شدند. یعنی جنگ را که یک تهدید بزرگ علیه منافع ملی ایران محسوب می شد به یک فرصت بی بدیل برای همبستگی، یکپارچگی، رفتن به سمت معنویات، اخلاقیات و جلوگیری از بروز برخی از بداخلاقی ها در جامعه تبدیل کردند. ما آن موقع محدودیت مالی داشتیم، ولی بسیار باآبرو زندگی کردیم و این دستاورد بزرگی است.
متأسفیم امروز که وضعیت مالی ما بهتر است، اینگونه اخلاقیات و معنویات را در جامعه خودمان کمرنگ می بینیم. جنگ چیز خوبی نیست، ولی ما تلاش کردیم آن تهدید بزرگ را در طی آن دوره به یک فرصت تبدیل کنیم، فرصتی که در آن نوآوری، خلاقیت و خودکفایی به عنوان نتیجة این دو عنصر مهم شکل گرفت.
بسیاری از نیازمندی های ارتش را در آن زمان، واحدهای صنایع دفاع و واحدهای خودکفایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که متشکل بود از دانشجویان تحصیلکردة بهترین دانشگاههای ایران که هنوز درسشان به پایان نرسیده بود، ولی کارهای تحقیقاتی شان از سطح تحصیلی کارشناسی عبور کرده بود و تحقیقاتی سطوح دکترا داشتند، پیش می رفت. شب و روز مطالعه می کردند، اما اینبار مطالعه نه برای گرفتن نمره و گذراندن چند واحد درسی، بلکه برای دسترسی به قله های دانش برای عرصه ای که آن روز نیاز کشور بود صورت می گرفت.
ما از نزدیک خودمان شاهد این پیشرفت ها بودیم. تلاش بی امان جوانهایی که از پشت میز دانشگاه ها مستقیماً توی صحنة خودکفایی جنگ در واحدهای خودکفایی سپاه و ارتش حاضر شده بودند، بسیجیان واقعی، آنهایی که جان بر کف بودند و در سوله هایی مشغول تأمین نیازهای جنگی کشور برای دفاع از نوامیس مردم و دفاع از مرز جغرافیایی کشور و دفاع از اسلام مظلوم در آن ایام بودند، درحالیکه خودشان هیچ پناهی نداشتند. همان سوله ها گاهی اوقات آماج گلوله دشمن قرار می گرفت و بمباران می شد.
من خودم شخصاً یکی از این موارد را به یاد دارم که در یکی از این واحدهای خودکفایی که در یکی از نقاط منطقه جنوب کشور مشغول فعالیت و تأمین نیازهای جنگی بود، در یک بمباران وحشیانه عدة زیادی از این افراد را از دست ما خارج کردند. جوانهای پاک و پاکدلی که جز برای اعتلای کشور به چیزی نمی اندیشیدند و جانشان را در طبق اخلاص گذاشته بودند و خانواده هایشان را رها کرده بودند و به این وادی مقدس قدم گذاشتند و مایة افتخار ما بودند. خودکفایی یکی از محصولات ایام جنگ در تأمین نیازهای جنگ و جهاد مقدسی بود که ما داشتیم.
آیا اقدامات بنیادین دیگری از سوی دولت انجام شد؟
ما تلاش می کردیم در سیاست خارجی از سیاست موازنه منفی برخوردار شویم. خب دنیا هیچ وقت نمی تواند به کام یک عده قدرتمند بچرخد. غیرمتعهدها یک کانونی بود که همان موقع فعال شد. من خاطرم هست که حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب، آن موقع در سمت رئیس جمهور به اجلاس غیرمتعهدها رفتند. در آن اجلاس همین آقای کاظم پور اردبیلی (که امروز احتمالاً مشغول فعالیت های کسب و کار هستند و امکان حضور خیلی از اینها امروز در عرصه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور فراهم نیست) آن موقع به صورتی کاملاً خستگی ناپذیر در خدمت رهبر معظم انقلاب بود و یکی یکی رهبران این کشورها را که امکان مذاکره و تشریح وضعیت مظلومیت مردم ما در مقابل یک جنگ بی امانی که در همه مرزها شکل گرفته بود را فراهم می کرد تا از کلام نافذ رهبری امروز و رئیس جمهور آن زمان بهره مند شوند و نسبت به کمک به مردم مظلوم ما تشویق شوند. بسیاری از نیازهای جنگی کشور را به صورت غیرمستقیم - نه دست اول و به قیمت های بین المللی و البته گاهی اوقات هم با قیمت های بالاتر در اختیار ما قرار می دادند.
ما توانستیم با استفاده از یک چنین عنصری، یعنی اعمال سیاست موازنه منفی در عرصه سیاست خارجی کشور، استفاده از فرصت هایی نظیر: اجلاس غیرمتعهدها، اجلاس گروه هفتاد و هفت و استفاده از توانایی برخی از کشورهایی که جزء کشورهای پیشرفتة صنعتی نبودند، ولی محصولات کشورهای پیشرفتة صنعتی را در اختیار داشتند، بهره¬ مند شویم. یکی از راههای دور زدن تحریمها در آن زمان این بود.
چه کالاهایی را از این طریق تامین می کردیم؟
کالاهای نظامی مثل: گلوله برخی از ضدهوایی ها، برخی از تانکها، قطعات یدکی برخی از ماشین آلات جنگی اعم از ماشین¬آلات الکترونیکی که مسئلة رهگیری هواپیماها را در مرزهای ما به عهده داشت. یک سیستمی بود که اگر اشتباه نکنم به سیستم دوازده چهل معروف بود که الان حتماً از رده خارج شده، ولی بخشی از آن از بین رفته بود و ما تلاش کردیم آن موقع از بازارهای پاکستان این را تأمین کنیم و برخی دیگر از نیازها نیز از سایر کشورها تامین می شد. به هر صورت تلاش می شد از یک چنین امکاناتی برای دور زدن تحریم ها بهره بگیریم.
آقای دکتر، اگر موافق باشید یک مقداری هم وارد فضای امروز شویم. فرمودید که آن موقع و در زمان جنگ مردم قناعت داشتند. الان هم خیلی حس می شود که ظاهراً تحریمها تشدید شده است. آیا تحلیل شما این است که قناعت مردم کم شده یا نه، مدیریت صحیحی صورت نمی گیرد و یا واقعاً تحریم ها تشدید شده است؟
ببینید. به نظر می آید امروز ما دچار یک معجونی از مشکلات هستیم. از یک طرف تحریم بی امان وحشیانه اقتصادی علیه کشور ما اعمال می شود. البته سبک تحریم ها به گونه ای است که دیگر دشمن توانایی گرفتن امنیت غذایی را از ما ندارد، هم اقتصاد ما بسیار متنوع شده و هم حجم تولید ناخالص داخلی بسیار بالا رفته و هم خوداتکایی اقتصاد ما بسیار افزایش پیدا کرده و هم اینکه بازارهای هدف صدور کالای ایران خیلی متنوع شده و بازارهایی که کالاهای وارداتی ایران را که حدود 37 درصد از کل تولید داخلی ایران را ما وابسته به آن می دانیم، بسیار متنوع هستند.
همچنین، قابلیت جایگزینی خیلی وسیع هست و مطالعات زیادی صورت گرفته تا این قابلیت جایگزینی را هر روز به صورت متنوع تغییر دهیم. اینها ابزارهای علمی موجود نزد متخصصان ایرانی است که امروز حکومت را اداره می کنند و لذا ما بسیار مستحکم تر از گذشته در مقابل تحریم ها می توانیم ایستادگی کنیم. اینکه "تحریم هیچ ضرری به ما نمی زند" حرف بسیار بدی است. من معتقدم به اینکه تحریم اثر تلاش های بی وقفه کارشناسان و متخصصان ایرانی و آثار بزرگواری های مردم و ملت شریف ایران در تحمل آثار ناشی از تحریم ها را کم می کند. باید بگویم تحریم بسیار چیز بدی است، یک جنگ اقتصادی علیه ماست، بسیار وحشیانه است، آثارش بسیار مخرب و خطرناک است، اما ما در دور زدن و کم اثر کردنش توانا هستیم.
اینکه ما بگوییم قطعنامه های سازمان ملل یک کاغذپاره ای بیش نیست و بعد نتوانیم چاره کنیم؛ با اینکه مسئولیت قوه مجریه در تامین نیازهای مردم به عهدة ماست که هنر نیست. ما اگر رَجَز می خوانیم باید در پایان این رجزخوانی عملکردمان نشان بدهد که توانا در جبران این نیازها هستیم.
من کشور را برای تأمین نیازهای خودش در مقابلة با تحریم توانا می بینم. معتقد هستم برخی از دوستان ما هنوز باور ندارند که این جنگ بی امان اقتصادی هست، باور ندارند که این مقاومت ضرورت ادامه حیات کشور هست، باور ندارند که اگر ما از این خط عقب نشینی کنیم، دشمن حدی برای عقب نشینی ما نمی شناسد. این باورها به راحتی ایجاد نمی شد، اینها در سایة تجربه حضور در مبارزات به دست می آید. اینها یک دفعه به دست نمی آید و خلق الساعه به دست یک ملتی نمی افتد. بایستی در شایسته سالاری انتخاب عناصر مؤمن برای پیشبرد اهداف انقلاب دقت بیشتری به عمل بیاید و به اعتقاد من امروز بیش از پنجاه درصد ضعف های موجود در جامعه ما ناشی از تحریم نیست، بلکه به مدیریت ما برمی گردد.
تشکر از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.
بله عملکرد نشان می داد که توانا در جبران نیاز های مردم هستیم اگه یک مشت سرمایه دار و صهیونیست های ایرانی اجازه داده بودند که کسی که رجز می خواند کارش را انجام بده
منتها چون ادامه روش و کار او یعنی تخته شدن دکان یک عده خب انواع و اقسام سنگ اندازی ها رو کردند و شد آنچه شد