«نظام آموزشی» اقتصاد مقاومتی را «گفتمان» نکرده است

خبرنامه دانشجویان ایران: یکی از الزامات تحقق اقتصاد مقاومتی توجه به نظام آموزشی است و تا زمانی که نتوانیم نظام آموزشی را با این سیستم هماهنگ کنیم در پیشبرد وسیع این نظام اقتصادی موفق نخواهیم بود. نظام آموزشی و بالاخص نظام آموزش عالی کشور بایستی از طریق آموزش و پرورش افراد جامعه در همه ی سطوح، آن ها را برای پذیرش و نقش آفرینی در این عرصه آماده کند.

به گزارش خبرنگار«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ محمدعلی رحیمی نژاد، در یادداشت زیر تاثیر آموزش عالی بر نقش آفرینی دانشجویان در اقتصاد مقاومتی را بررسی کرده است: یکی از مقوله هایی که می تواند نشان دهنده ی موفقیت و یا عدم موفقیت نظام آموزشی در پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی باشد، میزان پذیرش و یا عدم پذیرش اقتصاد مقاومتی و مقوله های آن از جانب دانشجویان است.

در کشورهای مختلف دنیا از جمله کشورهای توسعه یافته نظام آموزش عالی طوری طراحی شده است که از همان ابتدا دانشجویان را با واقعیات جامعه آشنا می کند نه اینکه فقط به دروس تئوری صرف توجه شود بلکه افراد را با شیوه های عملی و با مسائل روز آشنا می کنند(گراهام و دیگران[1]، 2012؛ نیووک و دیگران[2]، 2012؛ تیچلر[3]، 2010).

رویکرد اقتصاد مقاومتی چشم اندازی کلان به اقتصاد جمهوری اسلامی ایران می باشد که اقدامات بلند مدت را در نظر دارد که علاوه بر تطابق با موازین اسلامی می خواهد روند حرکت ما را در رسیدن به جایگاه اول اقتصادی در منطقه و جهان پرشتاب تر کند و نوعی نوآوری در نظریه پردازی در زمینه اقتصاد می باشد .نظام اسلامی در هر عصر با توجه به شرایط موجود نیاز به نهادهای مختلف  و متنوع  داشته و دارد از این رو در عصر حاضر نیز برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود به اجرای پروژه اقتصاد مقاومتی نیاز دارد. یکی از مهمترین کارهایی که نظام آموزش عالی برای همراه کردن دانشجویان که در آینده نزدیک سکان اقتصاد کشور را در دست خواهند گرفت تبدیل کردن پروژه اقتصاد مقاومتی به گفتمان رایج در جامعه ، علی الخصوص دانشگاها می باشد.

نظام آموزش عالی که وظیفه سیاستگذاری علمی کشور را برعهده دارد باید با تنظیم برنامه در زمینه اقتصاد مقاومتی و حمایت و پشتیبانی و مهم تر از همه نظارت بر اجرای این برنامه ها در راستای تحقق هر چه بهتر اقتصاد مقاومتی گام بر دارد. یکی از مشکلاتی که در راستای تحقق کامل اقتصاد مقاومتی در بعد آموزشی با آن روبرو است عدم آشنایی کافی دانشجویان با اقتصاد مقاومتی می باشد چرا که با طرح این برنامه نظام آموزشی همزمان باید برنامه هایی برای هماهنگی دانشجویان تدوین می کرد که در این زمینه چندان موفق عمل نکرد و ار آنجایی که این امر تغییرات بنیادین در نظام آموزش عالی کشور را می طلبد این تغییرات مقاومت مسولان ذیربط را برای تغییر به همراه داشت که باعث شد این تغییرات یا از مسیر اصلی خود منحرف بشود یا به کندی پیش برود. در نهایت اگر افراد و بویژه دانشجویان بی توجهی مسئولان به این طرح را  ببینند از آن دلزده و بی میل می شوند که به حاشیه رفتن این طرح را به همراه خواهد داشت.

آموزش عالی پس از پایان دوره پیش دانشگاهی شروع می شود و افراد پس از فارغ التحصیلی در یکی از مقاطع کاردانی، کارشناسی،...  مدرک می گیرند، آموزش عالی یا همان نظام دانشگاهی، یکی از نهادهای اصلی و اساسی در کشور است که  تعیین کننده وضعیت اقتصادی و سیاسی هر جامعه می باشد که در بالاترین سطح نظام آموزشی قرار دارد و از مهمترین وظایف نظام آموزش عالی، تربیت نیروی انسانی مورد نیاز بخش های مختلف و توسعه کشور می باشد . آموزش عالی در ایران زیر مجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد و در حال حاضر زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی (برای علوم مربوط به درمان و بهداشت) اداره و سازماندهی می‌شود.

نظام آموزش در هر سطح متشکل از چهار بعد اساسی و اثر گذار می باشد که در زیر به آنها می پردازیم:

اولین و مهمترین بعد از ابعاد اثرگذار آموزش ، محتوای مطالب آموزشی می باشد چرا که هدایت کننده استعداد فرد در یک زمینه خاص می باشد و تعیین کننده موفقیت یا ناکامی فرد در آن زمینه خاص می باشد. محتوای مطالب آموزشی فرآیندی همیشگی می باشد که مفاهیم آموزشی را بر اساس نیازها و هدف های آموزشی طوری طراحی می کند که پاسخگوی نیازهای نظام آموزشی می باشد و این مفاهیم مسیر رسیدن به اهداف را کند یا تند می کند و در برگیرنده هدف های نهایی و کلی با توجه به فلسفه ی نظام آموزشی می باشد.

بعد دوم ، در مورد زمینه(محیط) آموزشی می باشد، یعنی افراد در چه زمینه ای و در چه محیطی( اقتصادی ، سیاسی ...) قرار دارند. فرد هم بر این محیط تاثیر می گذارد و هم تاثیر می پذیرد. محیط ها  در حال تغییر است و به تبع آن محیط آموزشی هم دستخوش تغییر می باشد .

بعد سوم، فرآیند نظام آموزشی می باشد ، فرایند فعالیتی است که طی استفاده از منابع و با مدیریت کردن آن، تبدیل ورودی ها به خروجی ها را میسر می سازد که خروجی یک فرایند مستقیما ورودی فرایند بعدی را تشکیل می دهد ، فرایندآموزش عالی با شیوه های سازماندهی ومدیریت منابع انسانی، ( شامل اعضای هیئت علمی و پشتیبانی ) روش های تدریس ، چگونگی استفاده از منابع مالی و امکانات فیزیکی سر و کار دارد.

بعد چهارم برونداد نظام آموزش عالی است و عبارت از نتیجه مستقیم فرآیند که واحد تغییرات مقدماتی در جهت تبدیل به یک تغییر نسبتا پایدار است می باشد. برونداد آموزش عالی را می توان تحت سه عنوان زیر در نظر گرفت : بروندادعلمی یعنی تولید دانش، برونداد اقتصادی یعنی تربیت نیروی انسانی متخصص و عرضه خدمات مشورتی که تولید را یاری دهند و برونداد فرهنگی- اجتماعی یعنی پرورش ارزش های مورد نظرجامعه در افراد،تولید ارزش ها یا اجتماعی و امثال آن می باشد.

پیشنهادات:

بنابر رهنمودهای مقام معظم رهبری که در زمینه اقتصاد مقاومتی 10 مولفه مشخص کرده بودند؛ در صورت برنامه ریزی و اجرایی شدن این راهکارها می باشد که اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی کلمه شکل می گیرد و مهترین این مولفه ها نظام آموزشی می باشد زیرا این طرح ، ایده ی جدیدی می باشد و بیشتر افراد بویژه دانشجویان آشنایی کافی با این طرح ندارند و محتوای آموزشی موجود نیز ارتباط چندانی به این طرح ندارند چرا که این طرح نظام اقتصادی ما را دگرگون خواهد کرد. روشن سازی این طرح برای دانشجویان بدان سبب است که پیش برنده ی اصلی این طرح دانشجویان خواهند بود و از راه های مهم برای تبیین این طرح برای دانشجویان برگزاری کرسی های آزاد اندیشی و فضای گفتمان سازی در دانشگاه می باشد.

لازمه اینکه نظام آموزشی ما متناسب با اقتصاد مقاومتی عمل ‌کند این است که کودکان، نوجوانان و جوانان کشور را متناسب با شرایط و نیازهای تاریخی آن برهه تربیت کند. برای این که نظام آموزشی ما بتواند متناسب با اقتصاد مقاومتی عمل کند می توان از برنامه ریزی درسی در این زمینه و ایجاد دغدغه در جوانان و نوجوانان برای هم گام شدن با اقتصاد مقاومتی استفاده نمود. نظام آموزشی ما هم به همین تناسب باید با این ایده جدید هماهنگ شود در مطالب آموزشی ما بویژه مطالب اقتصادی، در شاخه ی علوم انسانی باید طوری محتوای مطالب آموزشی طراحی شوند که بتوانند این طرح را به طور کامل  در همه ی ابعاد به دانشجویان بفهمانند نه فقط به صرف مطالب تئوری در این بخش بپردازند بلکه از طریق آموزشهای عملی،کارهای پژوهشی دانشجویان را با واقعیات موجود و آنجه آنها باید در آینده انجام دهند آشنا سازند.

-سازمانها و ارگانهای آموزشی کشور بجای آنکه جولانگه سیاسیون باشد محلی برای هماهنگی دانشگاه و پیاده سازی برنامه های کلان ملی از جمله اقتصاد مقاومتی گردند.

هدف ازنوشته فوق تبیین نقش مهم و حیاتی آموزش عالی در بعد اقتصاد مقاومتی می باشد. اینکه نظام آموزشی ما همچون قبل بخواهد در زمینه علوم انسانی وامدار غرب بماند و مسائل روز کشور در آن متجلی نباشد؛ نمی تواند ما را در زمینه اهداف بزرگ تر که همان ساختن تمدن اسلامی است یاری نماید.

[1] - Graham, Ch. R.; Woodfield, W. & Harrison, J. B.

[2] - Novak, E.; Razzouk, R. & Johnson, T. E.

[3] - Teichler, U.