خبرنامه دانشجویان ایران: ترم پاییزه دانشگاه ها در حالی به پایان خود رسید که حدود ۶۰۰ هزار دانشجوی جدیدالورود در رشته های مختلف به امید آینده روشن دوران تحصیلات دانشگاهی خود را آغاز کردند. بر اساس آمار سازمان سنجش در آزمون سراسری سال ۹۵ تعداد ۸۶۰ هزار و ۱۰۹ نفر داوطلب ثبت نام کرده اند، که از تعداد ۸۶۰ هزار و ۱۰۹ نفر ثبت نام کننده، تعداد ۱۶۲ هزار و ۸۷۹ نفر در علوم ریاضی، تعداد ۵۱۹ هزار و ۴۸۸ نفر در علوم تجربی، تعداد ۱۶۱ هزار و ۵۰۰ نفر در علوم انسانی و بابقی در رشته های هنر و زبان خارجه بوده اند.
این آمار نشان از افزایش علاقه داوطلبین کنکور سال 95 به رشته های پزشکی را می داد، و این مسئله تا جایی پیش رفت که دانشجوی برق دانشگاه شریف پس از اعلام رتبه‌های برتر کنکور ۹۵ و کسب رتبه یک کنکور تجربی از بهترین دانشگاه مهندسی کشور انصراف داد تا رشته پزشکی بخواند.
در آن برهه از زمان اکثر تحلیل ها درباره چرایی افزایش علاقه داوطلبین نسل 95 به رشته های پزشکی بود، و دلایلی همچون بازار کار بهتر، درآمد بالاتر و... ذکر می شد، اما در این میان کمتر نکاهی به «انقراض» رشته های علوم انسانی شد. مسئله ای که به نظر می رسد طی چندسال آینده به یکی از بحران های حوزه فکری و اندیشه ای کشور مبدل شود، و این سوال پیش می آید که چرا نخبگان کشور این روزها به دنبال رشته های مهندسی و پزشکی هستند؟
به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در اولین گزارش از این پرونده "قیام نخبگان مهندسی و تجربی علیه رکود علوم انسانی" مورد بررسی قرار گرفت، در شماره دوم "چرا علوم انسانی، رشته برگزیده دانش آموزان نخبه نیست؟" مطرح شد، در شماره سوم "به چرایی رفتن دانشجویان به رشته های غیر انسانی"پرداخته شد و در این شماره گزارشی توصیفی، آماری و تحلیلی از مهاجرت دانشجویان از رشته های علوم پایه و مهندسی به علوم انسانی پرداخته می شود. آمار و نمودارهای استناد شده از مجله «عصر اندیشه» استخراج شده است.
اهداف
معمولا بین 40 تا 50 درصد دانشجویان، در علوم انسانی تحصیلکرده اند، اما متاسفانه این انتخاب یک انتخاب نخبگانی نیست و به دلیلی ناگزیر به این انتخاب بوده اند، و انتخاب نخبگان همواره رشته های فنی و مهندسی و پزشکی بوده است. هدف ما در این پرونده افزایش تعداد دانشجو در علوم انسانی نیست، هدف افزایش نیروهای انسانی مستعد و توانمد و کاهش نیروی انسانی معمولی است، چرا که فقط در این صورت امکان تحول در علوم موجود ممکن خواهد بود.
اوضاع علوم انسانی کشور را زمانی میتوان مطلوب ارزیابی کرد که تعدادگروه ها، استادان و دانشجویان متعهد انقلابی در آن به حدی رسیده باشد که امید تحول در علوم انسانی زیاد شده، فضای حاکم بر دانشگاه، به نفع گفتمان اصیل انقلاب اسلامی پیش رود و وضعیت فعلی که در دانشگاه های علوم انسانی کشور، گفتمان ستایش غرب حاکم است، کمرنگ شود.
آمار
این آمار نشانگر این است که تعداد مهاجرین از رشته های فنی و مهندسی به کارشناسی ارشد علوم انسانی در سال های اخیر روبه افزایش است.
طبق این آمار از سال 1388 تا سال 1392، همواره حدود 13 درصد از کل پذیرفته شدگان در کنکور کارشناسی ارشد علوم انسانی را مهاجران از غیر علوم انسانی تشکیل میدادند، که این نسبت بالای مهاجرات را نشان میدهد، چرا که مثلا در سال 1392، از عداد 114858 نفر کل پذیرفته شدگان نهایی تحصیلات تکمیلی تعداد 50467 نفر در گروه علوم انسانی پذیرفته شده اند که حدود 43درصد کل را در برمی گیرد؛ یعنی 5درصد کل پذیرفته شدگان ارشد را مهاجران به علوم انسانی تشکیل میدهند.(تعداد 20 هزار و 684 نفر در گروه علوم پایه و 29 هزار و 367 نفر از گروه فنی و مهندسی هستند. یعنی حدود 7 درصد 49 درصد از نخبگان مهندسی را به علوم انسانی میفرستیم)
از طرفی شاید این نکته مهم باشد که لازم است توازن بین نیروهای معتهد انقلابی در تمام علوم حفظ شود و علوم فنی و مهندسی و... از این حضور بی بهره نباشند. از این رو سال هاست نیروهای انقلابی در رشته های پرطرفدار مهندسی جمع شده اند.
مهاجرت دانشجویان به سمت علوم انسانی در دانشگاه های پیام نور در حال افزایش و در دانشگاه های دولتی رو به کاهش است. این نشان از مطالعه غیرحضوری و وقت کم گذاشتن دانشجویان تغییر رشته ای در رشته جدید علوم انسانی است که نشانه خوبی نیست.
این آمار بیانگر آن است که معمولا حدود 50 درصد از کل مهاجران را دانش آموختگان دانشگ های اصلی فنی و مهندسی همچون شریف، تهران، امیرکبیر، علم و صنعت تشکیل میدهند. این عدد نشانگر نخبگانی بودن جریان مهاجرت از علوم انسانی به سمت علوم انسانی است.
طبق این آمار معمولا بیش از 70 درصد ورودی های تغییر شده ای به دانشگاه های اصلی علوم انسانی از جمله تهران، و علامه دانش آموختگان دانشگاه های معتبر و سطح بالای فنی مهندسی و 30 درصد باقی مانده از سایر دانشگاه های مهندسی بوده اند. یعنی معمولا مهاجران به دانشگاه های اصلی علوم انسانی، قبلا سابقه نخبگی خود را در علوم تجربی نشان داده اند.
تمایل مهاجران برای تغییر رشته به سمت رشته هایی از جمله مدیریت، علوم تربیتی، اقتصاد و الهیات بیشتر از سایر رشته ها بوده است.
به ترتیب بیشترین مهاجرت از دانشگاه های اصلی فنی و مهندسی، متعلق به دانشگاه صنعتی شریف، علم و صنعت، امیرکبیر، تهران و سپس شهید بهشتی است. از طرفی رشته های پرطرفدار در علوم انسانی به ترتیب مدیریت، اقتصاد، الهیات، علوم اجتماعی، علوم تربیتی، فلسفه و... بوده است.
رشته های مربوط به طیف اثرگذاری کلان چون مدیریت، اقتصاد همواره طرفداران زیادی از سوی مهاجران داشته است و نیمی از تغییر رشته دهندگان را مال خود کرده اند. اما رشته های مورد نیاز برای ایجاد تحول در علوم انسانی، آنقدر که باید و شاید هنوز مورد استقبال قرار نگرفته اند.
طبق این آمار، در پنج سال اخیر حدود 20 درصد از ورودی حوزه های علمیه خواهران را دارندگان مدرک تحصیلی دانشگاهی، اعم از کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تشکیل میدهند. این آمار بسیار قابل توجه است.
به استناد این آمار، به طور میانگین حدود 70 درصد از مهاجران دانشگاهی به حوزه، بعد از مقطع کارشناسی، 24 درصد بعد از اتمام کاردانی، 5 درصد بعد از کارشناسی ارشد و کمتر از 5 درصدبا مدرک دکتر، دست به این اقدام بزرگ زده اند.
طبق این آمار بیشترین مهاجرت به سمت حوزه علمیه، مربوط به فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی یعنی 35 درصد مهاجران است.
به استناد این آمار، به طور میانگین، حدود 62 درصد از مهاجران دانشگاهی به حوزه، بعد از مقطع کارشناسی، 26 درصد بعد از اتمام کاردانی، 10 درصد بعد از کارشناسی ارشد، و فقط 7 درصد با مدرک دکتری، دست به این اقدام زده اند.
