به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روحانی سال 93 و پس از استیضاح فرجی‌دانا، همزمان با آغاز هفته دولت در مرقد امام‌خمینی(ره) گفت: «دولت در مبارزه با فساد ازجمله فساد در دانشگاه و فساد مدارک علمی یا فسادی که در زمینه بورسیه‌ها بوده، جدی خواهد بود و این مبارزه را ادامه خواهیم داد و با تغییر یک نفر از دولت، مسیر دولت تغییر نخواهد کرد بلکه همان مسیری که مردم و آرای مردم برای ما مشخص کرده‌اند، ادامه خواهد یافت.»
مساله تمام‌نشدنی بورسیه‌ها
چهارشنبه‌شب جمعی از استادان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها با رهبر انقلاب دیدار کردند؛ در این دیدار که بیش از دو ساعت به‌طول انجامید هنگامی که سخنرانی استادان به پایان رسید و مجری برنامه زمان اعلام سخنرانی رهبری را اعلام کرد، یکی از میهمانان این مراسم خارج از نوبت از رهبری درخواست اجازه سخنرانی درباره یکی از مسائل چالش‌برانگیز چهارسال اخیر دانشگاهی را درخواست می‌کند که ایشان اجازه سخنرانی را می‌دهند. مساله تمام‌نشدنی «بورسیه‌ها» محور اصلی سخنرانی 10 دقیقه‌ای الهام اکبری، دانش‌آموخته دانشگاه اوترخت هلند و یکی از مدرسان دانشگاه تربیت‌مدرس بود. یکی از افرادی که در این دیدار حاضر بود، در حاشیه‌ای می‌نویسد: «وقتی آخرین سخنران صحبت‌های خود را تمام کرد و پس از اعلام مجری برنامه همه برای شنیدن بیانات رهبر انقلاب آماده می‌شدند، در این میان ناگهان خانمی از جایش بلند شد و قبل از شروع صحبت‌های رهبری درخواست وقت کرد. تمام افرادی که در حسینیه نشسته بودند سرشان را به سمت این خانم چرخاندند و سکوتی حاکم شد. رهبری درخواست وی را قبول کردند و این خانم پشت تریبون رفت و خودش را معرفی کرد. من الهام اکبری از دانشجویان بورسیه هستم. سکوت در کل حسینیه حکمفرما شد و شروع به درددل با رهبری کرد و از مشکلات دانشجویان بورسیه گفت. از تهمت‌ها و افتراها به دانشجویان گفت، از بی‌مهری‌های وزارت علومی‌ها در حق دانشجویان بورسیه گفت، از مشکلات روحی و روانی دانشجویان و خانواده‌های آنها صحبت کرد. از خودکشی دانشجوی بورسیه ایلامی گفت، از مشکلات خانوادگی و طلاق دانشجویان گفت، از اقدامات ضعیف قوه قضائیه در رسیدگی به شکایت دانشجویان گفت، از عدم رسیدگی به پرونده دانشجویان در دیوان عدالت اداری گفت و از رهبری خواست به قوه قضائیه دستور دهد برای یک‌بار هم که شده به شکایات دانشجویان رسیدگی کنند.» در مجموع نزدیک 10 دقیقه این خانم صحبت کرد. رهبری نیز در آغاز بیانات‌شان به این موضوع واکنش نشان دادند و ضمن اشاره به سخنرانی این استاد دانشگاه گفتند: «این مطلبی هم که این خانم در آخر گفتند -مساله تظلمی که انجام گرفت- این را دوستان ما در دفتر حتما دنبال کنند؛ [چون] یک تظلم است و ما باید رسیدگی کنیم؛ دنبال کنند ببینند مشکل چیست. البته شبیه این را من در موارد دیگر هم شنفته‌ام و به وزیر محترم هم تذکر داده‌ام که البته باید به‌طورجدی دنبال کنند.»
ماجرای بورسیه‌ها از کجا آغاز شد؟
پرونده موسوم به «بورسیه‌ها» یکی از پرونده‌های چالش‌برانگیز چندسال اخیر بوده است، درگیر بودن نزدیک به سه‌هزار دانشجو، فارغ‌التحصیل و دانشجویان دکتری را از مهم‌ترین دلایل این حساسیت می‌توان نام برد. این پرونده را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ پذیرش این دانشجویان قبل از دولت یازدهم، سال اول دولت یازدهم که با دستور جعفر توفیقی، سرپرست وقت وزارت علوم مراحل پذیرش این افراد تعلیق شد و بعد از سال 93.
برخی ریشه ماجرای بورسیه‌ها را در روی کار آمدن رضا فرجی‌دانا بر مسند وزارت علوم می‌دانند. او پیش‌تر و پس از استعفای مصطفی معین در شهریور ۱۳۸۲، از سوی رئیس‌جمهور وقت، برای تصدی سمت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس ششم معرفی شده بود اما فضای مجلس ششم، مانع از وزارت فرجی‌دانا شد و او با کسب ۸۶ رای موافق از ۲۲۰ رای ماخوذه، نتوانست رای اعتماد لازم را کسب کند. اصلاح‌طلبان دلایل مخالفت‌شان با فرجی‌دانا را «روشن نبودن مواضع سیاسی»، «همراه نبودن با اصلاح‌طلبان» و «سیاسی‌نبودن» وی عنوان می‌کردند و بر همین اساس نیز به او رای اعتماد ندادند. از آن روزها 10 سال گذشت تا یک‌بار دیگر در صحن پارلمان نام رضا فرجی‌دانا شنیده شود. او این‌بار نیز برای تصدی وزارت علوم به مجلس شورای اسلامی معرفی شد اما مجلس نهم، برخلاف مجلس ششم، مطالبه‌ای جز رشد علمی و حفظ سرعت تولید علم در کشور و پرهیز از سیاست‌زدگی دانشگاه نداشت. رضا فرجی‌دانا با تاکید بر همین مطالبات توانست در پنجم آبان سال 92 با کسب ۱۵۹ رای موافق، ۷۰ رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع، رای اعتماد نمایندگان برای تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را به دست آورد.
وزیر کارت زرد می‌گیرد
کمتر از یک‌هفته بعد، انتصاب جعفر توفیقی و جعفر میلی‌منفرد به سمت مشاور ارشد و معاون آموزشی و همچنین انتصاب مجتبی صدیقی به معاونت وزیر علوم واکنش مجلس را برانگیخت. ۸۲ نماینده مجلس در این مورد تذکر کتبی دادند. چند روز بعد ۱۵۰ نفر از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به حسن روحانی، خواستار تجدیدنظر در بعضی از این انتصابات شدند. این تذکرات باعث شد هشتم دی سال 92، نمایندگان از پاسخ‌های فرجی‌دانا به سوالات‌شان درباره انتصابات سیاسی در وزارت علوم قانع نشوند و با ۷۳ رای موافق، ۱۴۹ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع از مجموع آرای ۲۴۰ رای‌دهنده، فرجی‌دانا اولین کارت زرد خود را از مجلس دریافت کند.
پایان سال جنجالی با یک نشست خبری
این مساله ادامه داشت تا در اسفند، زمزمه‌های استیضاح فرجی‌دانا در مجلس شنیده شود. یک‌ماه بعد اما این زمزمه‌ها رسما تایید شد و استیضاح فرجی‌دانا در دستورکار قرار گرفت. چندماه بعد که استیضاح وزیر قطعی شد، صدیقی در یک نشست خبری به تشریح جزئیات پرونده بورسیه‌ها پرداخت. او مدعی شد در دولت قبل، 3002 نفر از دانشجویان بدون آزمون به بورس داخل و خارج اعزام شده‌اند. او در پاسخ به این سوال که «آیا اسامی متخلفان اعلام می‌شود»، گفت: «نه، قطعا موارد تخلف تنها به اشخاص متخلف اعلام خواهد شد.» چند هفته بعد و پس از پوشش گسترده رسانه‌ها به این موضوع با عنوان «سه‌هزار دانشجوی بورسیه غیرقانونی» ناگهان اسامی 750 نفر از دانشجویان بورسیه به همراه تصاویر آنان که ادعا می‌شد با برخی نمایندگان و مسئولان پیوند خویشاوندی دارند، در برخی رسانه‌ها منتشر شد. عامل اصلی انتشار این اسامی، فردی به نام «علی غزالی» بود. پس از انتشار این اسامی، صدیقی معاون وزیر علوم ادعا کرد «ظاهرا اطلاعاتی که منتشرشده در روزهای آخر دوره مسئولیت قبلی از سیستم بیرون رفته است» و «این لیست مورد تایید وزارت علوم نیست.» او از برخورد قضایی با منتشرکنندگان این اسامی گفت. بلافاصله علی غزالی در مصاحبه با خبرگزاری‌ها در پاسخ به این سوال که فهرست یادشده را از چه کسی گرفته است، ادعا کرد: «جلسه‌ای بود با حضور آقای صدیقی و دو تن دیگر از مشاوران وقت آقای توفیقی درباره فعالیت رسانه‌ای که این لیست را دادند و آن‌موقع درخواست داشتند که منتشر شود و درخواست دیگر اینها مشخص شدن ارتباط این افراد با مسئولان بود... بعد از آن چندین‌بار با آقای صدیقی و معاونان و اطرافیان وی درباره این لیست جلسه داشتیم و تاکید به انتشار لیست داشتند و حتی بعد از انتشار لیست اولیه، اطرافیان ایشان پیگیر لیست دوم بودند.»
بورسیه‌هایی که آب رفتند
با این حال پیگیری‌های مجلس درباره بورسیه‌ها، ادعاها را رد کرد. علاوه‌بر این، از درون وزارت علوم نیز آمارهای ضد و نقیضی درباره تعداد بورسیه‌های غیرقانونی می‌آمد. همین مساله باعث شد یکی از اصلی‌ترین مسائل در طرح استیضاح وزیر علوم، موضوع دانشجویان بورسیه باشد. 29 اردیبهشت اما اولین و آخرین فرصت فرجی‌دانا برای پاسخگویی به موضوع بورسیه‌ها بود. او در جلسه استیضاح خود با استدلال‌های نمایندگان پیرامون اختلاف آمار وزارت علوم با میزان واقعی تخلفات در پرونده بورسیه‌ها، مواجه شد. در آن جلسه علی‌اصغر زارعی، نماینده تهران از نامه‌نگاری‌اش با وزارت علوم گفت و افزود: «در نامه‌ای که وزارت علوم به شخص بنده داده است، سه‌هزار بورسیه غیرقانونی به 190 نفر کاهش پیدا کرد و اگر همه مصوبات سازمان دانشجویی درمورد آنها صورت گیرد این تعداد نیز به یک‌دهم کاهش پیدا خواهد کرد.» درنهایت فرجی‌دانا نتوانست بار دیگر از مجلس رای اعتماد بگیرد. یک‌ماه بعد محمدعلی نجفی پس از استیضاح رضا فرجی‌دانا، سرپرست وزارت علوم شد. او بلافاصله پس از سرپرستی وزارت علوم، شخصا مسئولیت رسیدگی به پرونده بورسیه‌ها و تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه را برعهده گرفت. نجفی در نخستین واکنش به موضوع بورسیه‌ها، از سه‌هزار و اندی بورسیه غیرقانونی، عدول کرد و از این تعداد کمتر از نیمی یعنی 1600 بورسیه را غیرقانونی خواند.
رئیس‌جمهور درباره بورسیه‌ها چه گفت؟
روحانی سال 93 و پس از استیضاح فرجی‌دانا، همزمان با آغاز هفته دولت در مرقد امام‌خمینی(ره) گفت: «دولت در مبارزه با فساد ازجمله فساد در دانشگاه و فساد مدارک علمی یا فسادی که در زمینه بورسیه‌ها بوده، جدی خواهد بود و این مبارزه را ادامه خواهیم داد و با تغییر یک نفر از دولت، مسیر دولت تغییر نخواهد کرد بلکه همان مسیری که مردم و آرای مردم برای ما مشخص کرده‌اند، ادامه خواهد یافت.» او چندی بعد در جمع نخبگان و برگزیدگان استان خراسان‌رضوی نیز گفت: «متاسفانه به برخی فسادها برخورد کرده‌ایم که شگفت‌آور و حیرت‌آور است؛ آخر برای استادشدن و بورسیه‌شدن هم تقلب؟ از فردی که قرار بوده استاد دانشگاه این کشور شود، پرسیده‌اند نمره‌ات چند بوده، در پاسخ نمره‌ای می‌گوید که بعد معلوم می‌شود، اشتباه است. دچار حیرت شده‌ایم چون رانت را نه‌تنها در حوزه‌های اقتصادی، مالی و پولی بد می‌دانیم بلکه وقتی فردی می‌خواهد استاد و معلم فرزندان مردم شود و برای نجات کشور به تربیت شاگرد اقدام کند، نباید در روندی با تقلب قرار گیرد.» حسن روحانی مهر 93 در دانشگاه تهران با بیان اینکه در طول یک‌سال ما چهار وزیر و سرپرست را تجربه کردیم، افزود: «از آقای میلی‌منفرد خواهش کردیم مسئولیت وزارت علوم را بپذیرند، دیدیم مجلس شورای اسلامی نپسندید، اشکال ندارد، از آقای توفیقی خواهش کردیم سرپرستی را برعهده بگیرند از یمین و یسار به ما فشار آمد که او را معرفی نکنید، گفتیم اهلا و سهلا سر فرود آوردیم برای اینکه دانشگاه و کشور آرام باشد، آقای فرجی‌دانا را آوردیم و او شروع به کار کرد که بورسیه و ما ادراک البورسیه.»
وزارت علوم اطلاعیه می‌دهد
سرانجام در آبان سال 93 وزارت علوم با پیگیری‌های نهادهای نظارتی ازجمله دیوان محاسبات کشور و سازمان بازرسی کل کشور، در اطلاعیه‌ای با اعلام تعداد تنها ۳۶ نفر محروم از تحصیل به علت دریافت بورس غیرقانونی، همه را متعجب کرد.
در اطلاعیه وزارت علوم آمده بود: «تعداد ۵۰۸ نفر از این گروه فاقد یک یا چند شرط از معدل کارشناسی، کارشناسی‌ارشد یا سن بوده‌اند، لذا رای صادره درمورد آنها: لغو بورس، ادامه تحصیل با هزینه شخصی و بازگرداندن هزینه‌های پرداختی وزارت است. تعداد ۳۶ نفر دیگر از این گروه به علت ارائه اطلاعات نادرست موثر در پذیرش (از قبیل اعلام معدل بیش از معدل واقعی) مشمول لغو بورس، قطع تحصیل و بازگرداندن هزینه‌های پرداختی وزارت می‌گردند. ۵۰۰ نفر از این گروه تاکنون شاغل همراه با تحصیل شناخته شده‌اند که رای صادره درمورد کل این گروه لغو بورس، ادامه تحصیل با هزینه شخصی و بازگرداندن هزینه‌های پرداختی وزارت می‌باشند. پرونده ۲۶ نفر نیز به علل مختلف ازجمله عدم شروع تحصیل، انصراف و... مختومه گردید. بنابراین جمعا تعداد ۸۴۰ مورد از بورس افراد این گروه لغو می‌شود.» پس از انتشار این گزارش و اذعان به نادرستی غیرقانونی بودن بورسیه بیش از سه‌هزار دانشجو، واکنش‌ها به نشست خبری محمدعلی نجفی رسید و در پاسخ به خبرنگاری گفت: «وزارت علوم از چه چیزی عذرخواهی کند؟! حداقل 840 نفر شرایط استفاده از بورس را نداشته‌اند ولی استفاده کردند. حالا باید عذرخواهی هم بکنیم؟» درنهایت مدیریت وزارت علوم به محمد فرهادی رسید. او تا مدت‌ها از موضع‌گیری علنی درمورد پرونده بورسیه‌ها خودداری کرد تا اینکه با حضور در برنامه نگاه یک شبکه اول مدعی شد مشی بورسیه‌ها عجیب و غریب بوده، این افراد بدون آزمون کتبی بورسیه شده‌اند. این ادعا در حالی بود که در قانون چنین شرطی قید نشده است.
بررسی ماجرای بورسیه ها در مجلس
همزمان با بالا گرفتن بحث بورسیه‌ها، نمایندگان مجلس در کمیسیون آموزش، کمیته‌ای را برای بررسی این موضوع تشکیل دادند. پس از انتشار گزارش وزارت علوم درباره بورسیه‌ها، این کمیته مستندات مربوط به پرونده بورسیه‌ها را از وزارت علوم مطالبه کرد اما معلوم نشد وزارت علوم حاضر شده جزئیات آنچه در بررسی بورسیه‌ها به آن دست یافته را به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ارائه داد یا خیر؟ اما لغو بورسیه بسیاری از کسانی که طی یک روند صحیح و قانونی توانسته بودند بورسیه دریافت کنند، زندگی آنان را با مشکلات اساسی مواجه کرد. دانشجویان بورسیه برای حل مشکل، ماه‌ها اسیر راهروها بودند اما هرچه بیشتر تلاش می‌کردند، کمتر به نتیجه می‌رسیدند. آنان پس از ناامیدی از حل مشکل در فروردین سال 94 دست به دامان مجلس شورای اسلامی شدند. آنان طی نامه‌ای به کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی از وزارت علوم و سازمان امور دانشجویان شکایت و اعاده حیثیت کردند. این دانشجویان در این نامه ضمن اعتراض به روند پیگیری مشکلات دانشجویان بورسیه، خواستار بررسی بیشتر در این زمینه از سوی مجلس شورای اسلامی شدند.
وزارت علوم: 39 نفر محروم شدند
زارت علوم، تحقیقات و فناوری اما در بررسی مجدد پرونده بورسیه‌ها به آمار جالبی رسید. این وزارتخانه که خود مدعی بیش از سه هزار بورسیه غیرقانونی شده بود، در اطلاعیه‌ای از رسیدگی نهایی به پرونده بورسیه‌های بدون آزمون خبر داد و اعلام کرد: «کمتر از 40 نفر از دانشجویان بورسیه به دلیل ارائه اطلاعات نادرست، با محرومیت از ادامه تحصیل مواجه شدند.»
حمایت رهبر انقلاب از بورسیه‌ها
یک‌سال از ماجرای دانشجویان بورسیه گذشت ولی تکلیف پرونده دانشجویان بورسیه مشخص نشد تا اینکه رهبر انقلاب در تیر سال 94 و در دیدار استادان دانشگاه‌ها، برای نخستین‌بار به این موضوع ورود کردند. ایشان در این دیدار به مساله بورسیه و اتفاقات و حواشی آن اشاره کردند و از ماجرای بورسیه‌ها به‌عنوان یکی از غلط‌ترین کارهای یکی دو سال اخیر یاد کردند. رهبر انقلاب فرمودند: «اگر راست هم بود این حرف -که البته بعد تحقیق کردند، معلوم شد به آن شکل، راست هم نیست؛ آن‌طوری که روزنامه‌ها با آن بازی کردند هم نبود؛ به ما گزارش‌های دقیق و براساس بررسی‌ها دادند- راهش این نبود که ما مساله را روزنامه‌ای کنیم. یک تعدادی برخلاف قانون یک امتیازی به‌دست آوردند؛ خیلی خب، راه قانونی وجود دارد، لغو کنند آن امتیاز را، سروصدا ندارد. جنجال درست کردن، حاشیه درست کردن است و این سم برای محیط علمی است که بایستی با آرامش کار خودش را دنبال بکند. این سم را متاسفانه افرادی براساس همان پایه‌های بینش فکری مبتنی‌بر سیاسی‌‌کاری و سیاست‌بازی به کام دانشگاه کشور ریختند؛ چرا؟ علاوه‌بر اینکه ظلم هم شد -به خیلی‌ها ظلم شد- هم خلاف قانون بود این کار، هم خلاف تدبیر بود این کار، هم خلاف اخلاق بود؛ آن‌وقت مدام دم از اخلاق هم می‌زنند. توبه‌فرمایان چرا خود توبه کمتر می‌کنند! این کار اخلاقی بود؟ حاشیه‌سازی نشود. نگذارید محیط آموزش عالی اسیر حواشی بشود.»
97 درصد بورسیه‌ها قانونی بود
دانشجویان بورسیه حتی به‌دنبال ثبت شکایت در قوه قضائیه بودند اما مصوبه ۶۳۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از موانع اصلی برای پیگیری قضایی این پرونده بود. براساس این مصوبه در مواردی که محل اختلاف موضوعات علمی و آموزشی باشد، قوه قضائیه نمی‌تواند ورود کند زیرا صلاحیت این کار برعهده نهادهای علمی و آموزشی است ولی اگر مساله‌ای در حوزه علمی-آموزشی نباشد قوه قضائیه می‌تواند ورود داشته باشد. بر همین اساس نیز ارزیابی موضوع بورسیه‌ها به شورای انقلاب فرهنگی و کمیسیون اصل 90 مجلس سپرده شد تا درنهایت محمد پورمختار، رئیس کمیسیون اصل 90 طی نامه‌ای به وزارت علوم به صورت رسمی اعلام کرد که بورسیه‌های دولت دهم مجاز به ادامه تحصیل و استفاده از امتیازات قانونی هستند. او بعدها نیز گفت که اعطای بورس به 97 درصد از دانشجویان بورسیه، هیچ مشکل قانونی نداشته است. یک‌ماه پس از نامه‌نگاری پورمختار، در جلسه مشترک کمیسیون‌های اصل 90 و آموزش و تحقیقات که با حضور مسئولان سابق و فعلی وزارت علوم با دعوت از دیوان محاسبات کشور برگزار شد، اکثریت قریب‌به‌اتفاق اعضای جلسه خواستار معرفی مسئولان متخلف ذی‌ربط به قوه قضائیه شدند. همچنین به دلیل اینکه دانشجویان بورسیه از سوی شورای مرکزی بورس وقت واجد شرایط تشخیص داده شده‌اند و از این طریق حقوق مکتسبه‌ای برای آنان ایجادشده است، اعضای جلسه هرگونه ورود، ابطال یا تعلیق تحصیل و بورسیه سایر دانشجویانی را که به تایید شورای مرکزی بورس رسیده است، فاقد وجاهت قانونی دانستند.
ورود قوه قضائیه به پرونده بورسیه‌ای‌ها
ظاهرا عواملی در پشت‌پرده مانع از حل مشکل دانشجویان بورسیه می‌شد. همین موضوع نیز باعث شد رئیس دستگاه قضا در نامه‌ای به رهبر انقلاب، از ایشان بخواهند که اجازه رسیدگی دستگاه قضا به پرونده دانشجویان بورسیه را بدهند. این موضوع با موافقت رهبر انقلاب همراه می‌شود. پس از نامه‌نگاری آیت‌الله آملی‌لاریجانی با رهبر انقلاب، دانشجویان بورسیه در نامه تشکر از وی، به برخی مشکلاتشان اشاره کردند. آنان در این نامه نوشتند: «لغو بورس دانشجویان بورسیه که دارای حکم بورسیه بوده‌اند، پابرجا بودن احکام ظالمانه ادامه تحصیل با هزینه شخصی در بسیاری از دانشگاه‌ها، گرو گرفتن چک‌های چند ده‌میلیونی به‌عنوان تضمین شهریه در دانشگاه‌های مختلف، عدم همکاری جدی و واقعی در امر جایابی، پایبندنبودن دانشگاه‌ها به اعلام نیازهای قبلی دانشجویان و لغو خودسرانه آنها و اخراج فارغ‌التحصیلان از محل تعیین‌شده برای خدمت، همگی دانشجویان مظلوم و بی‌پناه را به شکنجه مزمن روحی گرفتار کرده است.»
چندماه بعد و در فروردین سال 95، منتظری، رئیس وقت دیوان عدالت اداری از ارسال حدود 13 پرونده برای آملی‌لاریجانی، رئیس قوه قضائیه از سوی وزارت علوم خبر داد. تا اینکه اواخر خرداد سال گذشته، فیاض شجاعی، دادستان دیوان محاسبات پس از بررسی تخلفات صورت‌گرفته و گزارش‌شده از سوی وزارت علوم، تخلف موجود در این پرونده را با محوریت ابطال بورسیه‌ها و اشتغال همزمان کمتر از 200 تخلف اعلام کرد.
خودکشی دانشجوی بورسیه دکتری
براساس نامه‌های این دانشجویان، در حال حاضر 1241 دانشجوی بورسیه فاقد جایابی در دانشگاه‌های داخل کشور هستند. علاوه‌براین، دانشجویان ادعا می‌کنند شهریه بسیاری از دانشجویان نیز قطع شده است. افشای اسامی دانشجویان در سایت‌ها و رسانه‌های کشوری و استانی، زندگی بسیاری از دانشجویان را مختل کرد. فشار روانی ناشی از جنگ روانی با دانشجویان بورسیه، باعث خودکشی یکی از آنها شد. سوم تیر سال گذشته ایوب... دانشجوی ایلامی شاغل به تحصیل در دوره بورسیه دکتری شیمی در دانشگاه کاشان اقدام به خودکشی کرد. اظهارات دوستان و نزدیکان وی حاکی از آن بود که آن مرحوم از دانشجویان بورسیه دکتری بوده است که در دو سال اخیر برای ادامه تحصیل و دریافت مقرری بورسیه و بودجه رساله، با مشکل مواجه شده بود. البته مسئولان وزارت علوم دراین‌باره سکوت کردند.
اعلام خاتمه پرونده بورسیه‌ها از سوی وزیر علوم
درنهایت اما محمد فرهادی، وزیر علوم شهریور سال 95 در گفت‌وگو با «تسنیم» اعلام کرد وزارت علوم پرونده بورسیه‌ها را مختومه اعلام کرده است. از سوی دیگر رئیس سازمان امور دانشجویان چندی بعد در مصاحبه‌ای با «مهر» از بلاتکلیف نبودن بورسیه‌ها خبر داد و گفت: «درحال حاضر بورسیه بلاتکلیف نداریم، درحال خواندن درس خود هستند، شهریه آنها پرداخت شده و اکنون بحث جایابی آنها مطرح است که به‌تدریج حین تحصیل انجام می‌شود. اگر حین تحصیل نیز موفق به جایابی نشوند، به محض فارغ‌التحصیلی به حوزه مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم معرفی می‌شوند تا موضوع جایابی آنها پیگیری شود.»
«فرهیختگان» پای حرف یک دانشجوی بورسیه نشست
یکی از دانشجویان بورسیه در مصاحبه با «فرهیختگان»، با اشاره به دادخواهی یکی از دختران نخبه بورسیه در محضر رهبر انقلاب و دستور پیگیری معظم‌له گفت: «متاسفانه وزارت علوم به هیچ‌یک از وظایف خود در قبال تعهدات ناشی از اعطای بورس به دانشجویان بورسیه عمل نکرده است. نکته جالب توجه این است که تعداد زیادی از مسئولان فعلی وزارت علوم، روسای دانشگاه‌ها و سایر نهادهای دولتی تحصیلات عالیه خود را در مقطع کارشناسی‌ارشد یا دکتری با استفاده از بورس تحصیلی در خارج از کشور گذرانده‌اند.»
او با بیان اینکه مسئولانی که مدارک تحصیلی خود را از همین طریق بورسیه دریافت کرده‌اند، به حقوق قانونی یک دانشجوی بورسیه واقفند، گفت: «بسیاری از دانشجویان بورسیه از طریق کنکور روزانه دکتری نیز پذیرفته شده بودند که به‌خاطر بهره‌گیری از مزایای بورس از آن انصراف داده‌اند. حقوق دانشجویان بورسیه چیزی مازاد بر آنچه در سه دهه گذشته دولت جمهوری اسلامی ایران رویه بوده است، نیست و ما تنها آنها را مطالبه می‌کنیم.» او ادامه داد: «بسیاری از دانشجویان بورسیه از شغل‌های قبلی خود استعفا داده و با اعتماد به فراخوان رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران در این مسیر قرار گرفته و به امیده آینده، بسیاری از موقعیت‌های شغلی خود را از دست داده‌اند و وزارت علوم تعهد کرده است که دانشجویان بورسیه پس از اتمام تحصیل نیروی وزارت علوم خواهند بود.» وی با برشمردن حقوق دانشجویان بورسیه ادامه داد: «پرداخت مستمری‌های ماهانه به همه دانشجویان بورسیه، تضمین وزارت علوم مبنی‌بر متعهد بودن به استخدام دانشجو و فارغ‌التحصیل بورسیه و مکلف کردن دانشگاه‌ها برای همکاری در جایابی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بورسیه ازجمله حقوق اساسی و قانونی دانشجویان بورسیه است.» او ادامه داد: «از نظر حقوقی و منطقی وزارت علوم باید ابتدا از بورسیه‌های خود برای استخدام هیات‌علمی استفاده کند. البته طبق آمارها و نسبت دانشجو به استاد، نیاز مراکز علمی به هیات‌علمی به‌قدری است که جذب بورسیه‌ها تنها قسمت کمی از آن را جبران می‌کند.» این دانشجوی بورسیه مدعی شد: «متاسفانه در اقدامی تعجب‌برانگیز تمام دانشگاه‌های کشور از جذب دانشجویان بورسیه به‌عنوان عضو هیات‌علمی طفره می‌روند و این‌گونه می‌گویند که مسئولان وزارت علوم از آنها خواسته‌اند از جذب فارغ‌التحصیلان بورسیه خودداری کنند.» این دانشجوی بورسیه در پایان گفت:«مستندات این موضوع به نهادهای عالی و نظارتی منتقل شده است.»
* منبع روزنامه فرهیختگان
