راوی این مستند دی‌کاپریو است که در جست‌وجوی منابع انتشار گاز دیاکسیدکربن به نقاط مختلفی سر می‌زند و در ضمن به ارائه راهکار‌هایی برای کاهش انتشار آن می‌پردازد. او توصیه‌های مختلفی می‌کند، مثلا به جای استفاده از گوشت گاو از گوشت مرغ استفاده شود و دامداران به جای پرورش مرغ به پرورش گاو بپردازند تا در نتیجه گاو‌ها گاز دیاکسیدکربن کمتری تولید کنند. گستره این کندوکاو‌ها موارد مختلفی ازجمله صنایع نفت و گاز که منتشر‌کننده دیاکسیدکربن هستند را نیز در بر می‌گیرد، ازجمله به تعدادی از جمهوریخواهان که در این صنایع صاحب سرمایه هستند، اشاره می‌شود. حلقه وصل همه این موارد تشویق به کاهش انتشار گاز دیاکسیدکربن است. دی‌کاپریو در بخشی از این مستند به کاخ سفید می‌رود و با باراک اوباما رئیس‌جمهور وقت آمریکا به صحبت می‌پردازد. در این مستند و رسانه‌های مشابه غربی، اشاره به تاثیر گاز دیاکسیدکربن بر گرمایش زمین گویا حائزاهمیت است. این درحالی است که مثلا در نامه‌ای اعتراضی که توسط پروفسور فردریک سیتز، رئیس اسبق آکادمی علوم ایالات متحده تنظیم شده و به تایید و امضای بیش از 31 هزار نفر از متخصصان و دانشمندان آمریکایی رسیده است، ارتباط دی اکسید‌کربن با گرمایش کره زمین به‌طور کامل رد شده است.
«cop21» چه می‌خواهد؟
«cop21» نام توافقی است که 12 دسامبر 2015 در پاریس به تصویب رسید. این توافق درجهت آنچه مقابله با تغییرات اقلیمی و همچنین سرمایه‌گذاری در جهت اقتصادی کم‌کربن، مقاوم، انعطاف‌پذیر و پایدار خوانده می‌شود، توسط 195 کشور مورد توافق قرار گرفت. هدف اصلی این توافق جلوگیری از افزایش دمای کره زمین در این قرن زیر دو درجه سانتی‌گراد و همچنین ایجاد تلاش برای محدود کردن دما به افزایش آن به زیر 5/1درجه سانتی‌گراد نسبت به سطح آن قبل از صنعتی‌شدن است. وزنی که در این توافق به تاثیر گاز دی اکسید کربن داده شده است - همان‌طور که برخی رسانه‌های غربی به آن می‌پردازند- برخلاف نظر عده‌ای از دانشمندان حوزه تغییرات اقلیم است که معتقدند گرمایش زمین ارتباطی با افزایش دی اکسید‌کربن ندارد و عواملی چون فعالیت‌های خورشیدی، تغییرات مدار کره زمین و تغییرات ایجاد شده در گردش اتمسفری را به‌عنوان علل آن معرفی می‌کنند. در اهمیت دادن به مسائل محیط‌زیستی و نقش آن شکی نیست اما سوالی که پیش می‌آید این است که چه چیزی ممکن است وزن دادن به تاثیر گاز دی اکسید کربن را احتمالا برای برخی کشورهای غربی جذاب کند؟!
«cop21» و چالش‌های پیش‌رو
کشورهای در حال توسعه (ازجمله ایران، چین، هند و... که بعضا رقبای سیاسی یا اقتصادی غرب محسوب می‌شوند) برای پیشرفت صنایع خود، نیازمند مصرف مقدار زیادی انرژی هستند. از زمان شروع انقلاب صنعتی تاکنون، کشورهایی که اکنون به لحاظ صنعتی پیشرفته محسوب می‌شوند مقدار زیادی انرژی مصرف کرده‌اند و البته به تدریج و با دستیابی به تکنولوژی‌های نوین سعی در جایگزین کردن سوخت‌های پاک کرده‌اند. از طرفی که کشورهای در حال توسعه هنوز در این سطح از صنعت قرار نگرفته - و البته به اندازه کشورهای توسعه‌یافته، آلودگی‌های ناشی از مصرف انرژی ایجاد نکرده‌اند- توافق «cop21» می‌تواند پیشرفت رقبای اقتصادی غرب را با ابزارهای منتج از توافق پاریس با اصطکاک مواجه کند.
در توافق «cop21» درحالی از حمایت مالی کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای درحال توسعه - در صورت پایبندی به تعهدات‌شان - سخن به میان آمده است که ضریب اطمینان عمل به این‌گونه وعده‌ها، با توجه به سابقه کشورهای توسعه‌یافته عمدتا غربی پایین است. مخصوصا اینکه انجام تعهدات کشورهای در حال توسعه، اقداماتی روی زمین خواهد بود. با نگاه به آینده و با توجه به رشد جمعیت و نیاز بیشتر بشر به انرژی، سوخت‌های فسیلی اهرمی قوی در دست کشورهای دارای آن خواهد بود. اما cop21 ممکن است نیازمندی کشورهای توسعه‌یافته به ذخایر کشورهای دارای نفت و گاز را به شکل وابستگی کشورهای جنوب به کشورهای شمال برای انتقال فناوری سوخت‌های نوین با تکنولوژی بالا درآورد.
در کجای «cop21» ایستاده‌ایم؟
براساس توافق «cop21» هر کشور به صورت داوطلبانه تعهداتی را برای کاهش انتشار می‌پذیرد. ایران تعهد داوطلبانه کاهش چهار درصدی گاز‌های گلخانه‌ای را در نظر دارد که به شرط رفع کامل تحریم‌ها و گرفتن سهم خود از فناوری‌ها و مشارکت‌ها - که براساس cop21 قرار است کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه بدهند - این رقم را به 12 درصد خواهد رساند. سوالی که پیش می‌آید اینکه براساس چه برنامه‌ای چنین رقمی قرار است تعهد داده شود؟ به‌عنوان مثال با در نظر گرفتن اینکه ایران کشوری کم‌آب است و احتمال کاهش تولید برق براساس نیروگاه‌های آبی در آینده وجود دارد، چگونه این کمبود بدون افزایش تولید برق از طریق نیروگاه‌های فسیلی که منتشر‌کننده کربن دی اکسید هستند، جبران خواهد شد؟
باید در نظر گرفت ممکن است مشابه آنچه در ماجرای ان‌پی‌تی بر ایران گذشت، دوباره تکرار شود و کشورهای غربی به این موارد به‌عنوان بهانه‌ای برای اعمال فشار و تحریم دست یازند. گفتنی است براساس اسناد بالادستی، کشورمان برنامه افزایش تولیدات سوختی را هم در دستور کار دارد.
این توافق در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و منتظر نظر شورای نگهبان است. هر کشور پس از پیوستن به «cop21» تا سه سال حق خروج ندارد و هر زمان هم تصمیم به خروج بگیرد، خروج تا یک‌سال به طول خواهد کشید. عاقلانه خواهد بود اگر قبل از آن که زمان بیش از این بگذرد دولت عمیقا اولویت‌های کشور را وارسی کند تا در کلاف بازی‌های رسانه‌ای و سیاسی غرب راه گم نشود.
باز توافق و باز تناقض آمریکایی
وزیر خارجه دولت باراک اوباما، جان کری، در حالی که نوه خود را در بغل داشت توافق «cop21» را امضا کرد تا با این اقدام از تعهد آمریکا به نسل‌های آینده بگوید. اما این آینده خیلی به طول نینجامید و دونالد ترامپ رئیس‌جمهور جدید آمریکا در نقش پلیس بد ظاهر شد و آمریکا را که دومین منتشر‌کننده گاز دی اکسید کربن در جهان است، همان‌طور که از پیش از انتخابات وعده داده بود، از توافق خارج کرد. دی‌کاپریو نیز یک نسخه از مستند خود را به ایوانکا ترامپ، دختر دونالد ترامپ جمهوریخواه داد تا او بر پدرش تاثیر بگذارد و او را منصرف کند. اما سابقه آمریکا در نحوه برخورد با پیمان کیوتو، که قبل از cop21 و با موضوع کاهش صدور گاز‌های گلخانه‌ای بود، می‌گوید که این ارتباطی به بازی رقابت‌های جمهوریخواه و دموکرات ندارد؛ چراکه پیمان کیوتو هم در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون دموکرات نادیده گرفته شد.
* دانشجوی دانشگاه شاهد
