به گزارش خبرنگار فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ چند سالی ست که جوانان و دانشجویان انقلابی به عرصه مستند سازی ورود کرده اند و توانسته اند مستندهای جذاب و البته پر محتوایی را برای اقشار مختلف مردم تهیه کنند. این مستندها چه در عرصه سیاست و چه در عرصه های فرهنگی عمدتا بی رقیب است و هر روز بر کیفیت این نوع محصولات افزوده می شود. به همین دلیل «خبرنامه دانشجویان ایران» پنج مستندی که در سال ۹۷ با استقبال خوب دانشجویان روبرو شد را معرفی می کند:
عابدان کهنز
«عابدان کهنز» نام فیلم مستندی است که ماجرای شکل گیری محفلی از نوجوانان و جوانان شهرک کهنز شهریار را روایت می‌کند که به ساخت مسجد امیرالمومنین(ع) در این شهرک و تداوم برنامه های فرهنگی این محفل منجر میشود. در ابتدا خانه حاج آقا بهرامی(از موسسان گروه) محملی برای مراسم فرهنگی-مذهبی میشود و پس از آن کانکس بسیج، تا این که مسجدی در شهرک ساخته میشود.
«مجید رستگار» کارگردان «عابدان کهنز» پیش از این درباره انتخاب این سوژه برای ساخت مستند گفته بود که نگارش کتابی درباره شهید مدافع حرم، «مصطفی صدرزاده» جرقه ای برای ساخت مستند شده است: «تحقیقات صورت گرفته برای انتشار این کتاب بسیار گسترده بود به همین خاطر 6 ماه برای بررسی و یادداشت برداری از آن ها زمان صرف شد. مطالعه این منابع ما را به مسجد امیرالمومنین رساند در در واقع منشا همه اتفاقات بود. ماجرای مستند از زمان پایان جنگ آغاز میشود و تا امروز ادامه می‌یابد و در این به میان حوادث مختلفی، از روند ساخت مسجد تا فتنه سال ۸۸ و حضور مدافعان حرم در سوریه پرداخته میشود.»
کارگردان این مستند همچنین با اشاره به بهره گیری از تصاویری آرشیوی برای ساخت این مستند گفته بود: «بیش از نیمی از مستند را تصاویر آرشیوی از مسجد تشکیل می‌دهد. به طور مثال «رضا سلمانی» از جانبازان مدافع حرم مسجد امیرالمومنین تصاویری از مراحل ساخت مسجد در اختیار داشت که از آن ها بهره بردیم.»
راه طی شده
مستند «راه طی شده» روایتی از افکار و اندیشه‌های مهدی بازرگان به عنوان روشنفکر دینی، سیاستمدار و نخست وزیر دولت موقت ایران در سال ۵۷ است. در این مستند شخصیت مهندس بازرگان در گفت‌وگو با افرادی همچون محمد توسلی، هاشم صباغیان، ابوالفضل حکیمی، اکبر بدیع‌زادگان، مجتبی مطهری، محمدمهدی جعفری، فریدون سحابی، محمدنوید بازرگان مورد واکاوی قرار گرفته است.
نام این مستند که با عنوان «راه طی شده» تولید شده، برگرفته از عنوان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های بازرگان به همین نام است. بعد از رونمایی این مستند در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، حواشی آن تنها به رسانه‌های داخلی ختم نشد و در یکی از شبکه‌های معاند که به بررسی روزنامه‌های صبح ایران می‌پردازد با محوریت قرار دادن تیتر روزنامه‌های داخلی به موضوع مستند «راه طی شده» پرداخته و مسئله مهندس بازرگان را یک مسئله‌ای قدیمی و برای چهل سال پیش تحلیل کرد و تاکید می‌کند که امروزه هیچ ضرورتی برای پرداختن به این موضوعات وجود ندارد.
علی ملاقلی پور درباره ایده اولیه ساخت این مستند می‌گوید: این انتخاب دغدغۀ من و محمد‌امین نوروزی بود. در تیم تحقیق دو نفر بودیم که بعداً آقای حامد تقی‌زاده کمک‌مان کرد و بالغ بر هفت، هشت ماه کتاب خواندیم و جلسات پی‌درپی گذاشتیم و کار را شروع کردیم. متاسفانه در مورد جریان روشنفکری کار جدی صورت نگرفته است، مثلا دربارۀ چگونگی تفکر دکتر شریعتی یا حتی دربارۀ جریان فکری شهید مطهری هیچ‌گونه مستند و کتابی آماده نشده است. جامعه چقدر جریان روشنفکری را می‌شناسد؟ این شاید جزو معدود مستندهایی است که در این‌باره ورود کرده است، به نظر بنده لیبرال‌ها باغبانانی هستند که هرس ندارند، برائت ندارند، نهی از منکر ندارند، از باغبانی فقط آب می‌دهند. اینکه علف آب می‌خورد یا درخت، برایشان مهم نیست. باغبانی که فصل هرس ندارد، باعث از بین رفتن درخت‌ها میشود.
تهران دمشق
سیدمحمدعلی صدری‌نیا که با ساخت مجموعه‌ای با عنوان «دکتر سلام» مشهور شده ولی او از سال ۱۳۹۱ شروع به تولید مستند کرده و امسال هم از آخرین مستندش با عنوان «تهران دمشق» رونمایی کرده است. «تهران دمشق» روایت اجتماعی از پشت جبهه سوریه است برای همین سراغ مردم کوچه و بازار دمشق رفته است تا ببیند مردم این کشور هفت سال پیش چطور فکر می‌کردند و چه شد که فاجعه جنگ در سوریه شروع شد. اما جنگ سوریه فقط بهانه‌ای است تا مستندساز سراغ بازخوانی اعتراضات و اتفاقات سال ۹۶ برود و به همین بهانه بار دیگر نسبت به وقوع یک شکاف اجتماعی عمیق هشدار دهد. این مستند به جشنواره فیلم «عمار» راه یافت و جوایزی نیز از این رویداد هنری کسب کرد.
سیدمحمدعلی صدری نیا درباره ایده اولیه ساخت این مستند می‌گوید: تیرماه سال گذشته به سوریه رفته بودیم و آنجا هنوز اتفاقات ایران رخ نداده بود ولی در همان ایده اولیه یکی از مسائل ما کشف وقایع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پیش از بحران سوریه و ثبت تاریخی آن بود، مخاطبی که برای این مستند در نظر گرفتیم مخاطب عام‌تر و ناآشنا به اتفاقات سوریه است. نوع روایتی هم که انتخاب شده و اینکه جمله‌ها خیلی پیچیده نیست و قصه می‌گوید به خاطر همین است. شاید برخی از مخاطبان در همان ۲۰ دقیقه ابتدایی که قصه سوریه را روایت می‌کنیم، بگویند که چقدر شبیه اتفاقات ایران است. به هر حال چون این شکل روایت گفته نشده بود، لازم بود که مخاطب برای اولین بار این روایت ساده را بشنود.
هاشمی زنده است
مستند هاشمی زنده است با معرفی و روایت جزئیات زندگی مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی از ابتدای نوجوانی تا درگذشتش، به بررسی اقدامات وی در بین سال‌های ۱۳۲۰ تا دی ماه ۱۳۹۵ می‌پردازد. این مستند ضمن بررسی تاریخ معاصر کشورمان در سال‌های فعالیت هاشمی رفسنجانی، روایتگر حیات انقلابی، سیاسی و اجتماعی وی است این مستند با انگیزه شناساندن چهره‌ی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور سابق جمهوری اسلامی ایران به نسل جوان تهیه و تولید شده است.
مستند «هاشمی زنده است» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی طادی، پژوهشگری حامد قلی‌پور، صداگذاری مهدی جمشیدی، تدوین علی مومن علایی، ساخت موسیقی توسط رامتین وطن‌نیا، گویندگی ناصر طهماسب، روابط عمومی بهنام توفیقی و طراحی پوستر توسط محمد روح الامین تولید شده است.
ناصر طهماسب به عنوان گوینده مستند می‌گوید: «هاشمی زنده است چون هنوز ریل گذاری (اقتصادی) که او انجام داده است در حال اجراست.» با وجود این جمله، دلیل نام گذاری این مستند مشخص میشود و تمام داستان ۱۰۰ دقیقه ای مستند را در یک خط به بیننده می‌گوید.
نقطه ضعف بزرگ این مستند نیز در همین قسمت است؛ در واقع اگر این جمله که توسط گوینده و به طور مستقیم به ببیننده گفته میشود را حذف کنیم، کمتر کسی است که متوجه شود چرا هاشمی هنوز زنده است؟ هر چند کارگردان در صحنه های مختلفی که پیرامون اقتصاد و ریل گذاری اقتصادی کشور صحبت می‌کند با آوردن ریل و تغییر خط دادن قطار سعی می‌کند هاشمی را یک سوزن بان به تصویر بکشد که توانسته است مسیر اقتصادی کشور را پس از دوران ریاست جمهوری خود دچار تغییرات اساسی کند و حتی در صورت نبودن خود هاشمی نیز قطار به سمتی که او می‌خواهد حرکت کند، اما آنقدر صغری و کبری های متفاوتی از جمله تغییر نگرش هاشمی در مورد قدس (با توجه به شعارهای سال ۸۸)، آزادی، زنان و... در این مستند گفته میشود که بیننده را در برابر داده های متفاوتی قرار می‌دهد که قرار نیست به او در رسیدن به نتیجه خاصی کمک کنند.
هر چند به نظر می‌رسد که این مستند نگاهی سیاسی به زندگی هاشمی دارد اما متن گوینده که نشان دهنده ذهنیت اصلی و قصد کارگردان است به مدیریت اقتصادی هاشمی توجه می‌کند، چیزی که در برابر پر رنگ بودن سیاست جلوه بسیار کمی در مستند دارد.
لاتاری در بیروت
«لاتاری در بیروت» به کارگردانی جواد موگویی تولید و در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری بسیج ساخته شده است که در ۳۸ دقیقه یکی از تجربه‌های مذاکره ایران و آمریکا را روایت می‌کند. این مستند روایتی از سومین مرتبه مذاکرات آقای هاشمی رفسنجانی با آمریکایی‌ها در دهه شصت است. این مذاکرات با درخواست بوش پدر و با واسطه دبیرکل سازمان ملل متحد درباره گروگان‌های آمریکایی در لبنان انجام شد. در این مستند از تصاویر آرشیوی و محرمانه آن زمان و مصاحبه‌های بعدی استفاده شده است.
در این مستند به مذاکراتی که در سال ۱۳۶۹ پس از رحلت حضرت امام خمینی(ره) انجام شد و سومین مرتبه از مذاکرات اکبر هاشمی رفسنجانی با آمریکایی‌ها در دهه شصت است می‌پردازد که با درخواست بوش پدر و با واسطه دبیر کل سازمان ملل متحد درخصوص گروگان‌های آمریکایی در لبنان صورت می‌گیرد. همچنین به دلیل محرمانه بودن این مذاکرات، در مستند از تصاویر آرشیوی و خیلی محرمانه آن زمان و مصاحبه‌های بعدی استفاده شده است.
لاتاری در بیروت به خوبی توانسته چهره واقعی آمریکایی‌ها و سازمان‌های بین‌المللی که دست نشانده آمریکایی‌ها هستند را نشان دهد.
