از همان روزهای ابتدایی مذاکرات و انعقاد برجام، منتقدان زیادی این روزها را پیش‌بینی می‌کردند و از عاقبت اعتماد به آمریکا و اروپا ابراز نگرانی می‌کردند. با وجود همه این نگرانی‌ها در شرایطی برجام امضا شد که تضمین‌های لازم توسط تیم مذاکره‌کننده ایرانی گرفته نشده بود و سال گذشته شاهد بودیم به‌رغم خروج آمریکا از برجام، کار خاصی از جانب سایر طرفین مذاکره برنیامد.
سال گذشته همزمان با خروج رسمی دولت آمریکا از برجام، پیشنهادهای زیادی از جانب کارشناسان سیاسی به دولت داده شد تا اقدام مقتضی توسط ایران در برابر حرکت آمریکا صورت گیرد. چه خوب بود اگر این اقدامات یعنی حرکت امروز شورای عالی امنیت ملی و صحبت‌های رئیس‌جمهور در همان زمان صورت می‌گرفت و این زمان از دست نمی‌رفت. موضوع عدم تعهد ایران به رعایت محدویت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین در حالی امروز مطرح شد که آمریکا چندی‌پیش بحث ممنوعیت خرید کیک زرد و اورانیوم غنی‌شده را از ایران اعلام کرده بود؛ بنابراین این حرکت در این شرایط اتفاق فوق‌العاده‌ای قلمداد نمی‌شود. در ساده‌ترین حالت می‌توان گفت اقدام شورای عالی امنیت ملی لازم بود اما کافی نبود و باید خیلی زودتر از اینها چنین اقدامی صورت می‌گرفت.
اما اگر بخواهیم ناظر به آینده صحبت کنیم باید شرایط و اقدامات طرفین مذاکره را پیش‌بینی و سناریوهای مختلف مدنظر آنان را ارزیابی کنیم. اروپاییها ادعا می‌کنند که در حال عمل به برجام و مفاد آن هستند اما در جاهای مختلفی انگشت اتهام را به سمت ایران گرفتند و گفتند نگرانی‌های مختلفی درخصوص ایران وجود دارد، حتی پای بحث موشکی را هم به برجام باز کردند و بحث‌های نامربوط به برجام را هم در آن دخالت می‌دهند تا بتوانند امتیاز بیشتری در روند مذاکره با ایران کسب کنند. پیش‌بینی ما این است که اروپا مانند یک سال گذشته و پس از خروج آمریکا که به‌جز دادن وعده‌های بی‌عمل هیچ کار خاصی در قبال تعهدات خود انجام نداد، پس از این بیانیه نیز فعالیت خاصی انجام نمی‌دهد. در چنین شرایطی کمترین انتظار این است که دولت نباید مجددا معطل اتفاق خاصی از جانب اروپاییها باشد. البته در این بیانیه مهلت‌هایی به‌صورت 60 روزه به طرفین اروپایی داده شده اما بعید است اروپا بتواند نگرانی‌های ایران را نسبت به فروش نفت و مسائل بانکی برطرف کند. در این حالت نباید فرصت را دوباره از دست داد؛ حرکت باید از داخل کشور آغاز شود.
نکته دیگر درخصوص وظیفه خاص و سنگین دولت است؛ دستگاه دیپلماسی کشور باید از تمام ظرفیت‌های ممکن برای تامین و تضمین منافع استفاده کند. اگر اروپا این اقدام ایران را برنتابد و واکنش منفی به آن نشان دهد احتمال ارجاع این موضوع به شورای امنیت سازمان‌ملل از زیاد است. نقش متحدین ایران در قبال این عمل احتمالی اتحادیه اروپا بسیار حائز اهمیت است. در این میان ایران باید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از صدور قطعنامه علیه ایران انجام دهد و یکی از اقداماتی که دولت باید هم‌اکنون ظرفیت خود را در جهت تامین منافع کشور به خدمت گیرد، همین موضوع است.
* دبیر سیاسی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل
