یکی از تغییرات در انتخابات مجلس یازدهم در دوم اسفند ۹۸ نسبت به انتخابات مجالس پیشین، افزایش حوزه‌های انتخابیه از ۲۰۷ حوزه به ۲۰۸ حوزه انتخاباتی است.
یکی دیگر از تغییرات در انتخابات مجلس پیش‌رو نسبت به انتخابات مجالس پیشین، کاهش میزان رأی‌آوری منتخبین از ۲۵ درصد به ۲۰ درصد است. بدین معنا که در ادوار قبلی اگر کسی می‌خواست وارد مجلس شود باید ۲۵ درصد آراء صحیح حوزه انتخابیه را از آن خود می‌کرد اما با اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در تاریخ سوم خردادماه ۹۵، از این به بعد، نامزدها با تصاحب ۲۰ درصد از کل آراء می‌توانند جواز حضور در بهارستان را به نمایندگی از مردم حوزه انتخابیه خود کسب کنند.
یکی دیگر از تغییرات در انتخابات مجلس یازدهم در دوم اسفند ۹۸ نسبت به انتخابات مجالس قبلی، افزوده شدن دادستان به هیئت‌های اجرایی هر حوزه انتخابیه است؛ در واقع به موجب قانون اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در خردادماه ۹۵، دادستان هر حوزه انتخابیه علاوه بر عضویت در هیئت نظارت در هیئت اجرایی هم عضویت خواهد داشت.
زمان بندی انتخابات
ثبت نام داوطلبان از دهم تا شانزدهم آذر انجام شد؛ پس از بررسی سوابق و صلاحیت داوطلبان در مراجع چهارگانه و اعلام نظر شورای نگهبان، وزارت کشور در 22 بهمن اسامی نهایی نامزدهای انتخابات را به مراکز حوزه‌های انتخابیه اعلام می‌کند؛ تبلیغات انتخاباتی از 23 بهمن آغاز می‌شود و داوطلبان تا سی‌ام بهمن می‌توانند تبلیغات خود را انجام دهند؛ رای‌گیری هم در دوم اسفند برگزار می‌شود.
سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفت: به ازای هر کرسی مجلس شورای اسلامی, ۵۵ نفر نام نویسی کردند که استان های البرز و تهران بیشترین نسبت و استان های هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد، کمترین نسبت را دارند.
موسوی با بیان اینکه ۱۶ هزار و ۱۵۱ نفر برای نام نویسی به ستاد انتخابات وزارت کشور و فرمانداری ها مراجعه کردند، اضافه کرد: از این تعداد، نام نویسی ۱۶ هزار و ۲۴ نفر، نهایی و نام نویسی ۱۲۸ نفر به علت نقص مدارک و علت های دیگر، نهایی نشد.
او افزود: این رقم حدود ۳۲ درصد نسبت به دوره گذشته افزایش دارد.
سخنگو ستاد انتخابات کشور با بیان اینکه ۱۲ درصد نام نویسی شدگان را بانوان تشکیل می دهند، گفت: این رقم نسبت به دوره قبل بیش از ۳۳ درصد افزایش دارد.
غائبین انتخابات
عدم ثبت نام چهره هایی همچون علی لاریجانی، محمدرضا عارف، سعید جلیلی، عزت ا... ضرغامی، مهرداد بذرپاش و ...گمانه زنی ها درخصوص کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری 1400 را کلید زد.
لیست نهایی اصولگرایان در ابهام
آن گونه که تاکنون اعضای جامعه روحانیت در خصوص شورای ائتلاف اطلاع رسانی کرده اند، بسیاری از گروه‌های اصولگرا نظیر جریان قالیباف، جبهه ایستادگی، جبهه پایداری، اصولگرایان سنتی و حتی بخشی از جریانی که با حضور وزیران و دولتمردان احمدی نژاد تشکیل شده، پذیرفته اند که تحت نظر این ساز و کار انتخاباتی کار کنند و برای حضور در انتخابات به تصمیمات شورای ائتلاف تمکین کنند.
ناصر ایمانی، فعال سیاسی اصولگرا می گوید:شاید برخی فکر کنند که هرکس سرلیست شد الزاما و قطعا رئیس مجلس هم می شود. این تصور غلطی است و اگر دقت شود در همین ادوار گذشته مجلس، سرلیست الزاما رییس مجلس نشده است.
ناصر ایمانی، تحلیلگر اصولگرا، درباره سرنوشت سرلیستی در جریان اصولگرا، گفت: « جریان سنتی اصولگرایان شامل حزب موتلفه و جامعه روحانیت مبارز با جریان های جدیدتر به خصوص طیف آقای قالیباف اختلاف نظرهایی دارند. همانطور که در میان طیف های اصلاح طلب هم این اختلاف نظرات هست. با این حال تاکنون مشخص شده که طیف آقای قالیباف و سنتی ها و موتلفه در انتخابات یکپارچه عمل می کنند و در لیست مشترک قرار می گیرند و موتلفه قطعا لیست مستقل ارائه نمی کند.»
به گفته ایمانی، «این صحبت هست که عکس هیچکس بالای لیست قرار نگیرد و اسامی براساس حروف الفبا منتشر شود یعنی هیچ عکسی بالا نیاید که باعث اختلاف نظر شود یا شائبه ای ایجاد کند.»
ایمانی درباره اما و اگرهای پایداری ها برای شورای ائتلاف هم گفت: «در رابطه با اختلاف نظر در طیف اصولگرایی در جریان تصمیم گیری های انتخاباتی فقط جبهه پایداری مطرح است. درحال حاضر سایر طیف های جریان اصولگرا ذیل همان شورای ائتلاف قرار دارند. هرچند این امکان همچنان وجود دارد که پایداری ها با سایر اصولگرایان لیست مشترک ندهند یا در برخی شهرها مشترک باشند و در برخی شهرها لیست متفاوتی داشته باشند. هرچند اگر لیست مشترک ندهند باز هم احتمالا بسیاری از افراد دو لیست مشترک خواهند بود و فقط تعدادشان تفاوت دارد.»
وی تاکید کرد: «شاید برخی فکر کنند که هرکس سرلیست شد الزاما و قطعا رئیس مجلس هم می شود. این تصور غلطی است و اگر دقت شود در همین ادوار گذشته مجلس، سرلیست الزاما رییس مجلس نشده و اهمیت و معنای خاصی جز اینکه آن لیست در افکار عمومی به نام آن شخص شناخته شود، ندارد.»
همچنین مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز در پاسخ به این که با توجه به شانس بالای آقای قالیباف برای رأی آوری و گرفتن کرسی ریاست مجلس یازدهم، آیا او سرلیست اصولگرایان در تهران خواهد بود یا خیر، اظهار کرد: درباره این موضوع (اینکه آقای قالیباف در تهران سرلیست باشد یا نه؟) باید شورای ائتلاف تصمیم بگیرد و جامعه روحانیت مبارز در این باره تصمیم‌گیرنده نیست.
جبهه پیشرفت، رفاه و عدالت وحدت نمی کند
حسن بیادی عضو جبهه پیشرفت، رفاه و عدالت می گوید «این دوره هم جبهه لیست مستقل می دهد، بنایش به ایجاد مشارکت حداکثری است و به نتیجه نمی اندیشد.»
وی گفت: «بعد از فوت مرحومان جناب آقایان مهدوی کنی و عسکراولادی بین مجموعه های اصولگرا خلا جدی ریش سفیدی به وجود آمد بنابراین چنانچه کسی که بخواهد حرف آخر را در این اردوگاه سیاسی بزند وجود ندارد. البته در حال حاضر افراد و گروه های تمامیت خواه با طرح ادعاهایی واهی سعی می کنند مدیریت و لیدری این صحنه ناهمگون را به دست بگیرند اما چون تصمیمات شان توجیه منطقی ندارد و همه منافع را فقط برای خود ویا باند همسوی خود می خواهند، پس نمی توانند همه گروه ها را به هم متصل کنند.»
بیادی در جواب این سوال که یعنی جبهه شما عضو شورای ائتلاف نمی شود؟ گفت: به دلیل اینکه پیشنهاد و یا در خواستی از سوی آن جبهه نداشته‌ایم اعضاء موثر و احزاب شناسنامه‌دار جبهه بحول‌وقوة‌الهی کماکان با تاسیس یک ستاد فعال ملی و یک ستاد فعال مخصوص در تهران برای آمادگی در صحنه انتخابات فعالیتهای خود را از یک‌ماه قبل آغاز نموده است.
ساز پایداری کوک می شود؟
محمد جواد ابطحی یکی از اعضای جبهه پایداری در گفتگویی آخرین پالس های انتخاباتی این طیف را نه فقط به شورای ائتلاف که به سوی قالیباف فرستاده و همچنان بر طبلِ جدایی و به خصوص مخالفت با قالیباف و جریانش کوبیده است. او گفته: « خود دوستان اصولگرا نیز باید انعطاف پذیر باشند. همه اش گفته می شود که چرا جبهه پایداری انعطاف نشان نمی دهد؟ خب چرا آنها انعطاف به خرج نمی دهند؟ انتظار داریم تیم آقای قالیباف هم کوتاه بیاید. اگر بخواهند به لیست واحد و اجماع برسند، طبیعتا باید همین طور شود.»
طبق اظهارات این عضو پایداری «ممکن است اصولگرایان در تهران حتی ۳ لیست جداگانه داشته باشند. او در این رابطه گفته: «آقای قالیباف یک لیستی را تنظیم کرده و خودش نیز سرلیست می شود. یک لیست را جبهه پایداری و یک لیست دیگری را هم جبهه پیروان خط امام و رهبری می دهد. هرچند افرادی برای کدخدامنشی و نزدیک کردن دیدگاه ها به یکدیگر وسط میدان آمده‌اند که امیدواریم به نتیجه برسند. آقای صدیقی و آقای موحدی کرمانی آمده اند و در حال رایزنی هستند.»
از اصلاح طلبان چه خبر؟
عملکرد بسیار ضعیف دولت حسن روحانی و فراکسیون امید میل مردمی به اصلاح طلبان را به شدت کاهش داده و احزاب اصلاح طلب نیز با درک این موضوع بشدت دست به عصا شده و سعی دارند با افراد محدود ولی گلچین شده وارد انتخابات شوند.
علی شکوری‌‌راد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و دبیرکل حزب "اتحاد ملت" در گفت وگویی اظهار داشت:
«بعد از حوادث دی‌ماه ۹۶ که یک شوک بزرگ ایجاد کرده بود، اصلاحطلبان تلاش کردند فضای جامعه را بهبود ببخشند و مقداری امیدها را افزایش بدهند تا یک ماه پیش که آماده می‌شدند برای حضوری انتخابات مجلس. یعنی شرکت جدی در انتخابات و اگر مفهوم انتخابات شکل گرفت یک مشارکت کامل داشته باشند با نیروهای اصلی خودشان به میدان بیایند و دیگر از نیروهای نیابتی و اجاره‌ای استفاده نشود و در حقیقت یک اکت با عیار بالای اصلاح‌طلبی را بروز دهند.
برای این کار هم سازوکارهای جدیدی مثل طرح «سرا» تدارک دیده شده بود و در درون شورایعالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان که البته برای کار سیاسی کمی لخت و کند عمل می‌کند، مقدمات آماده شد که ناگهان با افزایش قیمت بنزین و اعتراضات مواجه شدیم.
ما شاهد بودیم بعد از این اتفاقات آن فرآیندهایی که ما در حال پیگیری بودیم برای یک حضور تمام عیار و توام با یک اکت کامل اصلاح‌طلبانه، عملا جای خودش را به یک فضایی داد که نیروهای کنشگر سیاسی پا پس کشیدند و دیگر حاضر به حضور در عرصه انتخابات نبودند. ما بر اساس مصوباتی که از قبل داشتیم، ناگزیر به نیروهای حزبی توصیه کردیم که فرصت انتخابات را از دست ندهند.
در چنین فضایی دیگر نیروهای تمام عیاری که بنا بود به صحنه بیاوریم، خیلی‌هایشان حاضر نبودند و آن برنامه‌ای که ما از قبل تدوین کرده بودیم خود به خود روی زمین ماند. به خاطر همین ما بسیاری از افراد را دعوت کردیم (برای حضور در انتخابات) ولی آنها حاضر نشدند که ثبت‌نام کنند. به هر حال ما با همین تعداد اندکی که ثبت‌نام کرده‌اند در صحنه هستیم
محمد کاظمی نماینده ملایر و عضو فراکسیون امید با تایید این موضوع عنوان کرد:
من هم این موضوع را قبول دارم که افراد زیادی می‌توانستند در این میدان حاضر شوند اما این اتفاق رخ نداد و با وجود انکه رهبران اصلاحات و اعتدال فراخوان دادند اما این استقبال صورت نگرفت.»
کاظمی درباره اینکه چه کسانی از کاهش مشارکت سود می برند، می‌گوید: در این کاهش مشارکت دشمنان خارجی سود خواهند برد و البته در داخل هم جریان‌های تندرو امکان ظهور و بروز بیشتری پیدا می‌کنند. از آنجا که جریان اصلاحات بیشترین حامی را دارد وقتی برای شرکت در انتخابات مجاب و قانع نشوند در انتخابات شرکت کنند طبیعی است که جریان انتخابات به سود افرادی که تقلیدی در انتخابات شرکت می‌کنند رقم خواهد خورد به نظرم در این شرایط عجالتا جریان اصلاح‌طلبی و اعتدالی ضرر خواهد کرد.
در همین راستا احسان شریعتی می‌گوید اقبال عمومی به سمت صندوق رای در انتخابات آتی کم خواهد بود و علت آن را اعتراضات آبان ماه و زیر سوال رفتن مجلس می‌داند، از طرفی مرتضی مبلغ می‌گوید بعضی‌ها از روی دلسردی و اینکه براساس تجربه رد صلاحیت خواهند شد، در انتخابات شرکت نکردند و حتی اصولگرایان ریشه‌دار هم در انتخابات ثبت نام نکردند.
جواد امام مدیرعامل بنیاد باران می‌گوید آقای خاتمی تاکید جدی بر حضور اصلاح طلبان در انتخابات داشته و اینکه اصلاحطلبان حضور چشمگیری نداشتند علت‌های گوناگونی دارد که حوادث آبان ۹۸ و داشتن انتقاداتی به قانون اساسی و دستگاه‌های نظارتی از جمله‌ی آنهاست.
صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان نیز در پنجمین کنگره تشکیلاتی حزب متبوع خود گفت: «در این شش سال مردمی که به اصلاحطلبان اعتماد کردند، پاسخ مناسبی دریافت نکردند. چگونه است که اکنون مدعی مجلس و اداره کشور می‌شویم؟ بهترین، شایسته‌ترین، مخلص‌ترین نیروهایی که برای به قدرت رسیدن دولت تلاش‌کردند، خانه‌نشین شدند. افرادی که از خود مایه گذاشتند اما همین دولت به آنها بی‌توجه بودند و افرادی را در رأس قدرت قرار دادند که هیچ نسبتی با اصلاحات ندارند.»
در همین راستا، محمود میرلوحی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان گفت: «فضای انتخاباتی در دوران ثبت‌نام‌ها مقداری سرد بود» و «امسال از شور انتخاباتی خبری نیست.»
علی شکوری‌‌راد، دبیرکل حزب اتحاد ملت نیز در کنگره حزب اتحادملت گفت: در انتخابات پیش‌رو این امید وجود دارد که اگر رهبری نظام همچون گذشته بر افزایش مشارکت مردم در انتخابات که بیش از هر سلاح و قدرتی ضامن امنیت و اقتدار ملی است، تاکید داشته باشند، ناگزیر اسباب آن باید فراهم شود و اسباب مشارکت بالا چیزی جز آنکه واقعا مفهوم انتخابات شکل بگیرد نیست. وی افزود: مفهوم انتخابات نیز یعنی امکان رقابت بین همه علاقه‌مندان خدمت به کشور و مردم، با تضمین آزادی و سلامت آنکه حاصل نمی‌شود جز با حفظ بی‌طرفی عوامل اجرایی و نظارتی. وی همچنین با تاکید بر لزوم ایجاد شرایط گفت‌وگو و آشتی ملی خواستار رفع حصر و رفع ممنوع‌التصویری رئیس دولت اصلاحات و آزادی بازداشتی‌های اخیرشد.
روزنامه آفتاب یزد در تحلیلی نوشت: «شاید اینبار شهیندخت ملاوردی بتواند محور لیست اصلاحطلبان و باعث انسجام آنان باشد و به دور از هر نمایش سیاسی نقش منجی اصلاحطلبان را در انتخابات اسفندماه بازی کند.»
جمع بندی
در پایان بنظر می رسد اختلاف چهارضلعی اصولگرایان بر سر سهم بیشتر و سرلیستی در انتخابات مهم ترین معضل جریان اصولگرایی خواهد بود و خیمه اصلاح طلبان پر از ناامیدی ،ترس از شکست و بی برنامگی است، آنان نه تنها فراخوان اعتدال و خاتمی برای ثبت نام در انتخابات را نادیده گرفتند بلکه رغبتی نیز از خود نشان نمی دهند همچنین سعی دارند با عملیات رسانه ای و روانی فشار بر روی شورای نگهبان را بیشتر کرده تا با تایید اندک چهره های حاضر در انتخابات از شکست بزرگ جلوگیری کنند.
*گزارش از حمزه دستیار
