به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حالا سوالهای فراوانی پیرامون مذاکرات هسته ای و جمع بندی مذاکرات وجود دارد. این توافق عزتمندانه است؟ به کدام نقل قولها باید اعتبار بدهیم؟ آیا شباهت دادن به 598و یا استفاده از تعبیر «جام زهر» درست است؟ چقدر به مذاکره کنندگان اعتماد داریم؟ با رویکرد این دولت در سیاست خارجه موافقیم؟ بعد از توافق تکلیف «مرگ بر آمریکا» چه می شود؟ جشن هسته ای بگیریم؟ لطیفه برخی درباره جشن هسته ای و مشابهت دادن آن با خوشحالی طرفداران یک تیم بعد از باخت چقدر جدی است؟ منتقدین توافق از توافق ناراحتند؟ عاقبت دلواپس ها چه می شود؟ تیتر روزنامه ها چه تغییراتی می کنند؟ چقدر این مذاکرات در انتخابات آتی تاثیر دارد؟ تاثیر این مذاکرات بر معیشت مردم تا چند ماه دیگر دیده خواهد شد؟ چرا در همین یک هفته و در فرآیند مذاکرات 18قلم کالا گران قیمت تر شد؟ اقتصاد ایران معجزه خواهد دید؟ کسانی که با رویکرد جناحی به مذاکرات نگاه می کردند با چه تاکتیک هایی می خواهند میوه لوزان و وین و نیویورک را در بهارستان بچینند؟ «آب» چه می شود؟ ازدواج جوانها و ساختن فیلمهای فاخر که به مذاکرات ربط داشتند طی چه فرآیندی مرتفع می شوند؟ پرواز مستقیم تهران-نیویورک در آینده نزدیک محتمل است؟ بازگشایی سفارت آمریکا در ایران و ایران در آمریکا چطور؟ کاسبان تحریم بیکار می شوند؟ آخرش چه می شود؟
چقدر سوال در ذهن آدمهایی است، که مذاکرات را از نیویورک تا ژنو، از ژنو تا لوزان و از لوزان تا وین دنبال کردند!
چه کسی قرار است به این سوالها پاسخ دهد؟ اصلا باید منتظر نشست تا کسی به این سوالها پاسخ بدهد؟
هرکس با آن میزان آگاهی و اطلاعاتی که از ماجرا دارد، بتواند پاسخ هایی برای سوال های فوق داشته باشد، که شاید منطقی هم به نظر برسد. درباره هرکدام از این سوال ها در دوسال گذشته، حرف بسیار زده شده است، اما حالا و بعد از جمع بندی مذاکرات بر پایه همان استدلال پیشین و به اقتضای اتفاقات رخ داده، بیایید هرکدام از این سوالات را با همین اطلاعات و آگاهی هایی که داریم پاسخ بدهیم.
از سوال اول شروع کنیم. آنچه امروز اعلام شده است، عزتمندانه است؟ نباید «خط قرمز» های مدنظر رهبری را فرمالیته تلقی کرد. این انگاره که" تیم مذاکره به این خط قرمزها اعتنا نمی کنند" درست نیست. اگرچه شاید از سوی افرادی با سابقه سیاسی مثبت هم مطرح شود. در مورد عزتمندانه بودن یا نبودن آنچه امروز اعلام شده است، نمی توان نظر قطعی داد، مناسب تر آن است که از روی متن اظهار نظر کرد، اما به نظر می رسد بانگاه خوشبینانه و با لحاظ کردن خط قرمزهای مطروحه، آنچه اعلام خواهد شد، به هیچ وجه یک سازش ذلیلانه و آنطور که بگویند «همه چیز را دادیم رفت» نیست! درباره عزتمندانه بودن یا نبودنش بعدتر صحبت کنیم بهتر است.
درباره سوال دوم، به کدام قولها باید اعتبار بدهیم؟ واقعیت آن است که تیم مذاکره کننده با همه غیور بودن و متدین بودن و مورد اعتماد بودن، متاسفانه در توافقات قبلی رویکردی یکپارچه درباره متن را اتخاذ نکرده است. نمونه اش قضیه فکت شیت. با این همه اما هنوز در دسترس ترین و مورد اعتمادترین افراد در شرح ماوقع جزییات مذاکره کننده تیم مذاکره کننده هستند. در مورد افراد دیگری که آگاهی های فنی نسبت به مذاکرات ندارند و صرفا به دلایل شخصی درباره مذاکرات صحبت می کنند، با تحقیق باید اظهارنظرها را تایید یا تکذیب کرد و یا اصلا به آن ها بی اهمیت بود. درمورد موضع رهبر انقلاب همانطور که خودشان اشاره کردند:«از خودشان باید شنید»نه احدالناس دیگری!
سوال سوم، آیا شباهت دادن به 598 و تعبیر جام زهر درست است؟ حتی اگر آنچه به عنوان نتیجه مذاکرات به تهران می آید، توسط گروهی یک فعل تحمیلی به رهبری تلقی شود(که اساسا این فرض اشتباه است) بازهم شباهت دادن به598 اشتباه است. اقتضائات و زمان مولفه هایی هستند که نمی شود آنها را در نظر نگرفت و به صرف آرمانی نبودن هر توافقی، آن را ذلیلانه سازشکارانه و تحمیلی تلقی کرد! به واقع نتایج بعضی از تندروی ها مثل «تنبیه برای همه» است.
سوال چهارم، چقدر به مذاکره کنندگان اعتماد داریم؟ شاید افراد مختلفی باشند که به واسطه شناخت شخصی که از اعضای تیم مذاکره کننده دارند، به آنها نمره های متفاوت بدهند. اما برای بقیه مطالعه رفتارهای تیم مذاکره کننده می تواند معیار خوبی باشد. اگرچه هم گروه اول و هم گروه دوم به تبع «اعتماد» رهبری نمی توانند به تیم مذاکره کننده بی اعتماد باشند.
سوال پنجم، با رویکرد این دولت در سیاست خارجه موافقیم؟ انتقاد به رویکرد دولت در سیاست خارجه دلایل متعددی دارد. ایده همگرایی با غرب کمکی به شرایط کشور نکرده است. نمونه بارز آن، مسئله توطئه کاهش قیمت نفت توسط عربستان و آمریکاست. این اتفاق چه زمانی رخ داد. در حالی که ظریف و کری در حال پیاده روی بودند و وزارت خارجه رویکردی با خشوع نسبت به عربستان در پیش گرفته بود. ذکر باقی مثالها بماند.
سوال ششم، بعد از توافق تکلیف «مرگ بر آمریکا» چه می شود؟ تکلیف مرگ بر آمریکا همان تکلیفی است که برای استکبار ستیزی تعیین شد. باید ادامه داد.
سوال هفتم، جشن هسته ای بگیریم؟ لطیفه برخی درباره جشن هسته ای و مشابهت دادن آن با خوشحالی طرفداران یک تیم بعد از باخت چقدر جدی است؟ قطعا تغییر برخی رویکردها در سیاست خارجه توسط دولت روحانی برای اقلیت بدنه اجتماعی وی نشاط آفرین است. این گروه چه توافق خوب باشد چه بد برای آن شادی خواهند کرد. نمونه اش بعد از بیانیه لوزان. این جریان عمومیت ندارد و اغلب کسانی که اتفاقا برداشته شدن تحریم ها هیچ تاثیری بر زندگی آنان ندارند و اغلب از قشر مرفه هستند، خوشحالی خواهند کرد. روزنامه ها و رسانه های این جریان هم همین ویژگی را دارند. نشان به آن نشان که حتی یک کلمه نقد فنی به توافقات قبلی در این رسانه ها منتشر نشد و فقط منتظر توافق بودند؛ به هر قیمتی. اما شباهت به باخت و شادی برای آن شاید تعبیر درستی نباشد. بالاخره این توافق امتیازاتی داشته که بدنه اجتماعی ایدئولوژیک جناح غربگرا می توانند برای آن خوشحالی هم بکنند.
سوال هشتم، منتقدین توافق از توافق ناراحتند؟ ناراحت نیستند، خوشحال هم نیستند، چون می دانند معجزه نخواهد شد، اما هنوز منتقدند. منتقد نمی تواند منتقد نباشد. انتقاد کمک است و منتقد کمک کردن را دوست دارد.
سوال نهم، عاقبت دلواپس ها چه می شود؟ اگرجه از ابتدا با این تعبیر موافق نبوده ایم چرا که سازندگان این تعبیر باعث شدند برخی نقدهای فنی به مذاکرات هم شنیده نشود، اما از اهمیت جریان دلواپس همین بس که نگذاشتند، جریان «توافق به هر قیمتی» به نتیجه دلخواهش برسد. در واقع جمع بندی فعلی مذاکرات در صورت عزتمندانه بودن، نتیجه پافشاری این گروه در انتقاد از توافق بد است. دلواپس ها همیشه دلواپس انقلاب هستند و به حفظ نظام کمک می کنند، حتی اگر فحش بخورند و تهمت بشنوند.
سوال دهم، تیتر روزنامه ها چه تغییراتی می کنند؟ قطعا روزنامه های اصلاح طلب تندتر از گذشته تیتر می زنند، چون واقعه فعلی را فتح الفتوح می دانند.
سوال یازدهم، چقدر این مذاکرات در انتخابات آتی تاثیر دارد؟ تاثیر دارد، اما در ایران و در انتخابات یک هفته هم زمان زیادی برای تعیین کنندگی آراء مردم است چه برسد به هشت ماه.
سوال دوازدهم، تاثیر این مذاکرات بر معیشت مردم تا چند ماه دیگر دیده خواهد شد؟ مشاور اقتصادی دولت که نامش «نیلی» است، گفته است که بعد از توافق معجزه نخواهد شد. سعید لیلاز اقتصاددان اصلاح طلب هم اساسا تاثیر تحریم ها بر اقتصاد را زیر سوال برده و گفته: اقتصاد ایران تحریم پذیر نیست. در واقع اصلا مشکلات اقتصادی فعلی ربط زیادی به تحریم ها نداشت که بخواهد بعدش اتفاق خاصی بیفتد. اما بالاخره دولت با سیاست توانست به دلیل رفع تحریم ها روند مذاکرات را آنطور که می خواهد پیش ببرد.
سوال سیزدهم،چرا در همین یک هفته و در فرآیند مذاکرات 18قلم کالا گران قیمت تر شد؟ به‌طور قطع اهمیت و پیگیری اخبار دریافتی از وین برای شهروندان اکنون نسبت به هر خبر دیگری در اولویت قرار دارد و بنابراین دولت می‌خواهد از این فرصت به بهترین شکل استفاده کند. به تعبیر دیگر مذاکرات هسته‌ای کمک بسیاری کرد تا از شدت و ضرب اخبار افزایش قیمت کالا بکاهد و این خبر را در اولویت چندم قرار دهد؛ بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که مذاکرات برای گران‌کردن کالاها فرصت مناسبی بود!
سوال چهاردهم، کسانی که با رویکرد جناحی به مذاکرات نگاه می کردند با چه تاکتیک هایی می خواهند میوه لوزان و وین و نیویورک را در بهارستان بچینند؟ تاکتیک های زیادی از جمله ربط دادن هر موفقیتی از این به بعد به مذاکرات و نتایج آن. مثلا بعید نیست موفقیت تیم والیبال در مسابقات جهانی یا افتتاح هر طرح عمرانی ده ساله ای به نتایج مذاکرات برگردد. البته اصلاح طلبان معتقدند نتیجه مذاکرات را آنها رقم زده اند پس میوه اش برای آنهاست. در این وسط ائتلاف با روحانی هم مهم است. شاید افرادی مثل رییس مجلس از ائتلاف باروحانی در رقابت با اصلاح طلبان جا بمانند.
سوال پانزدهم، «آب خوردن» چه می شود؟ تا الان که مشکلی نداشته اگر از این به بعد مشکلی پیدا نکند.
سوال شانزدهم، پرواز مستقیم تهران-نیویورک در آینده نزدیک محتمل است؟ بازگشایی سفارت آمریکا در ایران و ایران در آمریکا چطور؟ بعید به نظر می رسد.
سوال هفدهم، کاسبان تحریم بیکار می شوند؟ الهی که بشوند. اما کاسبان دیگری سرکار می آیند، مثلا کاسبان توافق!
سوال هجدهم، آخرش چه می شود؟ هرچه دلم خواست نه آن می شود/ هرچه خدا خواست همان می شود.
خیلی ها بعد از طرح این سوالها بی آنکه به جواب بیاندیشند تصمیمات شتابزده می گیرند یا اینکه می پرسند: تکلیف چیست؟ این بار شاید تکلیف همان «تصمیم کبری» باشد. تصمیمی که هرکس برای آماده کردن خود برای هر شرایطی می گیرد.
