در شرایطی که مخاطرات بسیاری در ابعاد گوناگون به محیط‌زیست تحمیل می‌شود مصرف‌گرایی از نوع پلاستیک به چالشی جدی تبدیل‌شده به‌طوری‌که سالانه بیش از 200 هزار تن پلاستیک تولید و به مصرف می‌رسد.
خبرنامه دانشجویان ایران: در شرایطی که مخاطرات بسیاری در ابعاد گوناگون به محیط‌زیست تحمیل می‌شود مصرف‌گرایی از نوع پلاستیک به چالشی جدی تبدیل‌شده به‌طوری‌که سالانه بیش از 200 هزار تن پلاستیک تولید و به مصرف می‌رسد.
تولید بالا و استفاده مداوم پلاستیک از سوی مردم، صنایع و حتی کشاورزان، عدم بازیافت این محصول و مصرف بالای آن در صورت عدم توجه مسئولین و مردم، برای اقتصاد و محیط‌زیست کشور به بحرانی عمیق تبدیل خواهد شد.
از سوی دیگر و در جهان امروز موضوع حفاظت از محیط‌زیست و منابع اولیه به یکی از برنامه‌های جدی و اصلی جوامع بشری تبدیل‌شده و چالش‌های رخ‌داده براثر فعالیت‌های گسترده انسان‌ها سبب بروز آسیب‌های جدی به اکوسیستم‌های آبی و خاکی شده است.
یکی از محصول‌های انسان ساختی که پای خود انسان‌ها را نیز وارد بحران‌های عمیق محیطی و اقتصادی کشانده موضوع مدیریت غلط مواد زائد جامد شهری به‌ویژه پلاستیک است، این حقیقت بسیار تلخی است که سرنوشت انسان به مواد پلاستیکی گره‌خورده و آسیب‌های این تنش زیستی می‌رود تا به یک گرداب سخت و هزینه‌بر تبدیل شود.
ایران در میان کشورهای اصلی تولید و مصرف پلاستیک
دراین‌بین باید به این موضوع مهم اشاره کرد که امروز بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه جهان به‌شدت در حال تولید و مصرف مواد پلاستیکی هستند که ایران نیز در میان 10 کشور نخست تولید و مصرف این محصول قرار دارد.
امروزه بسیاری از کشورهای پهناور و توسعه‌یافته‌ای همچون آمریکا و کانادا نیز بدون در نظر گرفتن شاخص‌های زیستی زمین سالانه بیش از 10 میلیون تن پلاستیک تولید می کنند که بیش از نیمی از این میزان وارد چرخه زیستی و اقلیمی جهان شده و تنوع زیستی زیستمندان آبی و خشکی زمین را با خطرات جدی مواجه ساخته است.
از سوی دیگر کشورهای درحال‌توسعه‌ای نظیر ایران نیز در افزایش فزاینده تولید پلاستیک نقش بسیار پررنگی ایفا کرده که تداوم این شرایط نه‌تنها محیط‌زیست طبیعی و انسانی کره زمین را با خطرات جدی روبرو ساخته بلکه به رویکردهای اقتصادی نیز به دلیل هزینه جمع‌آوری این پسماند، عدم بازیافت و یا دفن غیربهداشتی و غیرمجاز آن در مناطق حساس زیستی آسیب‌های فراوانی تحمیل کرده است.
این در حالی است که بر اساس تحقیقات به‌عمل‌آمده پلاستیک به دلیل حضور مواد خاص شیمیایی می‌تواند تا 500 سال در طبیعت عمر کرده و این‌گونه بر ساختار زیستی و اقلیمی کره زمین ضرر وارد کند.
محصولی ارزان با مالیاتی بسیار سنگین
پلاستیک به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین و ارزان‌ترین محصولات شیمیایی جهان در دهه اخیر نقش قابل‌ملاحظه‌ای در تجارت، زندگی و رشد اقتصادی بسیاری از کشورها ازجمله ایران داشته، یکی از انواع پلاستیک‌هایی که مورداستفاده روزمره قرار می‌گیرند کیسه‌های پلاستیکی غیرقابل تجزیه است؛ کیسه‌هایی ارزان‌قیمت که حتی به‌طور رایگان در فروشگاه‌های مواد غذایی و ... بین مردم توزیع می‌شوند که به دلیل یک‌بارمصرف بودن به زباله تبدیل‌شده و مشکلات زیستی ناشی از دور ریخت آن هزینه‌های بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.
به گفته کارشناسان حوزه محیط‌زیست و همچنین صاحب‌نظران مسائل اقتصادی، تولید مواد زائد جامد شهری و افزایش فزاینده آن‌ها در جامعه ایرانی که رابطه مستقیمی با افزایش جمعیت شهرها دارد به مصرف‌گرایی بیش‌ازاندازه ایرانی‌ها تبدیل‌شده و در کنار گسترش سریع صنعت پتروشیمی، طیف وسیعی از مواد پلاستیکی مختلف توسط این صنعت تولید و بدین ترتیب ضایعات پلاستیکی نیز با همان نرخ در حال افزایش است.
هرروز، روز بدون پلاستیک باشد
یک کارشناس آلودگی محیط‌زیست با اشاره به این موضوع که 21 تیرماه در هرسال روز بدون پلاستیک است به خبرنگار مهر گفت: در چند سال اخیر موضوع عدم استفاده از محصولات پلاستیکی به یکی از دغدغه‌های جدی فعالین و کنشگران عرصه محیط‌زیست تبدیل‌شده و با توجه به گسترش استفاده از این محصول سرطان‌زا و خطرآفرین انتظار می‌رود شهروندان ایرانی بااحساس وظیفه بیشتری نسبت به عدم استفاده از این محصول آگاهانه به پلاستیک و مشتقات آن نه بگویند و در حقیقت هرروز، روز بدون پلاستیک باشد.
سامان دانشور معتقد است که آلودگی‌های محیط‌زیست ناشی از رهاسازی محصولات پلاستیکی در طبیعت پیامدهای منفی بسیاری در پی داشته که می‌توان به آلودگی منابع آبی و خاکی اشاره کرد.
وی در ادامه با اشاره به تاریخچه صنایع پلاستیک در ایران که به سال 1337 بازگشته و مطالعات اولیه برای احداث کارخانه تولید «پلی وینیل کلراید» در اهواز آغاز شد، می‌افزاید: امروزه این صنعت به رشد قابل‌ملاحظه ای دست‌یافته اما با تولید روزافزون انواع پلاستیک اندک‌اندک مشکلات ناشی از عدم بازیافت این محصول و دفن آن در طبیعت به یکی از چالش‌های مهم و حیاتی محیط‌زیست ایران تبدیل‌شده است.
این کارشناس آلودگی محیط‌زیست ادامه می‌دهد: یکی از خواص شیمیایی پلاستیک ماندگاری زیاد این ماده در طبیعت است و متأسفانه می‌تواند اسباب آلودگی منابع آبی سطحی و به‌ویژه منابع زیرزمینی و همچنین آلودگی منابع ارزشمند خاک را به موجب شده و درنهایت باعث بروز انواع بیماری‌های خطرناک در بین انسان‌ها و سایر موجودات می‌شود.
اوج مصرف‌گرایی با طعم پلاستیک
از سوی دیگر یک کارشناس ارشد محیط‌زیست نیز با تأکید بر این مطلب که جامعه ایرانی به‌شدت به سمت مصرف‌گرایی در حال حرکت است به خبرنگار مهر می‌گوید: امروزه استفاده از ظروف یک‌بارمصرف به دلیل ارزان بودن جایگاه محکمی در بین مراسم‌های مختلف ما ایرانی‌ها پیداکرده درحالی‌که مواد تشکیل‌دهنده این ظروف بسیار خطرناک بوده و عامل بیماری‌های گوناگونی است.
محسن تیزهوش در ادامه می‌گوید: این ظروف از مشتقات نفتی ساخته‌شده و بر اساس تحقیقات به‌عمل‌آمده حتی در دمای کمتر از 30 درجه نیز می‌تواند وارد مواد غذایی شده و با آزاد شدن مواد درونی آن اسباب بروز انواع سرطان را در بدن فراهم می‌آورند.
این کارشناس آلودگی محیط‌زیست یادآور می‌شود: در سال‌های گذشته برخی از کلان‌شهرهای کشور با توزیع نایلکس‌های تجزیه‌پذیر در بین شهروندان اقدام شایسته‌ای انجام داده‌اند که باید این رویکرد تداوم داشته و عدم استفاده از پلاستیک باید به یک جنبش مردمی تبدیل‌شده و رسانه‌های گروهی نیز در این راه همراه مردم برای حفظ محیط‌زیست بشتابند.
این فعال محیط‌زیست خاطرنشان می‌کند: متأسفانه در حال حاضر شدت و گسترش استفاده از پلاستیک به محیط‌های دریایی نیز رسیده و امروز شاهد بحران زیستی در اعماق اقیانوس‌ها و زیستگاه‌های حساس آبی نیز هستیم که درراه کاهش این مخاطره یک عزم منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی در بین تمامی کشورها لازم است.
پلاستیک خیر، کیسه‌های پارچه‌ای آری
به نظر می‌رسد همراهی مردم با طرح کاهش استفاده از پلاستیک می‌تواند به‌صورت خودجوش از هزینه‌های جاری دولت و شهرداری‌ها کاسته و به بهبود شرایط محیط‌زیست کشور نیز کمک شایسته‌ای کند و اگر هر فرد روزی یک کیسه پلاستیک کمتر مصرف کند می‌توان امیدوار بود که روزانه صدها تن پسماند سفید از چرخه جمع‌آوری زباله‌های شهری حذف شود.
این در حالی است که شهروندان می‌توانند با بازگشت کیسه‌های پارچه‌ای که سنتی قدیمی در بین مردم ایران بوده به مراکز خرید رفته تا این‌گونه هم از انباشت کیسه‌های پلاستیکی در منزل جلوگیری به عمل بیاورند و هم گامی مؤثر و مفید در راستای حفاظت از محیط‌زیست پیرامون خویش برداشته باشند.
منبع:مهر
