خطای محاسباتی را باید در این تصور دانست که ترکیه بدون هماهنگی با ناتو و علی الخصوص آمریکا چنین اقدامی را انجام داده باشد. این مطلب به خوبی در اولین واکنش اوباما مشهود بود که گفت: اگر روسیه به حمله علیه معارضان ادامه دهد، سرنگونی جنگنده‌هایش تکرار خواهد شد.
خبرنامه دانشجویان ایران: شاید به جرات بتوان گفت زمانی که پوتین کشور ایران را به مقصد مسکو ترک می گرد به هیچ وجه احتمال نمی داد؛ ناتو از طریق یکی از متحدینش یعنی ترکیه انتقام عصبانیت خود از دیدار عجیب و تاریخ ساز پوتین با رهبرمعظم انقلاب را بدین شیوه از روسیه بگیرد. درست آنجا که هواپیمای روسیه در خاک سوریه به دست نیروهای ترکی مورد اصابت موشک قرار می گیرد و سرنگون میگردد.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ درست پس از آن بود که احمد داوود اوغلو با حمایت از این حمله، در حرکتی رو به جلو تهدید به واکنش در صورت تکرار به زعم او نقض حریم هوایی ترکیه، کرد. این درحالی است که نقشه موجود و اظهارات مقامات آمریکایی گویای این است که هواپیمای مذکور در خاک سوریه بوده است. تصاویر ماهواره ای تایید می کند هواپیمای روسی در حالی که وارد حریم هوایی ترکیه نشده، هدف قرار گرفته است.
پرده اول
خطای محاسباتی را باید در این تصور دانست که ترکیه بدون هماهنگی با ناتو و علی الخصوص آمریکا چنین اقدامی را انجام داده باشد. این مطلب به خوبی در اولین واکنش اوباما مشهود بود که گفت: اگر روسیه به حمله علیه معارضان ادامه دهد، سرنگونی جنگنده‌هایش تکرار خواهد شد.
با این پیش فرض می توان به خوبی تحلیلی کلی از علت اقدام عجولانه ی ترکیه به دست آورد، آنجا که پوتین چنان فردی انقلابی روز قبل در مقابل بزرگترین دشمن آمریکا و غرب یعنی آیت الله خامنه ای دقیقا مواضعی را که در طول سالهای قبل از سوی ایشان در مقابل آمریکا و سیاستهایش گرفته شده را عینا تکرار می کند و می گوید هیچگاه به متحدین خود از پشت(بالعکس آمریکا) خنجر نخواهد زد و راه حل بحران سوریه تنها در دست مردم آن کشور است. و قس علی هذا که با مراجعه به مشروح خبر دیدار به خوبی می توان آن را فهمید.
آمریکا با این حرکت از طریق بازوی خود در غرب آسیا، یعنی ترکیه ابتدا خواست به روسیه بفهماند که پایش را از گلیمش درازتر کرده است. موید چنین مطلبی باز هم در سخنان اوباما می توان جستجو کرد آنجا که افزود: با فرانسه توافق کردیم که روسیه در صورتی که به جای آنکه به دنبال تقویت اسد باشد اهداف خود را علیه داعش به کار بگیرد، می‌تواند به ایفای نقش بپردازد.در غیر آن اگر روسیه به حمله علیه معارضان ادامه دهد، سرنگونی جنگنده‌هایش تکرار خواهد شد.
پرده دوم:
اما باد سران غربی و ترکیه به زودی فروکش کرد، آنجا که ترس از واکنش سخت پوتین را که به فرموده ی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) فردی مبتکر است که سیاستهای آمریکا را خنثی کرده است، اردوغان را واداشت تا دست به فرافکنی بزند و او با ادعای اینکه به نام داعش، ترکمن ها را هدف گرفته اند، گفت: همدیگر را گول نزنیم. به نام داعش ترکمن های بایربوجاک را هدف گرفته اند.
وی ضمنا در حرکتی رو به جل و اظهار داشت که ترکیه عضو ناتو است و کشورهای عضو ناتو موظف هستند از امنیت ترکیه دفاع کنند. این به آن معناست که وی از ناتو توقع دارد که در صورت واکنش نظامی روسیه، آنان به نفع ترکیه وارد عمل شوند اما مواضع صریح و سریع و خنثای مقامات غربی به خوبی عدم این مطلب را نشان می دهد.
چنانچه رئیس اتحادیه اروپا« دونالد تاسک»، «احمد فوزی» مدیر مرکز اطلاع رسانی سازمان ملل، «بان کی مون» دبیرکل سازمان ملل، «فرانسوا اولاند» رئیس جمهوری فرانسه، «فرانک والتر اشتاین مایر» وزیر خارجه آلمان، نخست وزیری انگلیس «دیوید کامرون»، «پائولو جنتیلونی» وزیر خارجه ایتالیا، رئیس جمهوری چک«میلوش زِمان» و بسیاری از مقامات پرشمار غربی تنها به ذکر این نکته پرداخته اند که باید از تنش ها جلوگیری کرد و خواستار مذاکره بین پوتین سراپا خشمگین و ترکیه شده اند! و خبری از اقدام نظامی بر علیه روسیه چنانکه در اوکراین نیز تکرار شد نخواهد بود!
اما عمق فاجعه جایی رخ نمایی کرد که اوباما ضمن عقب نشینی از مواضع اولیه اش گفت: هم اکنون در حال دریافت جزئیات رویداد روزسه شنبه هستیم و درچند روز آینده با «اردوغان» در تماس خواهیم بود، به نظرم اکنون بسیار مهم است که ازگفت وگوی مستقیم روسیه و ترکیه اطمینان حاصل کنیم تا این دو کشور بتوانند تدابیری برای جلوگیری از تشدید تنش ها اتخاذ کنند!
در این میان تنها دبیرکل ناتو بود که گفت: برای همبستگی با ترکیه در کنار آن هستیم و از تمامیت ارضی ترکیه، متحد ناتو خود حمایت می کنیم.
وی اما در ادامه ضمن عقب نشینی واضح گفت که ما خواهان آرامش و تنش زدایی هستیم. وضع جدی است و همه ما با دور اندیشی عمل و به کاهش شدت گرفتن اوضاع کمک می کنیم. من به همین جهت از تماس های بیشتر بین مسکو و آنکارا استقبال می کنم.
غربی‌ها بعید است پشتیبانی از اقدام ترکیه را از حمایت لفضی فراتر ببرند بنابر این اقدام امروز ترکیه بازی با آتش است و می‌تواند منافع ترکیه را در معرض آسیب جدی قرار بدهد.
پرده سوم:
با عقب نشینی غربی ها و تنها گذاشتن ترکیه در مقابل غول خشمگین روسی، از همین ابتدا می توان واکنشهای روسیه را پیش بینی کرد. رئیس جمهوری روسیه نیز در واکنش به اقدام ترکیه در سرنگون کردن یک فروند جنگنده یگان ضد تروریستی روسی در سوریه گفت: این واقعه از چارچوب مبارزه عادی با تروریسم فراتر می رود و حادثه کنونی با ضربه ای ارتباط دارد که همدستان تروریست ها از پشت به ما زدند.
در دو دسته نظامی و اقتصادی می توان پیامدهای کلی این حادثه را چنین ارزیابی کرد: الف) روسیه همسو با آلمان بزرگترین شریک تجاری ترکیه است و حجم تجارت سالانه دو کشور در حدود 30 میلیارد دلار است. روسیه در همین حال بزرگترین صادرکننده گاز به ترکیه است و ترکیه از این نظر وابستگی شدیدی به گاز روسیه دارد.
شرکتهای ترکیه نیز تا کنون حدود 60 میلیارد دلار در روسیه پروژه اجرا کرده اند و این کشور به صورت بزرگترین بازار شرکتهای پیمانکاری و خدمات مهندسی ترکیه می باشد.
روسیه و ترکیه همچنین قرارداد 20 میلیارد دلاری منعقد کرده اند تا روسیه اولین نیروگاه هسته ای این کشور را در منطقه آک کویو در نزدیکی مرسین بسازد. این طرح در حال اجرا است و روسیه تا کنون سه میلیارد دلار در این زمینه سرمایه گذاری کرده است.
روسیه در همین حال بزرگترین بازار گردشگری ترکیه نیز به شمار می رود. همه ساله بیش از 3.5 میلیون گردشگر روسی به ترکیه سفر می کنند.
روابط اقتصادی ترکیه و روسیه به حدی اهمیت دارد که عصر امروز به دنبال اظهارات بسیار تند ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه علیه ترکیه و تاکید وی مبنی بر اینکه این اقدام ترکیه تبعات جدی برای آنکارا خواهد داشت، ارزش سهام در بورس استانبول نزدیک به 5 درصد افت کرد و قیمت دلار بالا رفت.
ب) ترکیه و روسیه از طریق دریای سیاه دارای مرزهای مشترک هستند و عملیات نظامی رویه در سوریه هم این همجواری را گسترش داده و روس ها را همسایه ناخوانده ترکیه در جنوب کرده است یعی در حال حاظر خط تماس امنیتی روسیه با ترکیه هم در منطقه شمال از طریق دریای سیاه است و هم در جنوب از طریق جغرافیای سوریه که این مسئله موقعیت امنتی ترکیه را تضعیف می کند.
در پی سرنگون شدن یک جنگنده روسی در نزدیکی مرز ترکیه با سوریه، روسیه یک ناو جنگی به ساحل سوریه اعزام کرده است. و این روند را می توان آغازی بر واکنش سخت روسیه دانست. ژنرال سرگی رودوسکوی، از مقام‌های ارشد ستاد کل ارتش روسیه، هشدار داد روسیه «هر هدفی که تهدید بالقوه باشد» را نابود خواهد کرد. این در حالی است که روسیه روز دوشنبه اعلام کرد تمام همکاری‌های نظامی با ترکیه را تعلیق خواهد کرد.
حال باید به انتظار نشست و نظاره کرد که واکنش مرد مبتکر و سرسخت روسی، یعنی پوتین چگونه خواهد بود.
