به گزارش خبرنگار صنفی – آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ایجاد یک رشته یا گرایش جدید در هریک از علوم مورد مطالعه دانشجویان در ایران، نیازمند ویژگی ها و شرایط خاصی است که هر رشته ای آنها را دارا نبوده و همین عامل می تواند از تصویب آن در وزارت علوم جلوگیری کند.
از سوی دیگر با توجه به اصرار وزارت علوم بر ادغام رشته های مرتبط، تنها رشته های جدیدی شانس تصویب در این وزارت خانه را دارا هستند که ویژگی های خاص آن رشته را دارا بوده و یا نیاز به آن به خوبی احساس شود.
یکی از همین دست گرایشها که نیاز به آن در دنیای امروز به خوبی احساس می شود و توانسته بین صنعت و دانشگاه پیوند خوبی را ایجاد کند، گرایش تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای در مقطع کارشناسی ارشد است که اخیرا توسط دکتر طباطبایی عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد پیشنهاد شده است.
بر همین اساس گفت و گویی را با دکتر طباطبایی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در خصوص این رشته و گرایش جدید آن را می‌خوانید:
تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای چیست؟
تکنولوژی گلخانه عبارت از طراحی گلخانه به عنوان محیط کنترل شده از لحاظ شرایط محیطی و تولید محصولات با ارزش اقتصادی بالا برای مصارف داخلی و خارجی میباشد. این گرایش از سه مجموعه علمی عمده شامل علوم فنی مهندسی، علوم زیستی کشاورزی و علوم مدیریتی تشکیل می‌شود. در حوزه کشاورزی خصوصا بخش تولید، امنیت غذایی از مسائل بسیار مهمی ست که در آینده اقتصاد ما را تهدید می کند. همچنین سلامت غذا و بهداشت مردم بسته به تغذیه سالم آنهاست، چرا که با تغذیه سالم یک جامعه به داروی کمتری نیاز خواهد داشت.
از طرف دیگر، استفاده صحیح و بهینه از نهادهای کشاورزی، این نکته را یاد آور می شود که ما باید الگوی مصرف درستی داشته باشیم. مجموعه الگوی درست مصرف، افزایش تولید و بهره وری و مقاوم نمودن بخشهای مختلف دانش و تولید با حفظ عدالت در یک جمله بسیار جامع و کافی به نام اقتصاد مقاومتی جمع شده است. اقصاد مقاومتی در حوزه های مختلف موارد متعددی دارد از جمله: اشتغال زایی، امنیت غذایی، افزایش بهره وری در آب و یا خاک، نیروی انسانی و...
در حوزه دانش و نیروی انسانی وظیفه دانشگاه تربیت نیروهای متعهد، کار آزموده و آموزش مهارتها به منظور اشتغال دربخشهای مختلف و افزایش تولید می باشد. این رشته کاملا تخصصی بوده و در ارائه الگوی مصرف می تواند تاثیر گذار باشد و همچنین باعث افزایش تولید در کشاورزی می شود.
این رشته از سوی دانشگاه شاهد به دو شکل رشته مجزا و گرایش در مقطع کارشناسی ارشد به وزارت علوم پیشنهاد شد، سرفصل های آنها از طرف دانشگاه شاهد تدوین گردید بنابراین سعی شد که دروسی پیشنهاد گردد که به درد جامعه و فارغ التحصیلان بخورد به عنوان مثال یکی از این دروس، اصول اقتصاد و بازاریابی در بخش گلخانه و یا آشنایی با سازه های گلخانه است. که این دروس در احداث واحدهای تولید بسیار مهم باشد.
نیاز جامعه
به نظر بنده جامعه به رشته ها یا افرادی که مهارت های خاصی دارند بسیار نیازمند است. جامعه امروز نیاز شدیدی به این رشته دارد چرا که بخش خصوصی جلو تر از دانشگاه حرکت کرده و گلخانه های بسیاری را در شهرهای مختلف احداث کرده است. البته در آینده نیز توسعه پیدا خواهد کرد چرا که نیروی جوان فارغ التحصیل از دانشگاه جویای کار است. هم چنین به سبب کمبود آب، بحران انرژی و اهمیت دانش در تولید ثروت، فناوریهای نوین مورد استفاده قرار گرفته اند و تولید باید در یک محیط کنترل شده با حداکثر استفاده از راندمان آب و سایر عوامل باشد. از سوی دیگر وزارت کشاورزی هم به این رشته اعلام نیاز کرده است.
مهر تایید
طی مذاکره ای که بنده با معاون وزیر کشاورزی داشتم ایشان به آقای دکتر ثقفی رئیس دانشگاه و دکتر باقری قائم مقام سازمان تحقیقات و رئیس هیات امنا وزارت علوم نامه نوشتند و تاکید فرمودند که این رشته مورد نیاز در بخش کشاورزی بوده و راه اندازی آن الزامی می باشد که رونوشت نامه به وزیر کشاورزی نیز ارسال گردید. اصلا ایجاد رشته یا گرایش جدید ممنوع است چرا که وزارت علوم در راستای ادغام رشته ها با یکدیگر است، اما به جرات می توان گفت که این گرایش تنها گرایشی بود که وزارت کشاورزی بر نیاز داشتن به آن تاکید کرد. در وزارت علوم نیز با دکتر نوه¬ابراهیم مدیر کل برنامه ریزی آموزشی مذاکراتی صورت گرفت که برای ایشان هم خوشایند بود و همان جا ایشان صراحتا اعلام کرد که به دنبال چنین رشته هایی هستیم.
ایشان پیشنهاد دادند که در وهله اول این رشته به صورت گرایش باشد و بعد از بال و پر گرفتن تبدیل به رشته مجزایی شود که بنده نیز پذیرفتم.
پس از تایید وزارت کشاورزی، اصل رشته، سر فصل ها و عناوین آن در دانشگاه شاهد تصویب شد. البته بهتر است اینجا تشکر ویژه ای از رئیس دانشگاه آقای دکتر ثقفی داشته باشم، چرا که ایشان شخصا پیگیر این مسئله بودند.
مصداق عینی، نظری و عملی اقتصاد مقاومتی در جامعه
باید تاکید کنم که این رشته مصداق عینی، نظری و عملی اقتصاد مقاومتی در جامعه است. در واقع اقتصاد مقاومتی به دنبال یک کار بزرگ و ملی است تا بتواند کشور را در بعد اقتصاد، دانش و مسائل فنی از وابستگی نجات دهد.
این رشته از آن دست رشته هایی است که هم می تواند اشتغال زایی ویژه ای داشته باشد و هم تولید در کل کشور را بالا ببرد. دیگر اینکه می تواند عاملی برای صرفه جویی در آب، خاک، انرژی و کلیه عوامل این چنینی باشد.
بهر حال برای تحقق منویات مقام معظم رهبری، هر کس می تواند در حوزه کاری خود ولو کوچکتر یک قدم عملی بردارد. اگر ما چنین اقداماتی را انجام دهیم می توان امیدوار بود که فرمایشات به حق رهبری معظم در خصوص اقتصاد مقاومتی محقق شود. درواقع همان طور که ایشان فرمودند اگر ما به پتانسیل های داخلی در حوزه های مختلف متکی باشیم در آینده امنیت غذایی، سلامت غذایی ، بیکاری، قاچاق و حتی فرهنگ ما مشکلات کمتری خواهد شد.
بنده اعتقاد دارم که اقتصاد مقاومتی یک مقوله فراتر از کارهای روزانه ما میباشد. مثلاً بنده به عنوان هیات علمی وظیفه دارم که مقاله چاپ کنم، خوب تدریس کنم، به موقع در محل کار حاضر شوم، کارهایم را درست انجام دهم و مسائل دیگر که اینها وظیفه من است اما اقتصاد مقاومتی چیزی فراتر از اینهاست.
هدف این است کاری کنیم که در سطح ملی اقدام مهمی محسوب شود تا کشور را از حالت وابستگی خارج نموده و در مقابل تهدیدات مصون نماید. امیدواریم با انجام این اقدامات بازتاب بسیار گسترده ای در سطح ملی داشته باشیم. البته این گرایش طوری طرح ریزی شده است که فارغ التحصیلان آن در بخش خصوصی مشغول به کار شده یا خودشان کارآفرین باشند.
دانشگاه پیشرو تر از جامعه
به نظر بنده در زمینه های مختلف دانش و مهارت، دانشگاه باید جلوتر از جامعه حرکت کند. علم و دانش باید از دانشگاه به جامعه تزریق شود. این رشته چیزی است که جامعه تشنه آن است و دانشگاه هم موظف است آن را به جامعه بدهد. نباید نقش کلیشه ای برای دانشگاه قائل شویم.در بخش پذیرش دانشجو در رشته های مختلف و حتی سرفصل های دروس بازنگری فعال لازم است. باید به دنبال حل مشکلات جامعه بود چه در قالب رشته های جدید و چه در قالب خدمات دهی به بخش صنعت یا کشاورزی و یا بخش های دیگر، بنابراین نقش اصلی دانشگاه در اقتصاد مقاومتی پرورش نیروهای متخصص مهارتی در یک حوزه تخصصی، تولید علم و دانش جدید، خدمات دهی به جامعه و حتی ایجاد راهکار برای تبدیل دانش به ثروت می باشد.
بنظر بنده وقتی جامعه طالب چنین رشته هایی است باید این خواسته ها را جهت دهی کنیم. ما دانشگاهیان موظفیم اصول صحیح مصرف انرژی در بخش کشاورزی را آموزش دهیم. مصرف انرژی تنها سوخت نیست. انرژی صورت های مختلفی دارد. از نیروی انسانی گرفته تا سم، خاک، آب و...
باید مشخص کنیم چه مقدار به یک سیستم انرژی می دهیم و چقدر از آن انرژی می گیریم. یک فرد کار آزموده و متخصص می تواند این انرژی را محاسبه کند تا راندمان و بهره وری را افزایش دهد. اگر از عوامل انرژی استفاده صحیح شود امنیت غذائی و توسعه پایدار محقق خواهد شد.
پذیرش دانشجو
این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد می باشد و کلیه رشته های کشاورزی بدون توجه به نوع رشته در دوره کارشناسی می توانند متقاضی این گرایش شوند که البته باید در آزمون کارشناسی ارشد نمره قبولی کسب نموده باشند. این رشته در زیر مجموعه علوم باغبانی قرار می گیرد. اگر در سال های آتی مورد حمایت قرار گیرد می تواند به عنوان رشته ای مجزا تبدیل شود.
کار آفرینی
بنده سال 1381زمانی که دوره دکتری را در انگلستان تمام کردم و به کشور برگشتم یک گروه دانشجوئی تحت عنوان کار آفرینی در کشتهای هایدروپونیک در گلخانه ایجاد کردم تا این تکنیک جدید را معرفی و راه اندازی کنم. خدا را شکر می کنم امروز همه آنها صاحب شغل و گلخانه و یا شرکت های اختصاصی هستند. آن زمان من کار آفرین نمونه استان در آذربایجان شرقی شدم.
توسعه و گسترش گلخانه جزو برنامه های وزارت کشاورزی و دولت است. به نظر من کار آفرینی در این رشته نسبت به سایر رشته ها سریع تر اتفاق خواهد افتاد چرا که جامعه به آن نیاز دارد و می تواند الگوهای صحیحی در بخش کشت و یا کود دهی به کشاورزان ارائه دهد.
البته ما در این صنعت اولین کشور نیستیم. در دنیا هم چنین چیزی وجود دارد که نظیر آن در کشور هلند و امریکا دیده شده است.
هزینه/ فایده در این رشته
قطعا به دانشجو یاد خواهیم داد که مفهوم انرژی را بداند. وقتی این را فهمید می تواند مقدار ورودی و خروجی را محاسبه کند تا آن را بهتر مدیریت کند.
یعنی می شود در یک جاهایی انرژی را بالا برد یک جاهایی انرژی را پایین آورد که عوامل را کمی سازی کنیم تا بهره وری از آن بیرون بیاید.
کشاورزی چون قبلا یک کار سنتی بود این مسائل مطرح نبود. از طرف دیگر محصولات گلخانه ای با ارزش اقتصادی بالا شناخته می شود. به عنوان مثال توت فرنگی قیمت بسیار بالائی نسبت به محصولات دیگر مثل لوبیا دارد. هر کیلو لوبیا فرضا سه هزار تومان است اما توت فرنگی بعضی اوقات بالا 30 هزار تومان میرسد. اینها اگر از لحاظ اقتصادی محاسبه شود مقرون به صرفه خواهد بود.
و کلام آخر
وقتی این رشته و گرایش را مطرح کردم دکتر ثقفی رئیس دانشگاه حمایت ویژه ای کردند. باید از ایشان تشکر کنم. هم چنین تشکر فراوانی نیز از رئیس دانشکده کشاورزی، معاون آموزشی دانشگاه، مهندس طهماسبی معاون وزیر کشاورزی، دکتر باقری رئیس هیات امنای وزارت علوم و قائم مقام سازمان تحقیقات کشاورزی، دکتر نوه ابراهیم مدیر کل برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، دکتر سلطانی و همکارانم در گروه علوم باغبانی دارم چرا که کمک های بسیاری کردند.
امیدواریم با جذب دانشجو در دانشگاه شاهد و دانشگاههای دیگر بتوانیم افراد مناسبی را تربیت کنیم واین افراد بخشی از تولید را به دست بگیرند. درواقع این اقدامات در راستای اقتصاد مقاومتی و لبیک به ندای مقام معظم رهبری است.
