درپی تشدید نگران کننده دستفروشی در سالهای اخیر، مدیریت شهری برای نخستین بار از آغاز کار مترو اجرای طرح متفاوتی برای مواجهه با دستفروشان مترو را آغاز کرده و قصد دارد به جای برخورد سلبی همه آنها را شناسایی و شناسنامه دار کند اما خلاءهایی در اجرای این طرح آینده آن را مبهم کرده است.
خبرنامه دانشجویان ایران: درست از نیمه اسفند 1377 که متروی تهران با افتتاح بخشی از خط تهران ـ کرج رسما آغاز به کار کرد، پدیده دستفروشی در قطارهای سریع السیر و انبوه بر درون شهری نیز به عنوان کسب و کار مهاجران بیکار که با انگیزه کسب درآمد به پایتخت آمده بودند، متولد شد.
دستفروشی در مترو بر خلاف سالهای ابتدایی دیگر تنها در واگنهای ویژه زنان صورت نمیگیرد و کل واگنهای قطار را در بر گرفته است.
به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به نقل از فارس، این پدیده دیگر محدود به یک جنسیت یا سن خاص نیست و زنان، مردان و کودکان اعم از زن و مرد در قطارها مشغول به دستفروشی شدهاند.
خوراکی ها و زیور آلات هم دیگر تنها کالاهای عرضه شده در مترو نیستند بلکه دایره وسیعی از انواع پوشاک، اقلام آرایشی و بهداشتی، لوازم خانگی، ادویه و سبزیجات خشک و دیگر اقلام مصرفی را در بر میگیرد.
این روزها دستفروشان مترو به کارتخوان سیار هم مجهز شدهاند و دیگر ضرورتی ندارد فقط کالاهای ارزان قیمت که به بهای ناچیز فروخته میشود را عرضه کنند. آنها حتی مانتو و شلوار هم در مترو میفروشند و بهای چند ده هزار تومانی آن را با استفاده از کارتخوان از مسافران دریافت میکنند.
سوراخ کردن بدون درد گوش در مترو
اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در سال 93 از مشاغل عجیب تری در مترو هم خبر داد و گفت: آخرین موردی که از فعالیت این افراد در مترو دیدم، سوراخ کردن بدون درد گوش بود!
اگر از این پدیده جلوگیری نشود، کمکم جگرکی هم در مترو راه میافتد! او معتقد بود اگر مدیریت شهری نمیتواند این معضل را حل کند، لااقل آن را رها نکند و نسبت به چاره جویی برای نحوه مواجهه با پدیده دستفروشی در مترو، اهتمام بیشتری داشته باشد.
با وجود اینکه مدیریت شهری دست کم در طول یک دهه گذشته چند نوبت تلاش کرد که برای ساماندهی دستفروشان چارهای بیاندیشد، اما همه تلاشهای گذشته تا کنون ناکام بوده است.
مساله دستفروشی در مترو به رغم اینکه یک ناهنجاری اجتماعی است و باید از آن جلوگیری شود، اما به دلیل پیچیدگی وجوه اجتماعی بروز این پدیده و مشکلات معیشتی و اقتصادی که آن را تشدید کرده است، شهروندان عموما در مواجهه با برخورد سلبی پلیس یا ماموران مترو از دستفروشان حمایت میکنند.
بنابراین در زمستان سال گذشته هم شهرداری برای چندمین بار به این جمع بندی رسید که راه حل درستی را برای مقابله با این پدیده انتخاب نکرده است.
فقدان پشتوانه قانونی برای برخورد به هنگام با دستفروشی در مترو موجب رشد و گسترش سریع این پدیده در خطوط متروی تهران شد و اکنون به نظر میرسد حتی با ورود جدی ضابط قضایی به این مساله و برخورد قانونی در بالاترین سطح، باز هم ریشههای این معضل خشکیده نخواهد شد؛ به ویژه اینکه طی سالهای اخیر وجود مافیای دستفروشی در مترو به طور غیررسمی تایید شده است.
سال 89 بود که محسن هاشمی، مدیرعامل وقت شرکت بهره برداری مترو از وجود یک شبکه مافیایی دستفروشی در مترو خبر داد. چند سال بعد از آن، علی محمد قلیها، دیگر سکاندار پیشین شرکت بهره برداری مترو نیز فعالیت شبکهای دستفروشان را تایید کرد.
مشاهدات و تحقیقات بیواسطه از دستفروشان پرده از نحوه فعالیت این شبکه برداشت و مشخص شد وارد کنندگان اجناس قاچاق، بی کیفیت و اغلب غیراستاندارد گوناگون اجناس خود را به صورت امانی در اختیار فروشندهها قرار میدهند و بدون واسطه آنها را در فروشگاههای سیاری به وسعت خطوط 200 کیلومتری مترو به فروش میرسانند.
پخشکنندههای اجناس امانی در مترو درباره خطوط و ایستگاههای عرضه هر گروه از اجناس به توافق رسیدهاند و به این ترتیب، هنگامی که اجناس را به دستفروشان تحویل میدهند، مکان فعالیت آنها را هم در مترو مشخص میکنند تا یک کالای خاص در همه ایستگاهها و خطوط به یک نسبت عرضه شود.
قربانیان خوشبینی دولت به حذف تحریمها
شاکری رشد فزاینده پدیده دست فروشی در سال های اخیر را ناشی از وعده های عمل نشده دولت و ناموفق بودن بسته های اقتصادی خروج از رکود می داند و اضافه می کند: برخی دستفروشان تاوان گناه خوشبینی دولت به برداشته شدن تحریم ها را می دهند. چراکه دولت گشایش اقتصادی را با برداشته شدن تحریم ها دنبال می کند.
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به آمار تاسف برانگیز واردات 20 میلیارد دلاری کالای قاچاق در کشور، این موضوع را اصلی ترین علت فروپاشی صنایع داخلی برشمرده و تاکید می کند: یکی از پیامدهای خوشبینی های بی منطق دولت، همین لشگر بیکاران و در نتیجه تشدید دستفروشی و مشاغل کاذب است.
وی معتقد است علاوه بر دستفروشی فهرست مطولی از آسیب هایی نظیر رشد صعودی طلاق، اعتیاد، کارتن خوابی، کودکان کار و تاخیر در ازدواج جوانان را باید از پیامدهای عملکرد اقتصادی ضعیف دولت و خوشبینی بیجا به برجام دانست و به همین خاطر است که تدابیر شهرداری و شورای شهر تهران به تنهایی نمی تواند پاسخگوی مهار جدی این پدیده های آسیبی در شهر باشد.
رییس کمیته فرهنگی شورای شهر تهران همچنین تصریح می کند: گشایشهای نسنجیده و بیتوجه به قوانین ناظر بر اصناف، شوق خرده فروشان صاحب مغازه را هم برای توزیع کالا از طریق دست فروشی بالا برده و بحران های جدیدی را تحت عنوان تعطیلی مغازهها و توزیع بی دغدغه از طریق دست فروشی پیش روی جامعه قرار داده است که جلوگیری از آن تنها در صورتی میسر خواهد بود که پدیده دستفروشی تا حد قابل قبولی مهار شود.