شاید کمتر دانشجوی دکترایی فکر می کرد که از مهرماه سال 92 دیگر رنگ چک‌های پژوهانه دانشجویان دکتری که 17 بهمن ماه 1388 معاون علمی و فناوری وقت ریاست جمهوری آن را آغاز کرده بود، با تغییر دولت دیگر نبینند. پژوهانه ای که قرار بود به این دانشجویان به صورت بلاعوض داده شود تا بدون «نگرانی»، تمام فکر خود را به مسائل پژوهشی و تحقیقاتی معطوف کنند. اما این اتفاق شکل نگرفت و این تسهیلات بعدها به صورت وام در آمد.
به دنبال اعتراضات گسترده‌ی دانشجویان دکتری به مسئله‌ی پژوهانه، توپ در زمین کمیسیون تلفیق افتاد اما لایحه‌ای برای تصویب بودجه ویژه‌ی پژوهانه‌ی دانشجویان دکتری تصویب نشد تا دوباره دانشجویان پس از یکسال تلاش به خانه‌ی اول بازگردند؛ جایی که دستشان خالیست.( اینجــــا)
اعتراض دانشجویان به عدم تصویب پژوهانه در مجلس
در این زمینه برنامه تلویزیونی «رو در رو» شب گذشته (دوشنبه) با حضور محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و همچنین مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موضوع «نقش دانشگاه‌ها در کارآفرینی و تحقق اقتصاد مقاومتی» پرداخت.
نیاسر: امکان پرداخت پژوهانه نیست
نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم با اشاره به اینکه در سال 93 آیین نامه‌ای را تحت عنوان اعطای وام به دانشجویان دکتری تدوین کردیم گفت: پیش از این آیین نامه، «پژوهانه» وجود داشت که طی آن به دانشجویان دکتری طی چهار سال تحصیلی یک پنج میلیون تومان تعلق می‌گرفت و این پول هرچند بلاعوض بود اما به دلیل کمبود بودجه این پول به همه تعلق نمی‌گرفت. وی ادامه داد: در آیین نامه جدید اعطای وام به دانشجویان دکتری هرچند پول تحت عنوان وام اعطا می‌شود و بلاعوض نیست اما فشاری به دانشجو وارد نمی‌کند.
شریعتی نیاسر درباره آیین نامه جدید اعطای وام اظهار داشت: براساس رشته و نوع پروژه به هر دانشجو به صورت ماهانه 550 تا 750 هزار تومان اعطا می‌شود و با گذشت یک یا دو سال از تاریخ فارغ‌التحصیلی بازپرداخت این وام‌ها طی پنج سال صورت می‌گیرد و این پول فشاری را به یک دانشجوی دکتری نمی‌آورد. وی با اشاره به اینکه اعتبار این وام برای سال آینده افزایش خواهد یافت گفت: با اعتباری که درنظر گرفته شده است همه دانشجویان دکتری می‌توانند از این وام استفاده کنند و در این زمینه استثنایی وجود ندارد.
زاهدی: برای پژوهانه اعتبار ایجاد کردیم
همچنین زاهدی رئیس کمیسیون آموزش ضمن اشاره به اینکه طرح پژوهانه از اواخر وزارت بنده آغاز شد گفت: شاید علت قطع شدن اعتبار پژوهانه این است که در سال‌های اخیر تعداد دانشجویان دکتری زیاد شده است و امکان پرداخت آن وجود نداشت. اما اخیرا توانستیم در مجلس اعتباری ایجاد کنیم که حدود 100 میلیارد تومان برای پژوهانه تامین اعتبار می‌شود و در کنار آن توجه زیادی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی در جهت رفع مشکلات کرده‌ایم و به آنها پول پرداخت خواهیم کرد و این دو درکنار هم مشکلات را حل خواهد کرد.
منصور غلامی، وزیر علوم نیز روز گذشته گفته بود به دلیل وام‌هایی که به صورت قرض‌الحسنه و با کارمزدهای بسیار پایین در اختیار دانشجویان دکتری قرار می‌گیرد عملا پرداخت پژوهانه از سوی صندوق رفاه دانشجویان امکان‌پذیر نیست.
اظهارات ضد و نقیض این دو مقام مسئول در حوزه‌ی آموزش عالی کشور در حالی است که حدود 10 هزار دانشجوی دکتری معترض به مشکلات موجود برای ادامه تحصیل، به این موضوع معترض هستند؛ حالا معلوم نیست که وقتی مجلس تصویب کرده اما وزارت علوم به عنوان مجری، مخالف است، چه باید کرد؟
توئیت 50 هزار تایی
دانشجویان دکتری در اعتراض به عدم توجه به مطالبات آنان در بودجه ۹۷، امروز بالغ بر ۵۰ هزار بار هشتگ حمایت از دانشجویان دکتری را توئیت کردند.
به دلیل نادیده گرفتن مطالبات دانشجویان دکتری در بودجه ۹۷، اعضای کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم، از ساعت ۱۹ روز گذشته تا ساعت یک بامداد امروز بالغ بر ۵۰ هزار بار هشتگ حمایت از دانشجویان دکتری را توئیت کردند که در نوع خود بی سابقه است.
اعتراض کاربران (عموما دانشجوی دکتری) به حذف حق الزحمه پژوهشی (پژوهانه) موجب ترند هشتگ #حمایت_از_دانشجویان_دکتری در توییتر شد.
** وامی که وام نشد!
پرداخت پژوهانه به دانشجویان دکتری طبق شیوه نامه ابلاغی در سال 88 طی دو نوبت فراخوان تقریبا تا پاییز 91 ادامه داشت و طی هفت دوره جمعا 78 میلیارد تومان پژوهانه به 17 هزار و 605 دانشجوی دکتری واجد شرایط اعطا شد. اما در مهرماه 1392 با استقرار دولت جدید و جایگزینی سورنا ستاری در معاونت علمی و فناوری، فراخوان هشتمین دوره این پژوهانه با پیگیری‌های رسانه‌ای در حالی اعلام شد که تغییر دولت حدود یک سال در اجرای این طرح وقفه ایجاد کرده بود. طبق روال، وزارت علوم فراخوانی را به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد که طبق آن، شرایط دانشجویان مشمول و مهلت فرستادن اسامی افراد واجد شرایط به دانشگاه‌ها اعلام شد. اما دانشگاه‌های مختلف، مهلت‌های متفاوتی را برای اعلام درخواست به دانشجویان ابلاغ کردند. فروردین 93 زمزمه قطع پژوهانه تا آن جا بالا گرفت که احمدی، معاون وقت پژوهش و فناوری وزیر علوم در مصاحبه ای از احتمال کاهش یا محدود شدن پرداخت پژوهانه خبر داد. و همین زمزمه ها تبدیل به یقین شد و وزارت علوم در آبان ماه سال 93 دستور العمل اعطای «وام ویژه دانشجویان دکتری تخصصی» را به دانشگاه ها ابلاغ کرد.(اینجـــا)
به هر حال آنچه که طی روزهای آینده تا پایان کار کمیسیون تلفیق مهم به نظر می رسد، واقعی بودن «خواسته»ای است که باید دید در بین مسئولان دولتی، مجلس برای اعطای این وام وجود دارد یا نه. محدود بودن منابع مالی، صف طولانی متقاضیان، نوع نگاه دولت به اداره دانشگاه از جمله مواردی است که شاید این وام را با حاشیه هایی در سال آینده روبرو کند.
