به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دفاتر بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در نامه‌ای به فرزاد جهانبین معاون جدید فرهنگی این دانشگاه توصیه‌هایی را بیان کردند که متن کامل آن به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر جهان بین
سرپرست محترم معاونت فرهنگی دانشجویی
با سلام و صلوات بر محمد و آل محمد (ص) و با آرزوی توفیق و سربلندی در مسئولیت خطَیری که بر دوش شما گذاشته شده است. بدین وسیله نکاتی را جهت بهبود وضعیت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی با حضرتعالی در میان می‌گذاریم.
در ابتدا لازم است از زحمات و خدمات سه ساله جناب حجت الاسلام و المسلمین کلانتری، معاون سابق فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی تشکر و قدردانی نماییم. تدوین سند تحول فرهنگی و ابلاغ آیین نامه آراستگی و پیگیری آن از اقدامات برجسته دوران مسئولیتشان محسوب می‌شود. تعامل ایشان با مجموعه بسیج دانشجویی در تمام سطوح قابل قبول بود و با درکی صحیح از جایگاه بسیج دانشجویی، همواره رویکرد‌های حمایتی از توسعه فعالیت‌های این تشکل انقلابی از جمله اردو‌های راهیان نور، اربعین حسینی، طرح ولایت، ابلاغ بخشنامه تقویت و توسعه فعالیت‌های بسیج دانشجویی و... داشتند و همواره بر حمایت از بسیج تاکید می‌کردند که برای ایشان و جناب آقای نصیری مدیرکل محترم فرهنگی اجتماعی دانشگاه که همواره با روحیه بسیجی امورات را پیگیری می‌کردند نیز آرزوی توفیق و سربلندی داریم و امیدواریم در دوره جنابعالی نیز که بحمدلله از ادوار این تشکل مقدس هستید و از نیرو‌های اهل فکر در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی محسوب می‌شوید نیز این حمایت‌ها ادامه یابد.
و اما نکات مد نظر بسیج دانشجویی در خصوص مسائل فرهنگی دانشگاه به شرح زیر خدمت جنابعالی ارائه می‌گردد.
حتما استحضار دارید رویکرد جدید بسیج دانشجویی در مواجهه با کاستی‌ها و نقصان‌ها در تمام عرصه‌های نقش آفرینی تحت عنوان «مساله محوری» در حال پیگیری است. اصلاح امور و حکمرانی خوب اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه مسائل اصلی در حوزه‌های مختلف احصاء و برای پیدا کردن راه حل تلاش شود. رمز موفقیت و ابتلا نشدن به آفاتی همچون روزمرگی، مدیریت سلیقه ای، پرداختن به امور غیر اولیت دار و سیاست زدگی، داشتن نقشه راه و تدوین برنامه تحول مبتنی بر زمان بندی است که اگر با رویکرد مساله محوری دنبال شود، حتما برکاتی برای انقلاب اسلامی و دانشگاه خواهد داشت. با همین رویکرد ۱۴ توصیه اساسی به دانشگاه در حوزه فرهنگی که برای حل و تحقق آن باید کمر همت بسته شود را به اختخصار بیان می‌کنیم:
1. تدوین برنامه جامع تحول فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی:
مستحضر هستید در زمینه تهیه اسناد بالادستی سند‌هایی همچون: سند دانشگاه اسلامی، نقشه جامع علمی کشور و سند تحول فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی به خوبی جهت گیری کلی را در حوزه فرهنگی بیان کرده است. اما تبدیل آن به فرمول‌های حکمرانی و عملیاتی شدن نیاز به تدوین برنامه‌ای است که با زمان بندی دقیق قابل رصد و پیگیری باشد.
2. باز تعریف نقش ستادی و نسبت آن با واحد‌های دانشگاهی
خط مشی گذاری، هدایت، سازماندهی، نظارت، شبکه سازی، تسهیل گری و حمایت از جمله وظایف هر ستاد می‌باشد. معاونت فرهنگی در سازمان مرکزی می‌بایست آرایش خود را این اساس تنظیم نماید و برای ایفای نقش‌های یاد شده برنامه داشته باشد. برای مثال در بسیاری از موارد مشاهده شده به دلیل وسعت جغرافیا و تکثر واحدها به علت فقدان سازوکارها، نظارت مغفول واقع شده و یا ستاد خود مشغول به اجرای برنامه مانند واحد‌های صف گردیده است.
3. راه اندازی اتاق وضعیت
ستاد یک تشکیلات همواره باید از آخرین وضعیت تحولات در ریز مجموعه‌های خود مطلع باشد. امروزه کسب اطلاعات جهت برنامه ریزی، نظارت و اصلاح امور از واجبات هر تشکیلات است. متاسفانه آمار تجمیعی دقیقی از مواردی همچون تعداد برنامه‌های فرهنگی اجرا شده و بر اساس رسالت‌های تعریف شده، میزان بودجه محقق شده و یا اختصاص داده شده در واحدها، تعداد برخورد‌های انضباطی و... هر اطلاعات دیگری که شمای کلی وضعیت فعلی فرهنگی دانشگاه را روشن سازد وجود ندارد. اتاق وضعیت آنلاین زمانی تحقق پیدا می‌کند که سامانه الکترونیکی دقیقی در این حوزه طراحی و پیاده سازی شود. سامانه سپاری یکی از ابزار‌های مدیریتی است که با توجه به توسعه ارتباطات وجود آن نعمتی برای هر مدیر است. ارتقای شفافیت، توسعه نظارت و مبارزه با فساد بر برکاتی است که امروزه در بستر فناوری اطلاعات به وقوع می‌پیوندد.
4. اصلاح روند شورا‌های فرهنگی واحدها:
درست است که دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور از یک هویت برخوردار است. اما هر واحد دانشگاهی اقتضائات خاص خود را دارد و اصلاح مسائل فرهنگی در هر واحد باید توسط دانشگاهیان همان واحد اتفاق بیفتد. ستاد در این زمینه نقش هدایت گری و آموزش را بر عهده دارد. شورای فرهنگی واحد‌های دانشگاهی متاسفانه به جای اینکه با رویکرد مساله محوری به دنبال حل مسائل باشند به شورای تقسیم بودجه فرهنگی تبدیل شده اند و متاسفانه هیچ بستر دیگری برای بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل فرهنگی دانشگاه وجود ندارد. این مساله باعث شده بسیاری از برنامه های طراحی شده سطحی، سلیقه ای، غیر عمیق و برای قشر معدودی از دانشجویان طراحی شود. به نظر می‌رسد راه اندازی و تقویت شورا‌های اقماری به عنوان بازو‌های کمکی شورای فرهنگی واحدها امری ضروری به نظر می‌رسد؛ و گرنه با برگزاری ۱۲ جلسه فرهنگی در هر سال که عمدتا زمان آن مصروف تخصیص بودجه شود تحولی اتفاق نمی‌افتد.
5. استفاده از افراد تحولی در پست‌های فرهنگی
هر چند در سه سال گذشته تلاش‌های زیادی برای به کارگیری افراد مومن و ارزشی در سمت معاون فرهنگی واحدها صورت گرفته است. اما به نظر می‌رسد در گزینش معاونین فرهنگی باید دقت بیشتری صورت بگیرد و افرادی انتخاب شوند که دارای روحیه تحولی در حوزه فرهنگی باشند. متاسفانه علیرغم اینکه استان تهران از نظر جمعیتی نزدیک به یک سوم دانشگاه را در بر میگیرد، اما متاسفانه تاکنون اهتمامی جدی برای تغییر معاونین فرهنگی در تهران صورت نگرفته و یا عموما افراد بسیار ضعیف مسئولیت معاونت فرهنگی در واحد‌های تهران را بر عهده دارند. در این زمینه لازم است با تعاملی صحیح با واحد‌های تهران افراد دغدغمند، جوان، با نشاط و تحول خواه برای حوزه فرهنگی انتخاب شوند.
6. تقویت تشکل‌های انقلابی و افزایش نشاط سیاسی
گفته می‌شود تعداد تشکل‌های قانونی که مطابق آیین نامه تشکل‌های سیاسی - اسلامی تشکیل شده اند نزدیک به ۳۰۰ تشکل می‌رسد. تعدادی زیادی از این دفاتر ذیل سه اتحادیه مخصوص دانشگاه آزاد اسلامی و تعدادی هم ذیل اتحادیه‌های ۴ گانه تعریف می‌شوند. در حوزه حمایتی و تسهیل گیری علیرغم اینکه تلاش‌هایی صورت گرفته است، اما همچنان بخشنامه بحث برانگیز ۱۶ سال ۱۳۹۳ ملاک تسهیل گری برای تشکل هاست که نارضایتی فعالان تشکلی را در پی داشته است. اداره کل تشکل‌ها می‌بایست از برگزاری دوره‌های آموزشی تجمیعی که اقتضائات تشکل‌ها را ملاحظه نمی‌کند، اجازه دهد خود تشکل‌ها دوره‌های آموزشی متناسب با شرایط خودشان برگزار کنند. متاسفانه نشاط سیاسی و نقش آفرینی برای حل مسائل کشور در تشکل‌های دانشگاه آزاد به ندرت دیده می‌شود. ستاد اداره کل تشکل‌ها در دانشگاه آزاد در مقایسه با اداره تشکل‌ها در نهاد رهبری و وزارتین بسیار بزرگ‌تر است. اما به اذعان فعالان تشکلی کارآمدی آن بسیار کمتر است. تقویت نشاط سیاسی نتیجه میدان دادن به تشکل‌های انقلابی است که از توصیه‌های همیشگی رهبر معظم انقلاب به دانشگاهیان است. کرسی‌های آزاد اندیشی متاسفانه امروز به دلیل محافظه کاری مسئولان دانشگاهی و گیر انداختن دانشجویان در بروکراسی طولانی مدت اداری در مساله صدور مجوز به سختی و با نگاه امنیتی برگزار می‌شود که این مساله مورد گلایه دانشجویان بوده است. این مطالبه مقام معظم رهبری سال هاست که به علت غفلت مسئولان، اساتید و دانشجویان روی زمین مانده است و با حداقل ظرفیت انجام می‌شود.
7. تلاش برای بهبود وضعیت پوشش دانشجویان، اساتید و کارمندان
آیین نامه آراستگی که سال ۹۷ با تلاش معاونت فرهنگی تدوین و ابلاغ شد به خوبی استاندارد‌های لازم در زمینه پوشش دانشگاهیان را ترسیم کرده است. اما متاسفانه مسئولان واحد‌های دانشگاهی اهتمام لازم را برای اجرای آن ندارند. نگاه مشتری مداری با چاشنی تسامح و تساهل که بعضا در برخی مسئولان دیده می‌شود مانع از پیگیری اجرای آیین نامه شده است. در کنار آیین نامه تعداد برنامه‌های ترویج فرهنگ عفاف و حجاب اسلامی در واحد‌های دانشگاهی بسیار کم است و رویکرد تربیتی تقریبا در بین واحدها وجود ندارد. لازم است معاونت فرهنگی در دوره جدید برنامه ریزی لازم را در این خصوص انجام دهد.
8. اتخاذ رویکرد تربیتی و کادرسازی
کارگزاران حکومت اسلامی خروجی حوزه و دانشگاه هستند. هر چند نقش آموزش و پرورش در تربیت نیروی تراز در کشور و انسان زمینه ساز ظهور حضرت حجت (عج) از دانشگاه بیشتر است، اما قطعا دانشگاه نیز جایگاه خود را در کادرسازی برای انقلاب دارد. قطعا رشد و کادر سازی در بستر فعالیت و عملیات فرهنگی رخ می‌دهد و فرصت آزمون و خطا قائل شدن برای دانشجوی جوان انقلابی که بتواند با نقش آفرینی در این مسیر گام بردارد و در صورت ارتکاب خطا، با هدایت مسئولان امر از خطای خود عبرت گیرد و این از جمله نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. تربیت زمانی رخ می‌دهد که تمام شئون دانشگاه و البته مسئولان فرهنگی آن برای ۴ بعد آموزش مبانی دینی و معرفت اسلامی، بصیرت افزایی (شناخت حق از باطل در مسائل روز)، اخلاقی و نقش آفرینی تخصصی دانشجو برنامه ریزی داشته باشند.
9. توجه به فعالیت فرهنگی و ارائه خدمت در فضای مجازی
دانشگاه آزاد اسلامی با بیش از یک میلیون دانشجو متاسفانه هنوز از یک نرم افزار جامع خدماتی در امور دانشجویی و آموزشی برخوردار نیست. به نظر می‌رسد اداره کل دانشجویی با همکاری مجموعه فناوری اطلاعات سریعا باید در این خصوص چاره اندیشی کند. همچنین داشتن برنامه منسجم برای تهیه و توزیع محتوای فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی و نرم افزار موبایلی از دیگر وظایف معاونت فرهنگی دانشجویی است که اگر هنرمندانه عمل شود قطعا مخاطبین بسیاری از جامعه دانشگاه را در برخواهد گرفت. البته تعدد مراجع رسانه‌ای و عدم وجود حکمرانی یکپارچه در فضای مجازی و رسانه از چالش‌های دانشگاه آزاد اسلامی است. برای مرکز رسانه و رسانه‌های وابسته به آن، روابط عمومی، مرکز فناوری اطلاعات بایستی در خدمت ماموریت‌های فرهنگی دانشگاه ایفای نقش کنند که امروز این هماهنگی دیده نمی‌شود.
10. تشکیل بستری برای پیگیری مطالبات صنفی
به حمدلله حضرتعالی سابقه حضور در معاونت دانشجویی را دارید و با وظایف این مجموعه آشنا هستید. متاسفانه دانشگاه آزاد اسلامی از ابتدا تا کنون نسبت به مسائل صنفی دانشجویان بی توجه بوده است. مدیریت اسبق دانشگاه آزاد با دیکتاتوری تمام و اتخاذ سیاست متمرکز با این نیت که بتواند هر صدای معترض و مخالفی را خاموش و سرکوب کند اجازه تشکیل شورای صنفی و نقش دادن به دانشجویان برای پیگیری و حل مسائل صنفی را نمی‌داده است. دانشگاه آزاد اسلامی علیرغم دریافت شهریه از دانشجویان هیچ نقش و حقوقی برای پیگیری مطالبات صنفی دانشجویان در بستری قانونی قائل نیست و در برابر ایجاد شورای صنفی مقاومت می‌کند. داشتن نگاه امنیتی به شورای صنفی از موانع تشکیل این شورا در طول حیات دانشگاه بوده است. امید است در دوره مسئولیت حضرتعالی تشکیل بستری قانونی با حضور دانشجویان برای پیگیری مطالبات صنفی مورد توجه قرار گیرد.
11. توجه ویژه به فعالیت‌های هنری و شبکه سازی هنرمندان متعهد و نشریات
فعالیت‌های هنری همچون تولیدات چند رسانه ای، گرافیکی، تئاتر، هنر‌های دستی، نویسندگی باید بیش از از پیش مورد توجه قرار گیرد. شناسایی هنرمندان متعهد و کمک به رشد و ارتقای آن‌ها و شبکه سازی بین آن‌ها از وظایف معاونت فرهنگی است. همچنان که این اتفاقات در حوزه نشریات دانشجویی نیز باید رخ دهد. سال گذشته رهبر معظم انقلاب نکات مهمی را در خصوص نشریات دانشجویی مطرح نمودند که برای تحقق آن می‌بایست برنامه ریزی کرد. متاسفانه واحد‌های دانشگاهی حمایت مادی لازم را در زمینه چاپ و انتشار نشریات ندارند.
12. تقویت اردو‌های دانشجویی
لازم است برگزاری اردو‌های راهیان نور، اردو‌های جهادی، اربعین حسینی باید بیش از گذشته مورد توجه و حمایت معاونت فرهنگی دانشگاه قرار گیرد. در دو سال گذشته دانشگاه گا‌ها با شعار تقویت این فعالیت‌ها به جای اعتماد به دانشجویان رویکرد تصدی گری در پیش گرفته است که منجر به سایش در جبهه خودی شده است. شایسته است دانشگاه در این عرصه به جایگاه حمایتی خود برگردد و برخی ماموریت‌های یاد شده که به بیرون از اداره کل فرهنگی اجتماعی دانشگاه تفویض شده بود مجدد به همین اداره کل برگردد. در زمینه اردو‌های زیارتی و تفریحی، تشکیلاتی نیز که بستری برای جذب دانشجویان در تشکل‌های انقلابی است باید برنامه ریزی دقیق صورت گیرد.
13. تلاش برای رفع آسیب‌های اجتماعی درون دانشگاه
متاسفانه آسیب‌هایی همچون مصرف دخانیات و مواد مخدر، طلاق، اعتیاد به فضای مجازی، هم باشی، انحرافات جنسی و... از مواردی است که گریبان گیر محیط دانشجویی شده است و اگر برنامه‌ای برای کنترل آن وجود نداشته باشد شیوع بیشتری پیدا خواهد کرد. تشکیل شورای اجتماعی جهت هم افزا کردن ظرفیت‌های دانشگاه می‌تواند در کنترل این مساله نقش جدی ایفا کند.
14. مسائل مربوط به بودجه فرهنگی و لزوم تدوین آیین نامه مالی ویژه فعالیت‌های فرهنگی
اختصاص بودجه به فعالیت‌های فرهنگی و برای پیشنهادی تشکل‌ها همواره از دغدغه‌های فعالان فرهنگی دانشگاه بوده است. متاسفانه مسئولان واحد‌های دانشگاهی به بهانه کاهش نقدینگی و مشکلات پرداخت حقوق کارکنان، تخصیص بودجه به فعالیت‌های فرهنگی را به سختی انجام می‌دهند. بسیج دانشجویی از مشکلات مالی و کسری بودجه دانشگاه نیک آگاه است و به دنبال طراحی برنامه‌های اولویت دار کم هزینه پر اثر است. اما مسئولان دانشگاه در تمام سطوح باید بدانند که مشکل پرداخت حقوق کارکنان و اساتید با هزینه نکردن در عرصه فرهنگی حل نخواهد شد. امروز بیش از ۸۰ درصد منابع مالی دانشگاه هزینه حقوق و دستمزد می‌شود. اما سهم فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی دانشگاه از بودجه کل دانشگاه در حد ۳ درصد است که آن هم محقق نمی‌شود؛ لذا باید تلاش نمود هنگام تصویب بودجه فرهنگی فعالیت‌های اساسی و اولویت دار فرهنگی در راس امور قرار گیرند و تلاش شود با تصویب بودجه واقعی با مشارکت تشکل‌ها و فعالان فرهنگی با تکیه بر شفافیت این دغدغه برطرف شود. از طرفی دیگر تدوین و ابلاغ ضوابط هزینه کرد فرهنگی با توجه به جنس فعالیت‌ها ضروری به نظر می‌سد. متاسفانه بسیاری از کارشناسان و مسئولان مالی و خزانه داری دانشگاه درک صحیحی از جنس فعالیت‌های فرهنگی ندارند و نحوه مواجهه آن‌ها با مسائل فرهنگی، مانند حوزه‌های جاری، عمرانی و... است؛ لذا تدوین آیین نامه مالی ویژه فعالیت‌های فرهنگی و ایجاد وحدت رویه در این خصوص برای جلوگیری از کارشکنی‌ها و سوء استفاده از اختیارات ضروری به نظرمی رسد. ایجاد فرآیندی شفاف که فعالان دانشجویی از ضوابط مالی در حوزه فرهنگ مطلع باشند به کارآمدی، کاهش زمان، کاهش بروکراسی وانجام بهتر کار منجر خواهد شد.
در پایان بسیج دانشجویی آمادگی خود را برای کمک همه حانبه به معاونت فرهنگی دانشجویی در دوره جدید اعلام می‌کند.
شورای هماهنگی بسیج دانشجویی دانشگاههای آزاد اسلامی سراسر کشور
