به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مسئله تسلیحاتی ایران، موضوعی است که در شش قطعنامه صادر شده شورای امنیت علیه ایران از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ بارها بر تحریم و تحدید آن تاکید شده است. از اولین قطعنامه، یعنی قطعنامه ۱۶۹۶، که بر «مراقبت کشورها از انتقال کالا و خدمات مرتبط با موشکهای بالستیک و برنامه هستهای» تاکید داشته است، تا آخرین قطعنامه یعنی قطعنامه ۲۲۳۱ که پس از به تصویب رسیدن برنامه جامع اقدام مشترک توسط کشورهای ۱+۵ و تائید اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت از این توافق در ۲۹ تیر ۱۳۹۴، صادر شد.
این قطعنامه در بندهای مختلف از جمله، بند هفت، دوازده، چهارده، پانزده، بیست و نه، بند پنج پیوست دوم، بخش دوم بند ششم پیوست دوم، بند سه و چهار پیوست دوم همچنان به موضوع تسلیحات ایران اشاره کرده است.
صدور این قطعنامه پس از مذاکرات هستهای، به منزله ملغی کردن قطعنامههای پیشین شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران بوده و به عنوان ضمانت اجرایی برجام محسوب میشود. نکته قابل توجه در این قطعنامه که مورد بحث ماست، موضوعی است که شورای امنیت در پیوست دوم این قطعنامه عنوان کرده است.
در این پیوست، شورای امنیت همچنان به تدوام تحریمهای تسلیحاتی ایران در سه حوزه خرید و فروش تسلیحات متعارف برای ۵ سال، خرید و فروش موادی با کاربرد دوگانه نظامی و فعالیت موشکهای بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هستهای تا ۸ سال پس از توافق تاکید کرده است.
۲۷ مهر ۱۳۹۹ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰)، زمانی است که تحریمهای تسلیحاتی زمانمند و ۵ ساله شورای امنیت به پایان رسیده و پس از آن ایران قادر به خرید و فروش تسلیحا متعارف خواهد بود. این در حالیست که ترامپ، در صحبتهای انتخاباتی خود در ۲۰۱۶، با توصیف توافق برجام به عنوان «بدترین توافق تاریخ آمریکا» به مخالفت با این توافق پرداخت و پس از روی کار آمدن بارها با انتقاد از برجام، اعلام کرد که از آن خارج خواهد شد و در نهایت در ۱۸ اردیبهشت ۹۷، آمریکا به عنوان یکی از اعضای این توافق بطور یکجانبه از آن خارج شده و بارها ایران را به نقض برجام و فعال کردن مکانیسم ماشه تهدید کرد.
حال با توجه به نزدیک شدن به ماههای پایانی تحریم تسلیحاتی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، ایالت متحده ادعاهای تکراری خود مبنی بر اینکه پرتاب ماهواره توسط ایران نقض برجام بوده، ایران ۵ بار برجام را نقض کرده است و با تمام شدن تحریم تسلیحاتی ایران، این کشور باعث بیثباتی بیشتر در منطقه خواهد شد و بر تداوم تحریمها تاکید دارد.
برایان هوک نماینده سابق آمریکا در امور ایران در مقاله خود در وال استریت ژورنال در ماه (می) نوشت: «اگر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد وتو شود، واشنگتن از روشهای دیگر استفاده خواهد کرد».
فشارهای دیپلماتیک و فعال شدن مکانیسم ماشه از جمله روشهایی است که مقامات آمریکا بدان اشاره میکنند. آمریکا در تلاش خود برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، در ۲۴ مرداد قطعنامه پیشنهادی خود را به شورای امنیت ارائه کرد و کسب تنها دو رای موافق، یعنی خود ایالت متحده و جمهوری دومینیکین شکست خورد.
پس از شکست آمریکا در تدوام تحریم تسلیحاتی علیه ایران، مقامات این کشور به گام دوم خود علیه ایران اشاره کردند که برای رسیدن به مطلوب خود از فعال کردن مکانیسم ماشه استفاده خواهند کرد.
این مکانیسم، ابتکاری است که در بند ۱۱ و ۱۲ برجام بدان اشاره شده است. مکانیسم ماشه یا «اسنپبک» تنها کشورهای عضو توافق برجام را قادر میسازد تا با محرز شدن نقض توافق به کمیسیون مشترک برجام شکایت کنند و این کمیسیون ۳۵ روز فرصت دارد تا آن را بررسی کند، در صورتی که پرونده مورد شکایت به توافق طرفین نرسد، به شورای امنیت ارجاع داده شده و شورای امنیت ملزم خواهد بود تا ۳۰ روز یا رای به آغاز تحریمها قبلی داده و یا اقدام به تدوام تعلیق تحریمها نماید و کشوری قادر به وتوی رای شورای امنیت نخواهد بود.
حال باید دید علیرغم ادعای آمریکا برای فعال کردن «اسنپبک» و خروج بیش از دوساله آمریکا از توافق برجام و عدم عضویت در توافق، چگونه قادر به فعال کردن آن خواهد بود؟!
«آنتونی بلیکن» مشاور جو بایدن، رقیب انتخاباتی ترامپ در انتخابات پیش رو در توئیتر خود نوشت:
«راه حلهای موجود در قطعنامه در اختیار کشورهای عضو توافق بوده و کاخ سفید با خروج از این توافق، بر پایان دادن به مشارکت ایالت متحده در برجام اشاره کرد».
گزارش از سعیده اسدی