به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با مشخص شدن آرای ایالت های باقی مانده تکلیف رئیس جمهور آمریکا نیز به نوعی روشن شد و باید بایدن را رئیس جمهور بعدی ایالات متحده بدانیم، این در حالی است که ترامپ شدیدا به نتیجه ی آرای پستی در بعضی ایالات آمریکا معترض است و مدعی تقلب گسترده بر علیه خود می باشد و در چند شهر آمریکا نیز تظاهرات کانیداهای ریاست جمهوری به خشونت کشیده شده است، این در حالی اتفاق می افتد که در ایران عده ای از روی کار آمدن یک رئیس جمهور دموکرات یعنی معاون سابق باراک اوباما ابراز خوشحالی کرده و گمان می کنند که تغییراتی حاصل خواهد شد تا اوضاع برای ایران بهتر شود.
ایران، بایدن و سناریوهای پیش رو
راهبرد کلی امریکا در تقابل با ایران همیشه مبتنی بر مسئله «مهار» ایران بوده است، هر رئیس جمهوری در امریکا بر سر کار آماده خواستار مهار ایران بوده است و این مسئله فهم و خواسته مشترک آمریکایی ها می باشد اما هر دولت بسته به سیاست خارجی خود دارای تاکتیک خاص خود است.
راهبرد امریکا در تقابل و برای «مهار» ایران مبتنی بر چند اصل است از جمله: تغییر منافع، تغییر رفتار، تغییر ساختار و نهایتا تغییر نظام حال در سطح هویتی یا حتی در سطح موجودیت نظام.
در ذیل مسئله «مهار ایران» اولویت های دولت ها بسته به دموکرات بودن یا جمهوری خواه بودن متفاوت است، برای دولت ترامپ تغییر نظام جمهوری اسلامی اولویت اول بود، چندین مرتبه پمپئو و جان بولتون این مسئله را مطرح کردند و برای تغییر ساختار و نظام از بیشترین فشارها و تحریم در تمامی حوزه ها اعم از سیاسی، اقتصادی، غذا و دارو و... استفاده کردند اما در مقابل انتقادی که دموکرات ها به ترامپ و دولت وی داشتن این بود که اولویت بندی آنها برای مهار بهتر ایران را برهم زد و وارد یک بازی شد که در آن به نتیجه ای نرسید.
بارها کلینتون در سخنرانی های خود یا وندی شرمن و جان کری از بی اثر بودن فشار حداکثری بر ایران و خروج آمریکا از برجام انتقاد کردند زیرا دموکرات ها معتقد بودند ابتدا باید رفتار ایران تغییر کند و تغییر ساختار هویت و نظام در اولویت های بعدی برای آمریکا می تواند قرار بگیرد و مدعی بودند که بوسیله برجام توانسته بودند ایران هسته ای را مهار کنند اما به هرصورت بایدن پیش از انتخابات اعلام کرده بود که اگر رئیس جمهور شود علاوه بر حفظ فشارهایی که ترامپ زمینه سازی کرده است به برجام بازخواهد گشت، این مسئله نشانگر اینست که دموکرات ها که منتقد ترامپ بخاطر خروج از برجام و اعمال فشارهای حداکثری بر ایران بودند اما به هر حال معتقدند این سیاست در کنار هزینه ها فوایدی نیز داشته است و باید از نتایج و فواید آن استفاده شود.
بایدن خواهان اینست که علاوه بر بازگشت به برجام، اصلاحاتی در برجام اتفاق بیافتد ازجمله: مسئله موشکی، نامحدود بودن مسئله هسته ای و حتی رفتارهای منطقه ای ایران به برجام ضمیمه شود.
جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست ۴ ساله ترامپ نشان داد که تاب و توان استقامت در مقابل فشارهای حداکثری برای مقابله با یکجانبه گرایی و قلدرمابی ایالات متحده در را دارد و با مقاومت باعث شد که انتقادات از دولت ترامپ مبنی بر کم اثر بودن تحریم ها شدت بگیرد؛ اما در مقابل دولت بایدن باید به چه صورت عمل کرد؟
در مرحله اول با توجه به اتفاقات رخ داده در آمریکا و درگیری های پیش آمده، عدم قبول شکست از سمت ترامپ و طرفداران وی اختلافات داخلی، قطعا این مسائل باعث می شود وجهه بین الملل آمریکا بیش از گذشته خدشه دار و علاوه بر آن باعث تضعیف و افول قدرت آمریکا شود، لذا لازم است مسئولین تصمیم گیر ایران در عرصه دیپلماسی با طرحی راهبردی و عدم تعجیل برای مذاکره برای کشور برنامه ریزی کنند، زیرا با توجه به برآوردها دولت بایدن بازگشت به برجام را به منزله یک امتیاز دهی بزرگ به ایران می داند و اگر جمهوری اسلامی ایران هوشمندانه رفتار نکند و دولت، خود را راغب به مذاکره بداند.
آمریکا خواستار گرفتن امتیاز در قبال این مسئله یا آغاز چانه زنی دوباره در خصوص ضمایم احتمالی برجام خواهد بود و علاوه بر آن باید توجه داشت که دولت جو بایدن، قویا توان اجماع سازی بین المللی و چند جانبه گرایی فعال علیه ایران را دارد، لذا همانطور که قبلا اشاره شد ایران باید هوشمندانه و با برنامه و بدون رغبت به رابطه با آمریکا، تحولات را در نظر داشته باشد و برای آینده یک طرح راهبردی دقیق در قبال افراد تصمیم گذار در سیاست خارجی آمریکا و سناریو های پیش روی داشته باشد.
به وضوح مشخص است که اختلافات هویتی، ایدئولوژیکی و اساسی که ایران و آمریکا با هم دارند با یک توافق و یا بازگشت به برجام قابل حل نیست. همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند: راه حل در مایوس کردن قدرت های زورگو از دست اندازی و فشار به کشور و راه علاج آن در تقویت قوای درونی اعم از اقتصاد ، فرهنگ ، سیاست ، امنیت و... است.
گزارش از مبین عبدی-دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا
