به گزارش خبرنگار سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگر تمام نمایندگان مجلس یازدهم بر کرسی‌های خود بنشینند و ما نظاره‌گر این صحنه باشیم، ادعای «مجلس، چهره‌ای مردانه دارد»، بیش از پیش رخ می‌نمایاند. حال این مجلس مردانه که به فرموده امام خمینی(ره) در «رأس همه‌ی امور» است، خود از کرسی‌هایی تشکیل شده که گاه اهمیت بیشتری نسبت به سایر کرسی‌ها دارد؛ کمیسیون‌های امنیت ملی و سیاست خارجه، برنامه و بودجه و محاسبات، اصل ۹۰ و آموزش و تحقیقات در این دسته قرار می‌گیرند.
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه
بررسی تعداد زنان حاضر در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه که در دوره‌ای از مجلس «برجام» از آن بیرون می‌آید و در دوره‌ای دیگر، «طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» در آن به تصویب می‌رسد، نتایج جالبی را نشان می‌دهد.
در حالی که در چهار دوره ابتدایی مجلس شورای اسلامی، هیچ نماینده زنی به عضویت این کمیسیون در نیامده، مجلس هشتم با قاطبه اصول گرایان، با ۳ نماینده از ۸ نماینده زن حاضر در این دوره، رکورد دار حضور زنان در این کمیسیون میباشد. پس از آن، مجلس یازدهم که اکثریت آن را اصول گرایان تشکیل داده‌اند، تنها ۲ نماینده از ۱۶ نماینده زن حاضر در این دوره موفق به حضور در این کمیسیون شده‌اند. این در حالیست که در هر دوره از دوره‌های ششم و دهم مجلس که از اکثریت اصلاح طلبان تشکیل شده بود و دوره هفتم با اکثریت اصول گرایان، تنها یک نماینده زن به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه راه پیدا کرده بود. در مجلس پنجم، کمیسیون امور دفاعی با کمیسیون سیاست خارجه تلفیق نشده بودند که در هر کدام یک نماینده زن به عضویت این کمیسیون‌ها درآمده بود.
کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات
کمیسیون برنامه و بودجه که نقش مهمی در نظارت بر امور مالی و بودجه‌‌ای مجلس و کشور دارد در یازده دوره مجلس، تنها یک نماینده زن را به خود راه داده است. شهبانو امانی، نماینده اصلاح طلب مجلس ششم، تنها زن نماینده‌ای است که به عضویت این کمیسیون درآمد.
کمیسیون اصل ۹۰
مجلس شورای اسلامی به اصل ۹۰ قانون اساسی که پیرامون امکان طرح شکایت از قوای سه‌گانه و رسیدگی آن‌ها در مجلس را مطرح می‌کند، جامه‌ی عمل پوشانده و در کمیسیونی با همین نام، به این شکایت‌ها رسیدگی می‌کند.
از یازده دورهی مجلس شورای اسلامی، در دورهی اول، ۲ نماینده زن و در هر دوره از دوره‌های سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم، نهم و یازدهم تنها یک نماینده زن به عضویت این کمیسیون درآمدند. این در حالیست که کمیسیون اصل ۹۰ در دوره‌های دوم، هشتم و دهم هیچ نماینده زنی را به خود ندیده است.
کمیسیون آموزش و تحقیقات
محمدمهدی زاهدی، نماینده دوره‌های ۹، ۱۰ و ۱۱ مجلس شورای اسلامی، مخاطب اصلی این کمیسیون را «قشر جوان» معرفی می‌کند. او که سابقه‌‌ی سه دوره نمایندگی و حضور در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را دارد، معتقد است «این کمیسیون از کمیسیون های مهم و تاثیر گذار در آینده نظام اسلامی است، چرا که وظایف آن بر آینده کشور تاثیر خواهد گذاشت.»
برخلاف مجلس ششم موسوم به مجلس اصلاح طلبان که هیچ زن نماینده‌ای عضو این کمیسیون نبوده، در مجلس چهارم، ۲ نماینده از ۹ نماینده زن، در هر یک از کمیسیون‌های آموزش و پرورش و کمیسیون آموزش عالی حضور داشتند. در مجلس پنجم نیز دو نماینده زن عضو کمیسیون آموزش عالی و یک نماینده زن عضو کمیسیون آموزش و پرورش بودند. در دوره‌های هفتم و هشتم هر کدام ۳ نماینده زن و در دورهی دهم مجلس تنها ۲ نماینده به عضویت این کمیسیون درآمدند.
هیئت رئیسه مجلس
اهمیت و جایگاه هیئت رئیسه مجلس بر کسی پوشیده نیست؛ مجلس در «رأس همه‌ی امور» است و هیئت رئیسه در «رأس مجلس».
در این میان زنان پا به عرصه انتخابات مجلس شورای اسلامی می‌گذارند، با تمام موانع و محدودیت‌ها، از طریق لیست‌های انتخاباتی، به مجلس راه می‌یابند اما همین که صحبت از کاندیداتوری هیئت رئیسه مجلس به میان می‌آید، به حاشیه رانده می‌شوند. با این حال زنانی هستند که تسلیم شرایط نشده و برای هیئت رئیسه شدن، اعلام آمادگی می‌کنند. به گفته‌ی پروین صالحی، سمیه محمودی و سارا فلاحی، نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم، برای کاندیداتوری هیئت رئیسه مجلس اعلام آمادگی کردند اما برای کرسی‌های دبیری؛ سند کرسی‌های نائب رئیسی و ریاست مجلس به نام مردان بهارستان نشین خورده است.
از جمله مجالسی که هر سال برای هیئت رئیسه کاندیدای زن معرفی کرد، مجلس دهم بود اما هیچ گاه طلسم حضور زنان در هیئت رئیسه این دوره از مجلس، شکسته نشد. پروانه سلحشوری، نماینده اصلاح‌طلب مجلس دهم پیش‌تر در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که «من برای کارپردازی نامزد شده بودم چون دبیری را دوست نداشتم و می‌خواستم در حوزه‌های نظارتی فعال باشم اما دیدم که نمایندگان، این جایگاه را یک جایگاه مردانه می‌دانند و حضور یک زن را در آن قبول نمی کنند.» پروانه سلحشوری از دو عنوان «ساختار قدرت» و «سابقه پدرسالارانه جامعه» به عنوان عوامل عقب ماندن زنان در دست یابی به کرسی‌های مهم مجلس نام می‌برد.
همچنان مجلس ششم تنها دوره‌ای است که زنان موفق به تکیه زدن بر کرسی‌های هیئت رئیسه شدند. سهیلا جلودارزاده به مدت چهار سال منشی هیئت رئیسه بود. در سال چهارم این دوره از مجلس، شهربانو امانی، دومین و آخرین زن نماینده‌ای شد که به ترکیب هیئت رئیسه راه یافت. پس از آن، سهم زنان بهارستان نشین از عنوان «هیئت رئیسه» تنها به عضویت در هیئت رئیسه برخی از کمیسیون‌های مجلس محدود شده است. قطعا این مبارزه برای دستیابی به رده‌های بالای مدیریتی به همین مجلس ختم نمی‌شود و زنانی به مجلس راه خواهند یافت که جایگاه خود را در ریاست و نائب رئیسی مجلس پیدا خواهند کرد.
گزارش از فاطمه حمزوی
