به گزارش خبرنگار سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نخستین مناظره انتخاباتی با محوریت مسائل اقتصادی با تمام حواشی‌اش تمام شد؛ اما به نظر می‌رسد به غیر از ۲-۳ نامزد انتخاباتی بقیه نامزدها در پاسخ به سؤالات اقتصادی چیزی در چنته نداشتند. اگرچه پاسخ به سؤالات مهم اقتصادی آن هم در مدت سه دقیقه برای هر سوال، آن‌هم بصورت شمارش معکوس، قطعا مردم نمی‌توانند پاسخ دقیقی از سوی نامزدها دریافت کنن. از طرفی همان اطلاعاتی هم که بصورت جسته و گریخته بیان کردند، فاقد دقت بوده و بعضی از آمارشان نادرست بود. مناظره انتخاباتی اول نشان داد که هر 7 نامزد برای پاسخگویی به سوالات اقتصادی آن هم در زمان اندک ۳ دقیقه‌ای کمیتشان لنگ می‌زد. شاید بهتر می‌بود که به جای طرح محرمانه سوالات و غافل‌گیری آنها، چند روز قبل حداقل این سوالات در اختیار نامزدها قرار می‌گرفت.
در این مناظره به چند سوال اساسی حوزه اقتصادی اشاره نشد، سوالاتی که ارتباط مستقیم با معیشت مردم داشت، از جمله می‌توان به ۵ مورد آن اشار کرد؛
۱. کرونا و آسیب‌های اقتصادی
آسیب دیدن بسیاری از کسب و کارها و افزایش بیکاری جدا از مشکلات اجتماعی که پس از کرونا به وجود آمد، در حال حاضر یکی از مهم ترین مشکلات و مورد توجه ترین آنها از نظر مردم است. موضوعی که به نظر می رسد در مناظره اهمیتی نداشته است. تا کنون گزارش های زیادی از آسیب کرونا از سوی بخش های مختلف اقتصاد ایران منتشر شده است که جا دارد مورد توجه نامزدهای انتخاباتی قرار گیرد.
۲. گرانی و راه مهار آن
موضوع بعدی، گرانی است. این موضوع به طور مستقیم با جیب مردم و درآمد آنها مرتبط است که در حال حاضر مهمترین مشکل مردم و البته قابل فهم ترین مسئله اقتصادی برای آنها محسوب می‌شود. نرخ تورم سالانه اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ برای خانوارهای کشور به ۴۱ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل ۲.۱ درصد افزایش نشان می دهد. همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در اردیبهشت ماه ١٤٠٠ به عدد ٤٦,٩ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ٤٦.٩ درصد بیشتر از اردیبهشت ١٣٩٩ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده اند.
۳. بورس و بازگشت اعتماد مردم
بورس نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که در یک سال اخیر بسیاری از خانوارهای ایرانی را از ریزش خود متاثر کرده است. اگر چه مسئولان در ماه های اخیر تصمیمات متعددی برای متعادل سازی این بازار گرفته اند اما سایه بی اعتمادی بر این بازار همچنان حکمفرماست. گفته می شود تعداد کدهای بورسی به بیش از ۵۰میلیون رسیده است که این موضوع با توجه به جمعیت ۸۴ میلیون نفری ایران از ورود ۶۰ درصد آنها با بازار سرمایه حکایت دارد. چگونگی بازگرداندن اعتماد مردم به بازار نیز جایی در این مناظره نداشت.
۴. شیوه توزیع یارانه معیشتی
حذف برخی یارانه بگیران و افزایش یارانه عده ای دیگر به نظر ایده خوبی نمی رسد، چرا که همین حالا نیز بسیاری از حذف شدگان، حذف خود را از جمع یارانه بگیران، ناعادلانه می دانند. حذف برخی یارانه بگیران و افزایش یارانه عده ای دیگر به نظر ایده خوبی نمی رسد، چرا که همین حالا نیز بسیاری از حذف شدگان، حذف خود را از جمع یارانه بگیران، ناعادلانه می دانند. گزارش های منتشر شده در خصوص خط فقر نیز به نوعی این موضوع را تایید می کند.رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی قرار است به زودی گزارشی از وضعیت فقر ونابرابری کشور در دو دهه گذشته منتشر شود اما آمارهای ابتدایی منتشر شده از این گزارش نشان می دهد که جمعیت زیر خط فقر مطلق از سال ۹۲ تا ۹۶ به ۱۵ درصد رسیده بود اما از سال ۹۶ تا ۹۸ به ۳۰ درصد افزایش یافت.فراهم کردن منابع یارانه نقدی که با حذف یارانه های پنهان مانند یارانه بنزین و انرژی حاصل می شود خود معضلی است که دولت‌ها در حال حاضر در اقتصاد کشور با آن مواجهند. حال معلوم نست که نامزدهای انتخابات قرار است از کجا مبلغ بیشتری را تهیه و به حساب مردم واریز کنند؟
۵. گرانی‌های فصلی خودروهای ایرانی
گرانی خودرو از جمله مهمترین موضوعاتی بود که جای خالی‌اش در مناظره اقتصادی بشدت حس می‌شد. به لطف سوءتدبیر دولت روحانی، اکنون به جز پیکان، هیچ خودروی زیر ۱۰۰ میلیون تومانی در کشور پیدا نمی‌شود. از یکسو خانواده‌های فاقد خودرو دیگر باید قید خودرودار شدن را بزنندو از سوی دیگر امیدهای واهی دولت دوازدهم به شرکت‌های فرانسوی و عدم تلاش برای خودکفایی صنعت خودرو، عامل این گرانی‌ها است. در هر صورت صنعت خودروسازی به علت آن که جلوی دید مردم است، به علت مشکلات و گرانی‌ها موجب بدنامی تولید ملی در کشور شده است و هیچکسی هم جلودار این قلدربازی شرکت‌های خودروسازی نیست!
نگاهی به یادداشت‌های تحلیلی فعالان سیاسی و رسانه به اولین مناظره انتخاباتی
اگرچه با توجه به اولویت‌دار بودن موضوعات اقتصاد و معیشت، نگاه مردم به نامزدی معطوف خواهد شد که در این مناظره ضمن نقد مناسب طرف‌های مقابل، عملیاتی‌ترین برنامه را برای برون رفت کشور از معضلات اقتصادی موجود در جامعه را ارائه دادند. با بیان این مباحث، مناظره اول از اشکالات و حواشی زیادی رنج می‌برد و فعالان حوزه سیاست و رسانه نسبت به آن تحلیل‌های متفاوتی را به نگارش در آوردند که در ادامه می‌خوانید.
1. سه ایراد اصلی مناظرات انتخابات ۱۴۰۰
سیدمرتضی موسوی‌نژاد از فعالان سابق دانشجویی و دانشجوی دکتری حقوق عمومی در صفحه اینستاگرامی خود نوشت:
«مناظرات ی ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در حالی آغاز شد که امیدها به آن برای افزایش نرخ مشارکت فراوان بود، اما حداقل سه ایراد موجود در آن موجب ناامیدی این موضوع شد:
- سؤال‌های فراوان و پراکنده اجازه بحث نمی‌دهد:
حجم بالای سؤالات که نامزدها مجبور بودند به آن ها پاسخ دهند شاید حتی اجازه تمرکز در نظرات دیگر نامزدها را نمی‌دهد. نمود اصلی این موضوع را می‌توان در تذکرات متعدد مجری مناظره، در مورد پاسخ نامزدها به سؤالات بوده است.
- خلق نامزد پوششی در نظم فعلی مناظرات:
مناظرات باید دو به دو باشد تا موجب افزایش مشارکت باشد و نظم فعلی مناظرات موجب خلق نامزد پوششی می شود. وقتی هر نامزدی مطمئن است که در لابلای پراکندگی مناظرات پوششی بودن وی پنهان می‌ماند، می آید تا خودی نشان دهد حتی اگر برنامه‌ای نداشته باشد.» (جزئیات بیشتر)
2. تحلیل فرمی مناظرات انتخاباتی
محمدامین سلیمی دبیر اسبق شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی در صفحه اینستاگرامی خود نوشت:
«جلیلی از لحاظ حرف کارشناسی و تسلط خوب بود اما در جدل چندان خوب ظاهر نشد، دعوت همتی به مناظره و پاسخی که درباره fatf به او داد اوج حضورش بود اما پاسخی که در حوزه معادن داد ضعیف بود؛ در مجموع حضور متوسطی در مناظره داشت، هرچند چه در مناظره چه قبل آن جلیلی شخصیت بابرنامه و مسلطی از خودش نشان داده که بیشتر در طبقه نخبگان نفوذ دارد تا توده‌های مردم.
رضایی همان همیشگی بود که میتوانست هزینه زا هم باشد ولی با اشتباه همتی که همان اول او را مخاطب قرار داد زمین بازی برای او عوض شد، حملات موفقی داشت اما بخش زیادی را به وعده‌های کلی و زرد اختصاص داد و چندجایی هم گل خورد در کل تکراری و متوسط.
همتی حتی میان برخی بچه‌های اقتصادی انقلابی به جهت برخی اقداماتش در بانک مرکزی محترم بود و میتوانست در مناظره خیلی موقر و باسواد جلوه کند اما ترجیح داد جور دیگری عمل کند و خود را شخصیتی رادیکال، بی‌ادب، حساس و زودرنج، مغرور و فرافکن نشان داد که تنها تلاش دارد به بقیه حمله کند، البته در هدفش که خودش را به عنوان یک قطب انتخابات مطرح کند موفق بود.» (جزئیات بیشتر)
3. تحلیلی کیفی بر مناظره انتخاباتی اول
مونا ذاکر از فعالان حوزه زنان در اینستاگرام خود نوشت:
«از میان کاندیدا ها فقط سه نفر به نخستین پرسش پاسخ دادند و حاشیه نرفتند: اقایان رئیسی، جلیلی و قاضی زاده هاشمی و این ملاک مهمی برای تشخیص صلاحیت بود.
اهانت به رقبای انتخاباتی، در نهایت حکومت را تضعیف می کند زیرا تمام کاندیداها از عوامل حکومتی هستند و در ابتدا نشان می دهد که ایشان، برنامه ای اثباتی نداشته و به سمت حمله ی سلبی تمایل دارند که با رویکرد هابرماسی، ویران گر ترین اتفاق سیاسی است.
خواندن شعر ترکی توسط آقای مهرعلیزاده برای گرفتن رأی به جای تدوین برنامه ای ملموس، توهین به شعور ملت بوده و یادآور آغاز رفتارهای افراطی پیشینیان است. اشاره آقای همتی، به در حاشیه رفتن زنان و جبران شدن این مسئله با رای دادن به ایشان، با مزه ترین حرف ایشان بود.» (جزئیات بیشتر)
4. مناظره یا تهی شدن ذخیره‌ی نخبگی!
علی زمانیان از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و پژوهشگر نوشت:
«مناظره‌ی میان هفت نفر کاندیدای ریاست جمهوری علاوه بر سویه بداخلاقی انتخاباتی، از یک آسیب دردناک‌تر خبر می‌دهد. و آن آسیب، کاهش چشمگیر سرمایه‌ی نخبگان در ساحت بازیگران سیاسی است. این آسیب، محصول انسداد گردش نخبگی میان جامعه و حاکمیت سیاسی و نظامی است که نه تنها نخبگان درون حاکمیت را نتوانست حفظ کند که مسیر ورود نخبگان جامعه را به ساختار سیاسی محدود و یا مسدود کرد.
جریان نخبگی که باید از پایین به سمت بالا و ساختار سیاسی جریان داشته باشد، به نحو معکوس، به سمت پایین است. یعنی ساختار سیاسی طی چند دهه خودتخریبی، خود را از سرمایه دانایی تهی کرد. نتیجه‌ی این جریان، نامتوازن شدن تعادل وزن شایستگان درون و بیرون حاکمیت به نفع بیرون از حاکمیت سیاسی بود. بتدریج، شایستگان یا به حاشیه رانده شده و یا از کشور مهاجرت کردند. در نتیجه، این جامعه بود که از خدمات فرزندان نخبه‌ی خود، محروم گشت.» (جزئیات بیشتر)
5. برتری برنامه و کارنامه انقلابی‌ها بر شارلاتانیزم دولتی‌ها
کانال تلگرامی رجانیوز پس از پایان نخستین مناظره انتخاباتی نوشت:
«مناظره اول به پایان رسید. نامزدهای اصلاح‌طلب و مورد حمایت دولت هر چند سعی داشتند تا نسبت خود با دولت روحانی را انکار کنند از ابتدای مناظرات گارد تخریبی و برچسب‌زنی به خود گرفتند. همتی که خود را شخصیت دانشگاهی معرفی کرده بود، خیلی زود سیاسی‌کاری را به اوج رساند و با ادبیاتی متکبرانه و البته بدون ارائه برنامه خود را تنها کاندید مقابل سیدابراهیم رئیسی معرفی کرد. شخصیت مغرورانه و غیرعلمی همتی کار را به جایی رساند که نه تنها همه نامزدهای حاضر در مناطره را فاقد سواد معرفی کرد که حتی رئیس خود یعنی حسن روحانی، که او را سال‌ها به عنوان رئیس‌بانک مرکزی منصوب کرده بود فاقد نگاه اقتصادی معرفی کرد تا شاید بتواند بین خود و وضع موجود فاصله گذاری کند.
عبدالناصر همتی عصبانی و بدون برنامه سعی داشت تا احساسات نیروهای رادیکال اصلاح‌طلب را تحریک کند و حداقل خود را جزو چند گزینه جدی مطرح کند. همتی در طول مناظره سعی کرد تا فضای سرکوب‌گر و خشن از رئیس دستگاه عدلیه نشان دهد و با نمایش درخواست امان‌نامه چهره‌ای دیوارکش از او تصویرسازی کند اما با این وجود هم بارها مجبور ب
اما در مقابل سیدابراهیم رئیسی وارد این بازی از پیش طراحی شده نشد و با آرامش آنها را به رعایت اخلاق دعوت کرد. این اقدام اصلی‌ترین دلیل رفتارهای عصبانی و پراسترس دو نامزد اصلاح طلب شد و منجر به این گشت تا همتی هم برای حرف زدن با مردم همچون مهرعلیزاده دست به روخوانی انشاهای خود شود.» (جزئیات بیشتر)
6. ماجرای طرح بنزینی و کشته‌شدگان آبان
وحید اشتری، فعال سیاسی «جریان عدالتخواه» نوشت:
«من فرصت نکردم بیشتر از ده پانزده دقیقه از مناظره را ببینم. در مناظره اقتصادی کسی از ماجرای بنزین و ریختن خون آنهمه بیگناه در آبان حرفی زد؟
یک سال و نیم پیش با اجرای یک طرح اقتصادی در کشور چند صد نفر در ۴۸ ساعت کشته شده‌اند. اینهمه جوان اسلامشهری و شهریاری و درودی و مارلیکی و شاهین شهری و … حتی ارزش چند ثانیه بحث در مناظره اقتصادی تان را هم نداشتند؟
پس این چند ساعت که وقت ملت را گرفتید سرچی داشتید دعوا می‌کردید؟»
گزارش از یاسین قاسمی
