خواستار محاکمه مسببان بحران آبی خوزستان هستیم

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ جمعی از انجمن های عضو اتحادیه مستقل طی نامه ای خطاب به کمیسیون اصل نود و دادستان کل کشور خواستار محاکمه مسببان بحران آبی خوزستان شدند.

متن این نامه به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

اعضای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی و دادستان کل کشور جناب حجت الاسلام منتظری

سلام علیکم

معضل کمبود آب در کشور ایران پدیده‌ی جدیدی نیست؛ اما آنچه که این روزها کم‌آبی را در خطه‌ی خوزستان به بحران تبدیل کرده است، عدم مدیریت صحیح مسئولان امر است. خوزستان محل طبیعی عبور رودهای متعددی است و حدود یک سوم آب‌های سطحی کل کشور در خوزستان جریان دارد، با وجود تاثیر منفی کاهش بارندگی‌ها، در این میان بی‌تدبیری مسئولین نیز نقش مهمی در کاهش حجم آب رود کرخه به عنوان منبع تامین آب تالاب هورالعظیم و در نتیجه به خطر افتادن معیشت ساکنین حوزه این رود و تالاب شده است. وضع فعلی خوزستان که قابل پیش‌بینی و محتمل بوده است، طبق بیان کارشناسان معلول عواملی است:

۱) ایراد آسیب به تالاب‌ها به عنوان محور حیات شهر و روستاها_ پس از بارندگی‌های بسیار سال ۹۸ برای جلوگیری از آسیب دیدن تاسیسات نفتی آزادگان در اثر سیلاب، حجم آب موجود با شکستن دیوار مرزی به خارج از کشور و به سمت شط العرب هدایت شد. چرا که اساسا نحوه ساخت تاسیسات نفتی مذکور، با زیست بوم تالاب هورالعظیم هماهنگی نداشته است و تاسیساتی که مخصوص محیط خشک بودند، در محدوده‌ی تالاب هورالعظیم ساخته شدند. نتیجه این عمل اشتباه این شد که بهای حفظ چاه‌های نفت، خشک کردن تالاب باشد. در صورتی که اگر این آب‌ها به صورت طبیعی در تالاب هورالعظیم جاری می‌شد، امروز با چنین وضعی در استان روبرو نمی‌شدیم. چرا که این تالاب علاوه بر انکه محور بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی ساکنان است، بستری طبیعی برای ذخیره و نگهداری سیلاب‌ها بود و می‌توانست در شرایط فعلی موثر واقع شود.

۲) بی‌تدبیری در کشت محصولات آب‌بر در حوزه‌ رودهای خوزستان_ انتظار می‌رفت تا مسئولین با در نظر گرفتن شرایط وِیژه موجود، در انتخاب محصولات مورد کشت در حوزه رودهای استان دقت بیشتری به خرج داده و از آسیب‌های ناشی از کاهش حجم آب جاری از سرچشمه رودها بکاهند تا حداقل شرب و بهداشت مردم به خطر نیفتد. اما در عمل کشت ۷۰۰ هزار هکتاری محصول آب‌بر برنج را در این منطقه شاهد بودیم.

۳) سدسازی‌های افراطی در سر چشمه رودهای تامین کننده آب خوزستان و اجرای نسنجیده سیاست‌های انتقال آب: سیاست‌های اعمال شده برمدیریت منابع آبی رودهای تامین کننده آب خوزستان در سال‌های اخیر به نحوی بوده است که علاوه بر کسادی مشاغل وابسته به حیات تالاب‌ها و رودخانه‌های خوزستان، این روزها تامین آب برای مصارف بهداشتی و شرب را نیز برای ساکنین مشکل کرده است. سیاست‌هایی هم‌چون ساخت سد و طرح‌های انتقال آب متعددی که اکنون وجود دارند، تناسبی با نیاز منطقه و زیست‌بوم طبیعی این استان ندارند. اما با وجود تمام این مشکلات، مسئولین می‌توانستند با مدیریت صحیح منابع آبی مانع تحمیل همه‌ی فشار خشکسالی به شهرهای واقع در پایین دست رودها شوند و وضع به گونه‌ای نشود که در بالادست رود تغییری در میزان مصارف رخ ندهد اما در پایین دست، تامین آب برای ضروریات نیز با مشکل مواجه شود.

وضع امروز خوزستان در نتیجه فعل و ترک فعل نهادهای مختلف مسئول در این زمینه ایجاد شده است و از شما به عنوان مدعی‌العموم درخواست می‌شود تا در راستای اجرای اصل ۹۰ قانون اساسی، به این شکایت از قوه مجریه توجه نموده و ضمن پیگری حقیقت مسئله، مسببان وضع موجود را مورد مواخذه و اعمال قانون قرار دهید.

۱) وزارت نفت_ وزارت نفت با احداث چاه‌های نفتی که ساختاری نامتناسب با محیط زیست تالاب هورالعظیم داشتند، موجب ایجاد خسارات جدی به زیست‌بوم این منطقه از جمله خشکی بخش‌هایی از تالاب هورالعظیم شده است. در نتیجه‌ی این اقدام اشتباه، این وزارت‌خانه باید به موجب ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی، مسئول جبران خسارات و ضررهای واقعه در اثر انجام فعل زیان‌بار خود باشد. به موجب اصل ۵۰ قانون اساسی، در جمهوری اسلامی «حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میگردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است». به این ترتیب مطابق با بخش دوم این اصل، کلیه فعالیت‌های اقتصادی و توسعه ای باید با رویکرد توسعه پایدار هماهنگ شوند. به این معنی که کشورها نباید در راستای گسترش فعالیتهای اقتصادی و صنعتی خود، به محیط زیست آسیبی وارد نمایند. ب عبارت دیگر، توسعه اقتصادی و زیست محیطی باید همگام با یکدیگر پیش روند. همچنین به این موضوع توجه نمایید که انجام ارزیابی آثار زیست محیطی طرحهای بزرگ قبل از آغاز آنها ضرورت دارد.این تعهد در بند الف ماده ۳۸ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵ آمده و دولت موظف به انجام ارزیابی اثر زیست محیطی طرحهای بزرگ کلیه دستگاههای اجرایی و بخشهای خصوصی و تعاونی، نهادهای عمومی غیردولتی در پهنه سرزمینی از جمله مناطق آزاد تجاری و صنعتی بر اساس شاخصها، ضوابط و معیارهای پایداری محیط زیست شده است. این تعهد در برنامه های قبلی توسعه نیز مورد تأکید قرار گرفته بود. آیین نامه ارزیابی اثرات زیست محیطی طرحها و پروژه های بزرگ تولیدی، خدماتی و عمرانی مصوب ۱۳۹۰ هیأت وزیران نیز جزئیات انجام این گزارشات را مشخص کرده است. به این ترتیب، لازم بود قبل از انجام پروژه توسعه میادین نفتی در این تالاب ارزیابی اثر زیست محیطی این طرح تهیه شده و بر اساس آن در مورد اجرا یا عدم اجرای طرح تصمیم گیری شود. به نظر میرسد این موضوع اتفاق نیفتاده.

۲) وزارت نیرو_ به موجب ماده ۱ قانون تاسیس وزارت نیرو مصوب ۱۳۵۳، اساس هدف تشکیل این نهاد، استفاده حداکثری از منابع انرژی و آب کشور و همچنین تهیه و تأمین و انرژی و آب برای انواع مصارف اعم از صنعتی – کشاورزی ‌و روستایی و شهری وحمل و نقل بوده است. به علاوه به موجب بند الف و د از ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱، “وزارت نیرو موظف است برای تامین آب مورد نیاز بخش‌های مختلف کشور، از طرقی هم‌چون مهارکردن سیلاب‌ها و مهارکردن آب رودخانه‌ها در مخازن سطحی یا زیرزمینی و حتی شیرین کردن آب شور در مواقع لازم برای تامین نیاز مردم اقدام کند.” این وزارتخانه نه تنها از روش‌های مرسوم و مورد توصیه‌ی کارشناسان برای رفع مشکلات استفاده نکرده است، بلکه نسبت به اقدام مخرب وزارت نفت که ایجاد مشکل در تامین آب استان از تبعات محتمل آن بوده نیز سکوت کرده و اقدام موثری انجام نداده است. به علاوه نتایج منفی ناشی از بی‌تدبیری این نهاد در اجرای سیاست‌ سدسازی و طرح‌های متعدد انتقال آب در وضعیت فعلی خوزستان مشهود است و مسئولین وقت این سازمان که سیاست‎گذاران چنین تصمیماتی بودند باید نسبت تبعات افعال، تصمیمات خود مورد مواخذه قرار گیرند.

۳) استانداری- بر اساس ماده ۲ و ۳ قانون راجع به وظایف و اختیارات استانداران ” ‌ماده ۲ – کلیه وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و بنگاه‌های وابسته به دولت مکلفند درموقع تهیه برنامه‌های اجرایی مخصوص برای هر استان نظر‌استاندار محل را مورد توجه قرار دهند و برنامه‌های مصوب را به اطلاع استاندار محل برسانند. ماده ۳ – استانداران در اجرای برنامه‌های عمرانی و عمومی حوزه مأموریت خود نظارت و مراقبت کامل خواهند داشت و چنانچه نقصی ضمن‌عمل مشاهده نمایند مراتب را مستقیماً به مأمورین اجرا و در صورت لزوم به وزارتخانه یا مؤسسه مربوطه تذکر خواهند داد.” اختیارات وسیع استاندار در اطلاع از پروژه‌های عمرانی و عمومی محل ماموریت خود در قانون مذکور به صراحت بیان شده و حق اطلاع و نظارت کامل به نهاد استانداری داده شده است. این درحالی است که رویکرد استانداری در خصوص پروژه‌های نفتی و پروژه‌های انتقال آبی که از عوامل ایجاد وضع موجود هستند، انفعال، بی‌تدبیری و عدم استفاده از ظرفیت‌های استانداری خوزستان در حوزه اختیارات خود را نشان می‌دهد.

۴) سازمان محیط زیست_ به موجب اصل پنجاه قانون اساسی مقرر شده است که” در جمهوری اسلامی‌، حفاظت محیط زیست که نسل ‌امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته ‌باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو فعالیت های اقتصادی وغیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن‌ ملازمه پیدا کند، ممنوع است‌.” به علاوه طبق ماده یک قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست اصلاحیه ۱۳۷۱، ” ۱ـ حفاظت‌ و بهبود و بهسازی‌ محیط ‌زیست‌ و پیشگیری‌ و ممانعت‌ از هر نوع‌آلودگی‌ و هر اقدام‌ مخربی‌ که‌ موجب‌ برهم‌ خوردن‌ تعادل‌ و تناسب‌ محیط ‌زیست‌ می‌شود، از وظایف سازمان محیط زیست تلقی می‌گردد.” نظر به بیان صریح قانون در موظف نمودن سازمان محیط زیست به موارد فوق، رویکرد منفعلانه‌ی این نهاد در مواجهه با اقدام مخرب وزارت نفت، مدیریت نادرست طرح‌های انتقال آب و کشت و زرع نسنجیده‌ی صورت گرفته که مضر به حال محیط زیست منطقه بودند، مصداق بارز ترک فعل در انجام وظیفه بوده و فاقد توجیه قانونی و منطقی به نظر می‌رسد. این سازمان باید پاسخگوی تبعات ناشی از عدم انجام وظایف خود باشد.

۵‌) وزارت جهاد کشاورزی_ صدور مجوز کشت ۷۰۰ هزارهکتاری برنج در شرایطی که کمبود آب قابل پیش‌بینی و محتمل است از دیگر عوامل موثر در بروز بحران کم‌آبی است؛ وزارت جهاد کشاوزی به عنوان نهاد صادر کننده مجوزاین عمل و وزارت نیرو به دلیل عدم مدیریت درست منابع آبی مسئولان وضع فعلی هستنند.

اسامی دفاتر امضا کننده:

انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده فنی و حرفه ای کرمانشاه

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه ارومیه

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه بوعلی سینای همدان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه پیام نور اصفهان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تفرش

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه خوارزمی

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شاهد

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بابل

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم و فنون خرمشهر

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه قم (خواهران)

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه اراک

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه آزاد اهواز

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه رازی کرمانشاه

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه زابل

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی شیراز

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه قم

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه کاشان

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه هرمزگان

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه یاسوج

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه شهرکرد

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علامه طباطبایی

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اصفهان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه سمنان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه یزد

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد اقلید

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی آبادان

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه آزاد ایذه

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه آزاد شهرکرد

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه آزاد کرج

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی آزاد البرز

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی دزفول

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه فرهنگیان هرمزگان

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه علوم پزشکی قم

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه آیت ا… بروجردی

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه صنعتی شیراز

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه آزاد دماوند

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه بیرجند

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه صنعتی شریف

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه مازندران

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد خوراسگان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه کرمان

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد اردبیل

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه فسا