معرفی ۱۰نرم افزار پرکاربرد در حوزه رشته مهندسی پزشکی +جزئیات

به گزارش سرویس فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نرم افزارهای متعددی برای تکتک رشته های تحصیلی دانشگاهی برای دانشجویان، مخصوصاً رشته مهندسی پزشکی وجود دارد که هر کدام کارایی ویژه ای دارند و برای زمینه مطالعاتی خاصی فراهم شده اند. داشتن مهارت و تخصص در رشته مهندسی پزشکی از ضروریات می باشد. امروزه ارقام فارغ التحصیلان دانشگاهی در این رشته بالا رفته است اما افراد خبره و با مهارت هنوز هم انگشت شمار می باشند. اگر فردی در وضعیت نا مناسب شغلی امروز این رشته را خوانده باشد و با رشته اش ارتباط قوی برقرار کرده باشد و مهارت های لازم و ضروری مربوط به این رشته را کسب نموده باشد، به آسانی میتوان برای او شغل مطلوبی یافت و از دغدغه های بیکاری و کمبود کار دور ماند.

نرم افزارهای آموزشی نرم افزارهایی می باشند که صرفا یک موضوع را به عنوان پایه شروع کرده و به یادگیری مباحث مختلف موجود در آن می پردازند.

نرم افزار های دیگری نیز وجود دارند که کاربردی هستند؛ یعنی در صنعت به عنوان قسمتی از پروژه طراحی و تولید تجهیزات پزشکی به کار می روند. همچنین آنالیز کردن و مباحثی مانند شبیه سازی مدارها و تصاویر پزشکی نیاز به نرم افزارهای مختصی در زمینه علوم مهندسی پزشکی دارد.

در نتیجه بنا بر نیازی که به این نوع نرم افزار ها احساس می شد از دیرباز مهندسین و برنامه نویسان به نوشتن برنامه های از این دست برای جامعه پزشکی نیز پرداخته اند. در واقع با تکیه بر این نرم افزارها و بسیاری از نرم افزارهای جدیدی که امروزه وارد بازار جهانی شده است، امروزه به راحتی جامعه پزشکی به فعالیت در مسیر خود به صورت راحت تر ادامه می دهند.

در واقع هر روز نیز به تعداد این نرم افزارهای مهندسی افزوده می شود و رشد چشمگیر در حوزه نرم افزاری را شاهد هستیم. در نهایت با کاربرد بی شمار از انواع مختلفی از این نرم افزار ها می توان در زمان صرفه جویی نمود و کارها و فعالیت ها را نه تنها به صورت دقیق تر بلکه آسان تر نیز به انجام رساند.در این گزارش به معرفی و ارزیابی نرم افزارهای تخصصی به کار گرفته شده در علم مهندسی پزشکی در ایران و جهان پرداخته میشود.

1) نرم افزار پایتون

پایتون (Python) یک زبان اسکریپتی شیءگرا سطح بالاست که برخلاف زبان های معمول دیگر به دلیل آن که همیشه در پشت صحنه قرار دارد، کمتر به گوش مهندسین خورده است.پایتون با کمک متن باز (Open Source) بودن خود دارای کتاب خانه ها و ماژول های متعددی است که در بسیاری از زبان های کامپیوتری دیگر به طور کامل به آن پرداخته نشده است به همین دلیل این زبان در بین برنامه نویسان و مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک و مکانیک که مایلند در مباحث تشخیص و طبقه بندی و نیز در طراحی قطعات علی الخصوص طراحی ایرفویل ها (Airfoil) و رسم پلات ها و گرافها و اشکال پیچیده و مصورسازی (Visualization) خروجی کدهای نوشته شده در زبان های دیگر اقدام کنند، یکی از محبوبترین زبان های برنامه نویسی است.نکته ای دیگری که باعث میشود یادگیری این زبان به مهندسین حرفه ای فعال در گرایش های الکتریک و مکانیک توصیه شود این است که نحوه کدنویسی و پیاده سازی الگوریتم ها به دلیل وسیع بودن منابع نرم افزاری بسیار آسانتر و روانتر از باقی زبان های مورد استفاده در مهندسی است.این زبان به حدی کاربردی و ساده است که اگر به دنبال یادگیری آن باشید میتوان در عرض چندین روز پایه و اساس کار را یاد گرفت که این مورد مبنی بر سطح پایین بوده زبان نیست بلکه کارایی و فشرده کردن زبان ها در متن های کوچکتر است که سبب شده تا پایتون به یک زبان برنامه نویسی کاربردی تبدیل شود. نرم افزار Python امکان اجرای کدهای ذخیره شده در پلتفرم های مختلف را دارا است که شما قادر خواهید بود تا کدهای خود را در مک یا iOS و Android ذخیره سازی و بارگذاری کنید. امروزه و با پیشرفت تکنولوژی، زبانPython در شرکت های مطرح جهانی مانند گوگل مورد استفاده قرار گرفته است.

2) نرم افزار کدویژن CodeVision AVR

شاید از اسم این نرم افزار کارایی آن مشخص باشد. این نرم افزار کامپایلری است که به کمک آن قادر خواهید بود میکروکنترلرهای سری ATMEL (بزرگترین شرکت تولید کننده میکروکنترلر ) را برنامه نویسی کرده و آن ها را برای استفاده در پروژه های خود پروگرام کنید. زبان این کامپایلرC است و اگر کمی با ساختار این زبان آشنا باشید میتوانید به راحتی با این نرم افزار کار کنید. نکته قابل توجه در مورد این نرم افزار این است که برای فعال کردن قسمت های مختلف آن احتیاج به برنامه نویسی زیادی نیست. (بر عکس نرم افزار بسکام که تمام ماژول های مورد استفاده را باید در آن به صورت دستی وارد کرد).نرم افزار Codevision Avr یکی از محبوبترین کامپایلرهای میکروکنترلر AVR است که در ایران طرفداران زیادی دارد. زبان این نرم افزار C است و امکانات فوق العاده ای دارد. تا آنجا که بیشتر روبات هایی که با میکروکنترلر AVR پیاده سازی شدهاند توسط این نرم افزار برنامه نویسی میشوند.اصولاً کاربران برای انتقال اطلاعات و دستورهای خود به میکرو کنترلر یا اصطلاحاً برنامه نویسی آن، از یک نرم افزار استفاده میکنند. انواع مختلفی از نرم افزارها وجود دارند که به وسیله آن میتوان میکروکنترلرهای سری AVR را برنامه ریزی کرد. یکی از محیط های برنامه نویسی به زبان C نرم افزار Code Vision AVR کدویژن است. این نرم افزار علاوه بر کامپایل کد برنامه نوشته شده، قابلیت اتصال به به پروگرامر (Programmer) برای انتقال داده ها به میکروکنترلر و قابلیت بارگذاری برنامه روی میکروکنترلر را دارا است. نرم افزار کدویژن CodeVision AVR دارای یک محیط گرافیکی ویژه به نام Code Wiz AVR است که برنامه نویسی با آن را بسیار ساده میکند. بر اساس پیکربندی و مقدار دهی اولیه در محیطCode Wizard یک کد پایه تولید میشود که با تغییرات جزئی در آن میتوان به برنامه مورد نظر دست پیدا کرد..

3) نرم افزار لَب ویو

نرم افزار لب ویو (LABVIEW) یک زبان برنامه نویسی سطح بالا و گرافیکی است که در بسیاری از رشته ها به ویژه مهندسی پزشکی کاربرد تخصصی دارد. این نرم افزار در سال 1986 توسط شرکت NI ارائه شد. شرکتNI ، یک کمپانی آمریکایی با کارکرد بین المللی است که در شهر تگزاس آمریکا واقع شده است. این کمپانی که در سال 1976 تأسیس شده است، در حال حاضر بیش از 7000 پرسنل دارد. نرم افزار لب ویو در واقع یک میزکار مهندسی بر پایه نمادهای گرافیکی مهندسی به جای زبان متنی تحت عنوان ابزارهای مجازی برای تجزیه و تحلیل سیستم های اندازه گیری است. عمده کاربرد آن در تفسیر و تحلیل سیگنال ها است.یکی از کاربردهای مهم این نرم افزار در علم مهندسی پزشکی است. بدین معنا که قابلیت هایی که در این نرم افزار وجود دارد، آن را قادر ساخته است تا محیطهای بیولوژیکی، سیگنال های حیاتی به ویژه قلب و مغز را شبیهسازی کند. از جمله استفاده های نرم افزار لب ویو در مهندسی زیست میتوان به شبیه سازی تجهیزاتی چون ونتیلاتور (تنفس مصنوعی)، اکوکاردیوگراف (تصویربرداری از قلب)، پالسی اکسی متر (سنجش اکسیژن خون)، الکتروشوک (اعمال شوک قوی به بیماران ایست قلبی)، الکتروکوتر (ابزار جراحی برای برش)، اسپکتروفتومتر، ماموگرافی، مانیتورینگ و اسپیرومتر و پردازش بیوسیگنال ها از جمله سیگنال های مغزی، سیگنال های قلبی، سیگنال های عضله ای و سیگنال های چشمی اشاره کرد. این نرم افزار در گروه بیوالکتریک قرار میگیرد. میتوان کاربردهای دیگری همچون انتقال اطلاعات، ذخیره سازی داده ها، نمایش وضعیت بیمار و پردازش تصاویر دوبعدی و سه بعدی پزشکی را نیز جزو قابلیتهای این نرم افزار برشمرد.

4) نرم افزار پی اِسپایس و اُرکَد 

نرم افزار پی اِسپایس (PSPICE)، برنامهای است که برای تحلیل پاسخ مداری و شبیه سازی مدارهای آنالوگ و دیجیتال با کمک رایانه ارائه شده است. این نرم افزار در سال 1984 توسط شرکت میکروسیم عرضه و در سال 1989 توسط شرکت کادِنس خریداری شد و هم اکنون نیز امتیاز ارائه آن در اختیار این شرکت است. این کمپانی، یک شرکت آمریکایی در سال 1988در ایالت کالیفرنیا تاسیس شد و در زمینه تولید نرم افزارهای مرتبط با طراحی مدارهای مجتمع الکترونیکی، بورد مدارهای چاپی و سیستم های مهندسی فعال است. نرم افزار پی اسپایس، کاربردهای بسیاری در تحلیل، تفسیر و شبیه سازی مدارهای الکترونیکی به ویژه مدارهای موجود در قطعات تجهیزات پزشکی دارد.این نرم افزار از ابر سیستم های IBM و از تجهیزات الکترونیکی از قبیل ترایودها استفاده میکند تا با استفاده از مدل های ریاضی تنظیمات ورودی و خروجی جریان و ولتاژ را در سیستم ها بر عهده گیرد. سیستم هایی که عمل شبیه سازی و تحلیل مداری را با استفاده از پی اسپایس انجام میدهند، در تمامی رشته ها همچون روانشناسی، فیزیک، بیولوژی، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر و به ویژه مهندسی پزشکی کاربرد دارند. نرم افزار اُرکَد (ORCAD) نیز مشابه نرم افزار پی اسپایس است. این دو نرم افزار در گروه بیوالکتریک قرار میگیرند و کاربردهای مشابهی در جهت تحلیل و شبیه سازی مدارهای الکترونیکی آنالوگ و دیجیتال سیستمهای مهندسی به ویژه تجهیزات پزشکی و غیره دارند.

5) نرم افزار پروتئوس

پروتئوس (PROTEUS) نرم افزاری است جهت شبیه سازی ریزپردازنده ها، ایجاد شماتیک و طراحی بورد مدارهای چاپی یا به عبارتی دیگر، یکی از نرم افزارهای پرکاربرد در شبیه سازی و طراحی مدارهای آنالوگ و دیجیتال است. این نرم افزار توسط شرکت خصوصی لَب سنتر الکترونیکس واقع در شهر یورک شایر شمالی کشور انگلستان در حدود سال 1988 (اواخر سال 1987) در بدو تأسیس، تولید و عرضه شده است. کمپانی توسط جان جیمسون بنیان شد.پروتئوس به دو محیط ISIS و ARES تقسیم میشود. بخش ISIS برای ترسیم و تست مدارهای الکترونیکی و بخش ARES برای تهیه نقشه مدارهای تست شده در محیط ISIS است.یکی از تفاوت های این نرم افزار با نرم افزارهای شرکت کادِنس، تحلیل و شبیه سازی مدار ریزپردازنده ها، موتورها و نمایشگرها است که این قابلیت در شبیه سازی، تفسیر و تحلیل اِلمان های مربوطه در بیورباتیک و طراحی ربات های پزشکی و تجهیزات پزشکی که در عصر حاضر به شدت رو به رشد است و از زمینه های تحقیقاتی علم مهندسی پزشکی به شمار میآید، کاربرد فراوانی دارد. این نرم افزار در گروه بیوالکتریک قرار میگیرد و از قابلیت های بسیاری برخوردار است.

6) نرم افزار سالیدورک

سالیدورک (SOLIDWORK) یک نرم افزار بسیار قوی در زمینه طراحی صنعتی است که با کمک آن میتوان تمامی طرحها را مدل سازی کرده و نقشه های آنها را تهیه کرد. در واقع این نرم افزار، یک مدل ساز برای مدل سازی جامدات است که مبتنی بر پارا سالید بوده و از رویکرد پارامتری مبتنی بر ویژگی برای ساخت مدلها و مونتاژها استفاده میکند. پارامتر به ثابت هایی اطلاق میشود که مقدار آنها شکل یا هندسه مدل یا مونتاژ را تعیین میکند. پارامترها هم به صورت پارامترهای عددی نظیر طول خطوط یا قطر دایره بوده و هم به صورت پارامترهای هندسی نظیر مماس، موازی، متقارب، هم مرکز و غیره. این نرم افزار ابتدا توسط شرکت سالیدورک در سال 1995 در ایالت ماساچوست آمریکا تولید و عرضه شد و سپس در سال 1997 کمپانی مشهور فرانسوی، دازالت سیستمز، امتیاز آن را خریداری کرد که هم اکنون نیز این امتیاز در اختیار این کمپانی است. عمده شهرت این شرکت در ارائه نرم افزارهای طراحی و شبیهسازی سه بعدی همچون کتیا و آباکوس است.نرم افزار سالیدورک از سه محیط قطعه، مونتاژ و نقشه کشی و نوار ابزارهایی متعدد تشکیل شده است که استفاده فراوانی در بیشتر علوم مهندسی و رشته های تحصیلی اعم از مکانیک و مکاترونیک دارد. از جمله این رشته ها، میتوان به علم مهندسی پزشکی اشاره کرد. بدین معنا که با استفاده از این نرم افزار، مدل سازی، شبیه سازی، نقشه کشی و مونتاژ قطعات تجهیزات پزشکی، رباتهای پزشکی، بیوربات ها، اندام ها، ارگان های بدن، تجهیزات توانبخشی، ارتز و پروتز و سیستم های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی، میسر میشود. این نرم افزار در گروه بیومکانیک قرار میگیرد که با توجه به قابلیت های آن، امروزه یکی از ضروریات علم بیومکانیک و مهندسی پزشکی به شمار میرود.

7) نرم افزار کتیا 

نرم افزار کتیا (CATIA) نرم افزاری بسیار قوی برای سه مقوله طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) ، تحلیل به کمک کامپیوتر (CAE) و ساخت به کمک کامپیوتر (CAM) است که در صنایع هوا فضا، مهندسی دریا، مهندسی عمران، خودرو سازی، طراحی سازه و علوم بیومکانیک از زمینه های علم مهندسی پزشکی کاربرد دارد. این نرم افزار محصول کمپانی دازالت سیستمز فرانسوی است که در سال 1997 ارائه و تولید شد.این نرم افزار دارای پنج محیط مدل سازی، مدل سازی سطوح، ماشین کاری، تعیین المان محدود و طراحی و تنظیم مکانیزم ها است. در واقع میتوان گفت نرم افزار کتیا با نرم افزاری نظیر آباکوس که محصول دیگر کمپانی فرانسوی دازالت سیستمز است، تکمیل میشود. از قابلیت های نرم افزار کتیا میتوان به طراحی قطعات، مونتاژ قطعات، طراحی سطوح، نقشه کشی، شبیه سازی، طراحی سازه، قالب سازی، ماشین کاری، برنامه نویسی و انتشار نقشه های ساخت اشاره کرد که گستره وسیعی از علم مهندسی پزشکی و زمینه های تحقیقاتی آن، همچون مکاترونیک، بیومکانیک، طراحی اندامها و ارگانها، طراحی سیستم های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی، ارتز و پروتز، مهندسی توانبخشی و شبیه سازی های قطعات رباتهای پزشکی و تجهیزات پزشکی را شامل میشود. این نرم افزار در گروه بیومکانیک قرار میگیرد و کاربردهای دیگری همچون طراحی و مدل سازی سه بعدی استخوانها و اندامهای مصنوعی را نیز دارد.

8) نرم افزار انسیس

نرم افزار انسیس (ANSYS) از گروه ابزارهای تحلیلی است که از روش المان محدود برای مدل سازی و تحلیل در آن استفاده میشود. روش المان محدود برای حل مسائل پیچیده با هندسه، نوع مصالح و بارگذاری دلخواه ابداع شده است. در این روش مدل های پیچیده ابتدا به المان های کوچکتر قابل حل تقسیم شده و سپس با ترکیب نتایج به دست آمده از حل هر المان با یکدیگر، پاسخ کل مدل در هر نقطه به دست میآید. این نرم افزار محصول سال 1994 شرکت آمریکایی انسیس است. ساختمان اصلی این کمپانی در پنسیلوانیا آمریکا واقع شده و در سال 1970 بنیان شده است. نرم افزار انسیس اعمال بهینه سازی ساختاری، حرارتی، دینامیکی، تعادل وزنی و عملکردی و همچنین شبیه سازی های مُد ارتعاشی و ضریب اطمینان و ایمنی را در طرح ها به صورت قدم به قدم انجام میدهد. این نرم افزار طیف وسیعی از مسائلی از قبیل استاتیک، دینامیک، ارتعاشات، انتقال حرارت، سیالات، آگوستیک، پیزوالکتریک، الکترومغناطیس، الکترواستاتیک و غیره را در حالت های گوناگون از گذرا، ناگذرا و خطی و غیرخطی در بر میگیرد.

نرم افزار انسیس همواره کاربردهای فراوانی در علم مهندسی زیست پزشکی به ویژه بیومکانیک و بیورباتیک دارد. این نرم افزار در گروه بیومکانیک قرار میگیرد و از جمله کاربردهای آن میتوان به بررسی استحکام و ضریب اطمینان در تجهیزات پزشکی، بهینه سازی در طراحی و ساخت دندان های مصنوعی و ایمپلنت ها، بهینه سازی در طراحی اندام های مصنوعی اعم از زانو با روش المان محدود، شبیه سازی حرکات جریانی خون در پردازش بیماری های قلبی و عروقی، شبیه سازی عملکرد دریچه های قلب و کاهش زمان و هزینه در مدل سازی مغزی اشاره کرد.

9) نرم افزار میمیکس

میمیکس (MIMICS) یک نرم افزار تخصصی برای رشته های پزشکی به ویژه مهندسی زیست پزشکی است که به وسیله آن میتوان تصاویر دریافتی از ام آر آی، سی تی اسکن و اف ام آر آی (FMRI) را در سه برش اصلی آکسیال، کرونال و ساجیتال ارائه کرد که به وسیله این برشها میتوان تصویری سه بعدی از عضو مورد مطالعه را جهت بارگذاری های نیرو و محاسبات مربوط به مقاومت مصالح و استاتیک اعضا به دست آورد. این نرم افزار توسط کمپانی بلژیکی متریالایز در سال 1991 منتشر شده است. ساختمان این کمپانی در شهر لاون بلژیک واقع شده و در سال 1990 نیز بنا شده است.

نرم افزار میمیکس قابلیت های متعددی دارد که از جمله آنها میتوان به امکان مش بندی در گونه های متفاوت، امکان انتخاب لایه های تصویر و نوع داده خروجی از نظر فرمت، امکان مشاهده تصویر به صورت همزمان در سه برش مختلف و مشاهده تغییرات هر یک حین انجام عمل ویرایش، امکان حذف نویز در تصویر و امکان اجرای همزمان چندین فیلتر تصویری و مشاهده تغییرات در لحظه بر مدل مربوط و غیره اشاره کرد. قابلیت های این نرم افزار به طراحی ها محدود نمیشود؛ چرا که در انجام جراحی هایی چون جراحی عروق و اعصاب و جراحی های مغز مثل خارج کردن تومورها از نواحی مختلف مغز و دیگر نقاط بدن نیز کاربرد داشته و جهت به دست آوردن تصویر سه بعدی و دقیق از محل و شکل تومور به یاری پزشکان میآید. در این نرم افزار میتوان بافت نرم، عضله، عروق، اعصاب و بافت سخت را به تفکیک از یکدیگر بدست آورد و مدل سه بعدی از آنها ترسیم کرد. این نرم افزار در گروه بیومکانیک قرار میگیرد.

10) نرم افزار آباکوس

نرم افزار آباکوس (ABAQUS) یک مجموعه از برنامه های مدل سازی قوی است که مبتنی بر روش المان محدود، قابلیت حل مسائل از یک تحلیل خطی ساده تا پیچیده ترین مدل سازی غیر خطی را دارا است. این نرم افزار در واقع از جمله نرم افزارهای قدرتمند مهندسی به کمک رایانه در زمینه تحلیل به روش المان محدود است که توسط کمپانی فرانسوی دازالت سیستمز در سال 1978 انتشار یافته است. نرم افزار آباکوس دارای مجموعه المان های بسیار وسیعی است که هر نوع هندسه ای را میتوان توسط این المان ها مدل سازی کرد. زبان برنامه نویسی این نرم افزار بر پایه زبان پایتون است و امکان اسکریپت نویسی در آن وجود دارد. همواره فرآیند پردازش در این نرم افزار مبتنی بر سه مرحله پیش پردازش، پردازش و پس پردازش است که قابلیت های خاصی را برای تحلیل و مدل سازی ایجاد میکند.نرم افزار آباکوس کاربردهای بسیاری در زمینه های مختلف از علوم مهندسی به ویژه علم مهندسی زیست پزشکی و بیومکانیک دارد. این نرم افزار در طراحی و مدل سازی اندامها و ارگانهای بدن، شبیه سازی سیستم های تجهیزات پزشکی و بیولوژیکی، ایجاد نقشه طرح استخوان ها و مفاصل و تعیین پارامترهای مکانیکی موجود در سیستم های بیولوژیکی، انتقال حرارت، انتشار جرم، مدیریت حرارت اجزای الکتریکی، مسائل مربوط به صوت و التراسوند و تحلیلهای پیزوالکتریک، کاربرد تخصصی دارد. نرم افزار آباکوس در گروه بیومکانیک قرار میگیرد که با استفاده از آن میتوان به طراحی تجهیزات مختلف پزشکی، طراحی رابطه ای مکانیکی که عموماً در تجهیزات پزشکی استفاده میشوند، طراحی انواع پروتزها از قبیل پروتزهای زانو و پروتزهای دندان، شبیه سازی فرسودگی و اثرات ضربه برای افزایش طول عمر و قابلیت اعتماد ایمپلنت ها، طراحی دریچه قلب، ارزیابی و پیش بینی جراحت ها، طراحی سیستم های داروسازی، مدل سازی مفاصل و شبیه سازی فیزیولوژیکی پاسخ سیستم های مختلف بدن پرداخت.

نتیجه گیری

با استناد بر مرجع اولین دانشکده مهندسی پزشکی ایران و دانشگاه هایی نظیر دانشگاه صنعتی شریف و شهید بهشتی و نیز انجمن علمی مهندسی زیست پزشکی ایران، ورود علم مهندسی پزشکی به حوزه آکادمیک در سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۸ میلادی) صورت گرفته است. در حالی که این علم تقریباً در دهه ۱۹۶۰ میلادی وارد حوزه آکادمیک جهان شده است. با توجه به سال انتشار نرم افزارهای پرکاربرد تخصصی، میتوان نتیجه گیری کرد که اختلاف سه ده های این علم در ایران و جهان کمک شایانی به ورود این علم در ایران کرده است؛ به طوری که ورود نرم افزارهای پرکاربرد تخصصی تقریباً در حدود سال های ورود رشته مهندسی پزشکی به ایران و بعد از آن است. نتایج به دست آمده از این تحقیق بیانگر همسانی تقریبی ورود صنعت نرم افزاری تخصصی در علم مهندسی پزشکی و ورود این علم به حوزه آکادمیک ایران و بعد از آن است که به موجب آن میتوان چنین نتیجه گیری کرد که طی سال های اخیر این امکان وجود داشت که نرم افزارهایی کاملاً انحصاری در حوزه علمی مهندسی پزشکی در ایران طراحی و ارائه شود.

گزارش از شکوفه راشدی