به گزارش سرویس فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ رشته مهندسی معدن یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های مهندسی در دنیا است که سابقه آکادمیک آن به دوران انقلاب صنعتی انگلستان برمی‌گردد. محصلان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک و علوم پایه از دانش خوبی برخوردار باشند. به علت عملیات میدانی گاها وسیع در این رشته، دانش‌پذیران آن باید نیرو و توان کافی برای چنین مواردی را داشته باشند.
مهندسی معدن و صنعت معدنکاری به عنوان یک صنعت بالادستی محسوب می‌شود که تامین کننده نیاز اصلی و عمده تمدن بشر از دیرباز تا امروز به مواد و مصالحی بوده که مواد مصرفی سایر صنایع به حساب می‌آیند؛ موادی از قبیل مس، سرب، روی، طلا، سنگ‌های ساختمانی و غیره. امروزه با گسترش تکنولوژی و صنعت، نیاز به مواد استراتژیک معدنی بیشتر و بیشتر می‌شود همچنین برای تامین پایدار مصالح معدنی به عنوان مواد اولیه صنایع پایین دست، نیاز به طراحی معادن بزرگتر و عمیق‌تر است که با بزرگتر شدن معادن پیچیدگی‌های مهندسی و طراحی آنها نیز افزایش می‌یابد.
مهندسین معدن در تمام مراحل عمر یک معدن، همواره با چالش‌های فنی و مهندسی از یک طرف و چالش مباحث اقتصادی از طرف دیگر روبه‌رو هستند. این رشته مهندسی بدلیل شرایط کاری سخت و چالش‌های متعدد دیگر، برای کسانی مناسب‌تر است که دارای روحیه تسلیم ناپذیری و حوصله و پشتکار در مقابل مشکلات محیط طبیعی و مسائل مهندسی هستند.
امروزه نرم افزارهایی وجود دارد که دانش آموختگان این رشته را در این راه یاری می کند.در ادامه با کاربردی ترین نرم افزارهای رشته مهندسی معدن آشنا می شوید.
Surpac-1
سورپک نرم افزاری است که به نظر من از نظر ارتباط با کاربر بهتر عمل کرده است. محیط گرافیکی و طراحی آرام، توانایی طراحی در محیط سه بعدی، استفاده از دیتابیس کم حجم و سبک، تولید فایلهای سبک، روشهای منطقی تر در بخش طراحی و... از مزایای این نرم افزار به شمار می آید. کمپانی Surpac Minex سعی کرده با ارائه هر نسخه جدیدتر از این نرم افزار تواناییهای آن را افزایش دهد. از جمله این تغییرات می توان به بخش بهینه سازی بوسیله روش لرچ و گروسمن و مخروط متحرک اشاره کرد که از نسخه 5 به بعد می توان آن را مشاهده کرد. از تغییرات عمده دیگر می توان به افزایش تواناییهای مربوط به بخش زمین آمار این نرم افزار اشاره داشت.
کلیات کار با این نرم افزار نیز مانند Data Mine است. کمپانی تولید کننده سعی کرده تا با کاهش قیمت این محصول در ایران بازار نه چندان خوب ایران را از آن خود کند.
Datamine Studio-2
یکی از نرم افزار های شرکت CAE در زمینه مهندسی معدن میباشد. کاربرد این نرم افزار در زمینه تحلیل داده ها، اکتشاف، زمین شناسی، ژئوشیمی، مکانیک سنگ، پیمایش، مدلسازی پیکره ماده معدنی و طراحی معادن روباز و زیرزمینی میباشد.
Vulcan3D-3
این نرم افزار محصول کمپانی Maptek می باشد. از نظر توانایی به نظر بنده قویترین نرم افزار معدنی می باشد که علاوه بر تمامی موارد گفته شده تواناییهایی برای طراحی سیستم تهویه، برنامه ریزی تولید بلند مدت و کوتاه مدت، Ore Controlling و ... را دارا می باشد. در ایران این نرم افزار کاربرد ندارد و اگر شخصی بتواند کاربرد و کار با این نرم افزار را آموزش ببیند به نظر من برگ برنده در دست اوست.
UDEC-4
این نرم افزار توسط شرکت ITASCA تهیه شده است و در مورد مدل سازی سازه های زیر زمینی و تحلیل پایداری در محیط های ناپیوسته و دارای درز و شکاف کاربرد دارد. UDEC مخفف عبارت « Universal Distinct Element Code » می باشد. با توجه به قیمت نسبتا ارزان توانسته است به صورت یک نرم افزار عمومی مطرح شود. از طرفی دقت بالا، مدل سازی مناسب و امکانات کامل محاسبات مکانیک سنگی بر کارآیی آن افزوده است.
GEMS-5
محصول شرکت gemcom می باشد. از نظر کاربرد مانند سایر نرم افزارها می باشد ولی با محیطی متفاوت تر. محیط این نرم افزار مانند ویندوز XP می باشد، به قسمی که تمامی منوها و فونتها و ... رابط گرافیکی خود را از ویندوز گرفته اند. یکی از ماجولهایی که در این نرم افرار می توان پیدا کرد، ماجول GO Scheduler می باشد. با استفاده از این توانایی می توان به برنامه ریزی دستی کامیونها و ساعات حمل و نقل کاری آنها پرداخت. بطوریکه دقیقا معلوم می شود که کامیون شماره x در روز x چه مقدار بار دارد، آیا نیاز به تعمیرات دارد و یا آن روز تعطیل رسمی است یا نه. آخرین نسخه این نرم افزار V6، اندکی سعی در ارائه بهتر خود داشته است.
CLARA-6
این نرم افزار توسط « O.Hungr Geotechnical Research Inc » تهیه شده است و کاربرد اصلی آن تحلیل پلیداری شیب های مختلف می باشد. CLARA ضمن مدل سازی منطقه به تحلیل پایداری و آنالیز شیب می پردازد و آن را از لحاظ شرایط متفاوت شکست بررسی می نمایید. با استفاده از این نرم افزار ضمن پیش بینی امکان ریزش و محاسبه فاکتور ایمنی می توان شرایط پایدار را شبیه سازی نمود.
Mine24D-7
محصول کمپانی GijimaAst است. محیطی بسیار شبیه به Data Mine دارد و تمامی پنجره های آن شبیه Data Mine است. در بعضی موارد از Data Mine پیشی گرفته، که می توان به بخش زیرزمینی آن اشاره داشت. اختصاصا دارای ماجول زیرزمینی است که توانایی ارائه برنامه زمانبندی برای تولیدات زیرزمینی و روباز بصورت دستی را دارا می باشد. این بخش بیشتر شبیه به MS Project می باشد، البته نرم افزار جانبی آن EPS است که این برنامه زمانبدی را بصورت رابط گرافیکی نشان می دهد. در EPS نسخه 2 که در سال 2007 ارائه شده توانایی ارائه برنامه امتزاج (Blending) در آن گنجانده شده است.
Minex-8
هسته اولیه این نرم افزار متعلق به شرکت استرالیایی ECS می باشد که بعدا با ادغام شدن با شرکت Surpac اینک این نرم افزار با همکاری شرکت Surpac با نام تجاری Surpac Minex عرضه می گردد.
از قابلیتهای این نرم افزار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• مدل سازی زمین شناسی برای ذخیره هایی مانند زغال، پلاتینیوم، کروم و منگنز.
• تشکیل بانک اطلاعاتی گمانه ها.
• تشکیل بانک اطلاعات کیفیت زغال.
• مدل سازی برای ساختارهای مختلف زمین شناسی مثل گسلها.
• استفاده از زمین آمار.
• توانایی ارائه برنامه زمانبندی جهت استخراج زغال و مواد لایه ای.
• ارائه مدل Room & Pillar در موارد استخراج زیرزمینی.
Surfer-9
این نرم افزار توسط شرکت Golden Software تهیه شده است و یک نرم افزار عمومی در زمینه توپوگرافی و نقشه برداری می باشد. با ورود داده های برداشت منطقه شامل طول و عرض و ارتفاع، Surfer قادر است با متد های مختلف نقشه توپوگرافی، رقومی، عکس هوایی و ... را به صورت دوبعدی و سه بعدی تولید نماید و عملیاتی مانند مقطع زدن، علامت گذاری و ... را نیز انجام دهد. از دیگر خصوصیات این نرم افزار تعیین حجم بین دو رویه می باشد و بدین ترتیب حجم باطله برداری، ذخیره معدنی و ... قابل محاسبه می باشد.
DIPS-10
این نرم افزار توسط شرکت ROCSCIENCE ارائه شده است و مربوط به آنالیز داده های زمین و زمین آمار می باشد و با استفاده از استریوگرام قابلیت رسم نمودار های مختلف را دارا می باشد و می تواند پراکندگی عارضه های مختلف زمین از جمله دسته درزه و ... را با نمودارهای مختلف تحلیل نماید.
گزارش از شکوفه راشدی
