به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، آغاز روند برنامه‌ریزی توسعه را عموما به پس از جنگ جهانی دوم منتسب می‌کنند. در ایران نیز اندیشه و برنامه‌ریزی توسعه پدیده‌ای است که چند دهه از آن می‌گذرد؛ به این ترتیب که تدوین اولین برنامه چند ساله که تحت عنوان برنامه اول عمرانی کشور نام‌گذاری شد و رسما ادعای پیشبرد امر توسعه را یدک می‌کشید، به سال ۱۳۲۵،۲۶ بر می‌گردد. مسائل و چالش‌های توسعه ایران چیست؟ روند برنامه‌ریزی توسعه در کشورمان چگونه بوده و چه موفقیت‌ها و ناکامی‌هایی داشته است؟ مفاهیم کلیدی دانش توسعه کدام‌اند؟ ضرورت توسعه‌یافتگی را چگونه می‌توان تبیین کرد؟ راه‌های برون‌رفت از چالش‌ها و موانع توسعه‌ای چیست؟ این سوالات و ده‌ها پرسش دیگر می‌توانند کماکان موضوع گفتگوها و آثار مکتوب بسیاری باشند. به همین جهت در آستانه تدوین و تصویب برنامه هفتم پس از انقلاب، در این گزارش به معرفی ۵ کتاب می‌پردازیم که در حوزه مباحث نظری توسعه بسیار راهگشا و مفید هستند.
1) خرد و توسعه
رضا داوری فیلسوف مشهور ایرانی در برخی از آثار خود از جمله کتاب خرد و توسعه، به اندیشه‌ورزی فلسفی پیرامون امر توسعه پرداخته است. داوری در این کتاب دغدغه‌های خود درباره توسعه ایران را مطرح می‌کند. یکی از مهم‌ترین تلاش‌های این کتاب تبیین ضرورت توسعه‌یافتگی و همچنین برطرف کردن برخی کج‌فهمی‌ها از توسعه است.
2) عدالت اجتماعی آزادی و توسعه در ایران امروز
فرشاد مومنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس حوزه توسعه در کتاب عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز، با تکیه بر این اصل اساسی که راه نجات و بالندگی ایران از مسیر توسعه عادلانه می‌گذرد، مهم‌ترین مسائل مربوط به توسعه ایران را از منظر آخرین دستاوردهای دانش توسعه مورد بررسی قرار داده و امکان به دست آوردن یک فهم نظری را برای خواننده فراهم می‌کند. نویسنده در این کتاب با تاکید بر اهمیت المان‌های بومی و ملی در امر توسعه، بر اندیشه‌های امام خمینی(ره)، شهید بهشتی و شهید مطهری تکیه کرده و ایده فقر و غنای امام خمینی را یک ایده راهگشا برای توسعه ایران معرفی می‌کند.
3) پنجاه سال برنامه ریزی
کتاب ۵۰ سال برنامه‌ریزی که توسط هدی صابر پژوهشگر حوزه توسعه در دهه ۷۰ گردآوری شده است، در گفتگوهایی با برجسته‌ترین صاحب‌نظران در زمینه توسعه به تاریخ و چالش‌های توسعه‌یافتگی در ایران می‌پردازد و همین باعث شده که این کتاب محل تضارب آرای گوناگون درباره توسعه باشد. مطالعه این کتاب علاوه بر ارتقای فهم نظری خواننده از مقوله توسعه، اطلاعات و داده‌های ارزشمندی از تاریخ برنامه‌ریزی توسعه را در اختیار او می‌گذارد
4) مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران
مرحوم حسین عظیمی اقتصاددان برجسته ایرانی که از باسابقه‌ترین کارشناسان سازمان برنامه و بودجه بوده است، در چند کتاب خود از جمله کتاب مدارهای توسعه‌نیافتگی در اقتصاد ایران با توجه به سابقه خود در سازمان برنامه به آسیب‌شناسی موانع توسعه ایران و علل ناکامی برنامه‌های توسعه پرداخته است. نگاه روش‌مند و سیستمی و چند بعدی به توسعه و ارائه تبیین‌هایی دقیق درباره رابطه دین و توسعه‌یافتگی از جمله نقاط قوت عظیمی در این کتاب است
5) جدال با توسعه نیافتگی
جدال با توسعه‌نیافتگی مجموعه مقالات و گفتگوهای حسن سبحانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران پیرامون اقتصاد و توسعه ایران است که در بازه سال‌های ۸۷ الی ۹۱ نوشته شده است. برخی از بخش‌های این کتاب از بعد نظری برجسته‌تری برخوردار است، در حالی که بخشی دیگر از مقالات آن کمی انضمامی‌تر است. سبحانی به عنوان یک اقتصاددان دارای گرایش‌های عدالت‌محور و یک پژوهشگر حوزه اقتصاد اسلامی در این کتاب به نسبت توسعه و دین نیز پرداخته و بحث.های دقیق و ارزشمندی را ارائه داده است.
در پایان به نظر می‌رسد اشاره به یک نکته خالی از لطف نیست و آن اینکه می‌توان دولت سیزدهم را به دلیل تاخیر در تدوین برنامه هفتم توسعه مورد انتقاد جدی قرار داد. الزام قانونی وجود داشت که برنامه هفتم در سال ۱۴۰۰ تدوین شود اما اکنون شاهد هستیم که در اواخر سال ۱۴۰۱ تازه زمزمه تدوین و ارائه این برنامه به گوش می‌رسد. امیدواریم دولت و مجلس بیش از این فرصت را هدر ندهند و مجددا برنامه ششم توسعه که به دلیل انتساب آن به دولت قبلی، مدام نقدش می‌کردند را دوبارا تمدید نکنند.
