به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ سعید جلیلی، در سی‌وچهارمین نمایشگاه کتاب تهران با مردم علاقه‌مند حاضر در مصلای امام خمینی (ره) همراه شدیم تا کم و کیف این رویداد بین‌المللی را از نزدیک مشاهده کنیم. به ساعات میانی روز که رسیدیم، جمعیت بیشتر شد. آفتاب اردیبهشت‌ماه فضای مصلا را بیش از پیش گرم کرده بود.
یک فروش میلیاردی!
آمار و ارقام مختلفی از گوشه و کنار به گوش می‌رسید، در کنار این ارقام یک سوال ذهن افراد دغدغه‌مند را پر کرده بود، این رویداد تا چه اندازه نمایشگاهی است و به چه مقدار فروشگاهی؟ در روز اول نمایشگاه، سخنگوی نمایشگاه کتاب تهران گفته بود: تا ساعت ۱۳ ناشران ۱۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروختند! سال گذشته این عدد ۴ میلیارد تومان بود که افزایشی قابل توجه داشته و ناشران سهم دو برابری نسبت به سال گذشته را در یک روز تجربه کردند.
در آخرین روز این نمایشگاه، علی رمضانی، سخنگوی نمایشگاه کتاب اعلام کرد: مجموع فروش سی‌وچهارمین نمایشگاه کتاب تهران به رقمی بیش از ۴۰۱ میلیارد تومان رسیده است. مردم عزیز سراسر کشور ۲۵۱ میلیارد و ۲۹۰ میلیون تومان در بخش حضوری و ۱۴۹ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان در بخش مجازی کتاب خریدند. تعداد کتاب‌های خریداری شده بیش از ۳.۵ میلیون نسخه تخمین زده می‌شود. تعداد نسخه‌های فروش رفته در بخش مجازی نیز ۱.۳۶۹.۶۰۶ نسخه است.
رویدادی نمایشگاهی یا مکانی فروشگاهی!
اعلام پرشور ارقام فروش کتاب، در حالی است که امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در شرایطی آغاز به کار کرد که نظرات متفاوت و انتقادات مختلفی را نسبت به فضای اجرایی نمایشگاه از جمله در بخش نشریات دانشگاهی، تشکل‌ها و نشریات دانشجویی متوجه خود کرده است. اینکه هدف نمایشگاه کتاب تنها فروش بیشتر است یا می‌تواند ظرفیت ارزشمندتری برای اهل قلم فراهم کند؟
اهل قلم همواره از اینکه اسم رویداد نمایشگاه کتاب بوده اما بیشتر از آنکه محفلی باشد برای آشنایی افراد با نویسندگان و آثارشان، یا فرصتی باشد برای معرفی و بررسی ابعاد فکری و فرهنگی کتاب، بیشتر به یک فروشگاه بزرگ تبدیل شده است. هرچند امسال تلاش‌هایی انجام شد تا این رویداد بین‌المللی نمایشگاهی شود اما این کافی نیست و برای تحقق اهداف عالی باید جای خالی دانشجو پر شود.
جای خالی دانشجو و تشکل‌های دانشگاهی
بدون شک نهاد اصلی فکری و فرهنگی هر کشوری، دانشگاه است. بر کسی پوشیده نیست پیشران هر حرکت امیدبخش و نوآفرین هم دانشجوی آن کشور است. اما اینکه رویداد بین‌المللی کتاب تهران تا چه اندازه از ظرفیت تشکل‌های دانشگاهی و دانشجویی برای زنده کردن کتاب و احیای روح جاری در نمایشگاه استفاده کرده، محل سوال است.
قطعا کتاب، ابزار اصلی و نمایشگاه بهترین فرصت برای پیوست فرهنگی زدن به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی جامعه دانشگاهی ماست و نشریات دانشجویی می‌توانند با حضور خودشان در این رویداد موجب تعالی و تکامل دو طرف شوند.
وضعیت اسفبار سالن ناشران دانشگاهی
از درب اصلی مصلا که وارد شدیم، اولین قسمت پیش روی مخاطبان، غرفه‌های انتشارات دانشگاهی بود. همراه جمعیت به سالن شماره 3 وارد شدیم، انتظار داشتیم با حضور پرشور دانشجویان و آن انرژی که از جوان ایرانی انتظار داریم روبرو شویم اما در نگاه اول وضعیت نابسامان محیط نیمه‌کاره رها شده باعث شد در دید هر بازدیدکننده داخلی و خارجی یک ضعف به چشم بیاید
استقبال مردمی و پذیرایی غیرمسئولانه
در اختیار قرار دادن امکانات مناسب، مانند فضای پارکینگ و تسهیل دیگر ابزارهای دسترسی، موجب افزایش حضور و درنتیجه نزدیکی بیشتر مردم با کتاب می‌شود. بنا به نقل قول مسئولان، استقبال مردمی از نمایشگاه امسال دست‌کم از نظر آمار و ارقام قابل توجه بوده و در روز اول رکورد فروش سال گذشته را زده! اما اینکه تا چه اندازه توانسته شعار «آینده خواندنی است» را محقق کند، مسئله دیگری است.
سوال اصلی اما اینجاست، اولویت اول نمایشگاه، طبق گفته وزیر فرهنگ افزایش مهرورزی، گسترش روح کتابخوانی و در نهایت «نمایش» کتاب و نزدیکی مردم با آثار مکتوب بوده یا صرفا آمار «فروش» برای توجیه عملکرد آن کافی است؟ بدون شک این اهداف عالی تنها با برجسته کردن نقش نهاد علمی یعنی دانشگاه و با میدان دادن به قشر دانشجو و اهل ادب امکانپذیر است، اتفاقی که تا این لحظه شاهد آن نبودیم.
کتاب را زنده کنیم
اتفاقات خوبی مانند «دیوار آزاد» در جهت حرکت بیشتر به سمت احیای روح نمایشگاه و انرژی بخشیدن به آن قابل تقدیر اما کافی برای اقناع نیست. اینجا هم دوباره با قرار دادن محیطی برای حضور جوانان و دانشجویان می‌توانیم نمایشگاه را به حالت حقیقی آن برگردانیم و به اصطلاح کتاب را برای مخاطبان گویا و زنده کنیم.
تاجیکستان مهمان ویژه شد/ کتاب، پنجره‌ای به ایران بزرگ فرهنگی
امسال نمایشگاه کتاب یک مهمان ویژه داشت، کشور همزبان تاجیکستان. حضور وزیر فرهنگ این کشور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باعث شد تا پنجره‌ای به سوی همگرایی بیشتر کشورهای حوزه تمدنی ایران بزرگ فرهنگی باز شود تا به واسطه کتاب، پیوندهای کهن دوباره زنده شده و تقویت شود.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ در برنامه چشم انداز تعاملات فرهنگی ایران و تاجیکستان گفت: نمایشگاه بین‌الملی کتاب تهران محفلی برای افزایش تعاملات فرهنگی و دوستی‌هاست. شاهد حضور تعداد زیادی از ناشران خارجی از کشورهای دیگر هستیم و از حضور آنها استقبال می‌کنیم. ایران بزرگ فرهنگی مرزهای گسترده‌ای دارد که ریشه در فرهنگ، آداب و سنن مردم منطقه دارد. روابط فرهنگی ما و تاجیکستان هر روز بهبود پیدا کرده و افزایش می‌یابد.
در سفر رئیس جمهور کشورمان به تاجیکستان، سخنرانی آقای رئیسی در دانشگاه ملی آن کشور مورد توجه خاص مخاطبان قرار گرفت و حتی اهدای مدرک دکتری افتخاری به ایشان هم در همان فضا صورت گرفته بود. این گواه دیگری است که نهاد دانشگاهی و دانشجو می‌تواند هرکجا مرزی کشیده شد، پل بزند و این ظرفیت باید در نمایشگاه کتاب مورد توجه خاص قرار بگیرد.
کودک بدون کتاب!
یکی دیگر از نقاط ضعف فضای کلی انتشارات کشور که در بازدید رهبری هم مورد توجه قرار گرفت، مسئله حمایت و تقویت کتاب کودک است. قسمت کودکان نمایشگاه بدون جذابیت خاصی و پر از آثار ترجمه شده بود.
بازید رهبری، نقطه قوت و امید
با تمام انتقادات مختلف، آمارهای گوناگون و تفاسیر متفاوتی که فضای نمایشگاه کتاب مطرح شده است، حضور رهبر انقلاب و بازدید ۳ ساعتی ایشان از غرفه‌ها و در جمع ناشران و اهل قلم، گواه اهمیت غیرقابل انکار و جایگاه مورد احترام کتاب است. حضور رهبری امید به اصلاح، پیشرفت و تعالی رویدادهای فرهنگی این چنین را تقویت کرده و موجب قوت قلب علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان این حوزه است و آینده‌ای روشن را نشان می‌دهد.
منبع: دانشجو
