به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» علی‌اکبر صبوری استاد ممتاز دانشگاه تهران در واکنش به برخی دیدگاه‌هایی که ناظر بر نفی موسسات نمایه‌سازی مجلات علمی است، گفت: نمایه شدن یعنی در معرض عموم قرار گرفتن؛ مفهوم نمایه‌سازی چیزی جز این نیست. موسساتی با استاندارد‌های خاصی در دنیا شکل گرفته است که بهترین مجلات را با معیار‌های خیلی خوب انتخاب می‌کنند. این همه مجله در دنیا وجود دارد، الزاماً اینطور نیست که همه آن‌ها معتبر باشند. موسساتی هستند که بهترین مجلات را انتخاب و مقالات را نمایه‌سازی می‌کنند و در معرض عموم قرار می‌دهند تا دیگران بخوانند. این نمایه‌سازی و در معرض دید عموم قرار دادن، چیز بدی نیست.
استاد ممتاز مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران با اشاره به سهم ۱.۹ درصدی دانشمندان ایرانی از تولیدات علمی منتشرشده در پایگاه Web Of Science، گفت: یعنی ۱.۹ درصد از کل تولیدات علمی دنیا در این پایگاه که مهمترین پایگاه نمایه‌سازی دنیا است متعلق به دانشمندان ایرانی است و این خیلی آمار خوبی است؛ بنابراین سهم ما در پایگاه Web Of Science به عنوان مخزنی که معتبرترین مخزن علمی دنیا است حدود ۲ درصد است و ۹۸ درصد را دیگران دارند در آن مخزن وارد می‌کنند. این مخزن در اختیار عموم است و اینطور نیست که در آن بسته شده باشد و ما نتوانیم استفاده کنیم.
صبوری در پاسخ به اینکه با بیان دیدگاهی مبنی بر اینکه گویی برنامه موسسات نمایه‌سازی مجلات و آثار علمی چنین است که مقالاتی پایه‌ریزی شود تا در آینده بتواند مشکلات آن‌ها را حل کند؛ اما در این بین مشکلات کشور من در کجا قرار دارد؟ آیا ما سربازانی برای حل مشکلات دیگران می‌شویم؟ نقد جدی مخالفین ISI این است که چرا من سرباز حل مسئله آن طرف می‌شوم در حالی که در کشور خودم پر از مشکل است و نمی‌توانم مشکلاتش را حل کنم! به طرح سوال پرداخت، اینگونه پاسخ داد: اصلا اینطور نیست که ما مشکلات دیگران را بگیریم و برایشان مقاله بنویسیم. این تفکرات و مرزشکنی در علم در کشور خود ما شکل گرفته است. بسیاری از مقالاتی که نوشته می‌شود بر اساس نیاز‌های کشور است و، چون بر روی مطالب عمیقی کار می‌شود، منجر به مقالات خوبی شده و در پایگاه Web Of Science ثبت می‌شود و در اختیار همگان است.
وی افزود: مجلاتی که در دنیا شکل می‌گیرد، بر اساس موضوعات داغ دنیا یک شماره ویژه می‌گذارند و افراد را دعوت به ارسال مقاله می‌کنند. مجلات ما هم می‌توانند این کار را بکنند. اگر به ۳۰ تا ۴۰ سال قبل برگردیم که توان علمی ما خیلی ضعیف بود و مقاله‌ای نداشتیم؛ خب مجله‌ای هم در هیچ پایگاهی ثبت نکردیم، ولی امروز ۱۹۰ مجله ایرانی در پایگاه Web Of Science دارند نمایه می‌شوند و بیش از ۲۰۰ مجله ایرانی در پایگاه اسکوپوس (Scopus) نمایه می‌شود. مجلات ما هم می‌توانند شماره‌های ویژه‌ای بدهند و موضوعات داغ را در آنجا به نمایش بگذارند تا دیگران بنویسند و ما هم میدانی برای ارزیابی مقالات دیگران شویم. این اتفاق الآن رخ داده است. مجله‌ای ایرانی که در سال ۲۰۱۴ شکل گرفته است، در سال گذشته میلادی ۲۰ هزار یورو درآمد ارزی داشته است. این درآمد نه از بابت پول گرفتن برای چاپ مقاله بلکه از بابت فروش مجله حاصل شده است.
صبوری با تاکید بر اینکه اگر تعداد مقالات ما این همه رشد نکرده بود، این همه دستاورد نداشتیم، بیان کرد: حرکت مداوم چرخ‌های صنعتی کشور تحت شدیدترین تحریم‌های جهانی، یک دستاورد بزرگ است. رئیس‌جمهور روسیه گفته بود اگر کشور من مورد این همه تحریم ظالمانه قرار گرفته بود تابحال نابود شده بود، ولی شما دوام آوردید؛ یکی از دلایل دوام آوردن ما همین بوده است که در کشور به علم بها دادیم، علم را در کشور رشد دادیم و دانش را بومی ساختیم تا تحت شدیدترین تحریم‌های دنیا بتوانیم ادامه دهیم و چرخ‌های صنعتی کشور را بچرخانیم.
استاد ممتاز دانشگاه تهران افزود: مبنای رشد روزافزون شرکت‌های دانش‌بنیان که جوانان بسیاری در این شرکت‌ها مشغول به کار هستند و تعداد آن‌ها روز به روز در حال افزایش است، همین مقالاتی بوده که چاپ شده است و در مرز دانش توانسته‌ایم حرکت کنیم. چرا ما این همه در صنایع دفاعی و موشکی پیشرفت کرده‌ایم؟ عامل این پیشرفت، همین جوانانی بوده‌اند که در دانشگاه‌ها در مرز‌های دانش حرکت کردند و به دانشی رسیدند که توانستند در صنایع نظامی و موشکی افتخارآفرینی کنند.
وی ادامه داد: اگر توانستیم چرخه هسته‌ای را تکمیل کنیم، بخاطر این بوده است که توانستیم در مرز دانش حرکت کنیم و اگر ۵ کشور بزرگ دنیا بعلاوه آمریکا آن طرف میز نشستند و ایران این طرف میز نشسته و با آن‌ها توانستیم مذاکره کنیم، بخاطر این بوده است که آن‌ها ما را از لحاظ علمی باور کردند؛ چون ما در مرز دانش حرکت کردیم. چگونه توانستیم نشان دهیم در مرز دانش هستیم؟ با همین مقالاتی که در مجلات خودشان چاپ کردیم، این را به آن‌ها اثبات کردیم.
صبوری، پیشرفت‌های کشور در صنایع بیوتکنولوژی و دارو‌های نوترکیب را مدیون مرزشکنی در علم بوده دانست و تاکید کرد: همه این‌ها منجر به چاپ مقاله شده و همین چاپ مقالات بوده که ارزش‌افزوده به صادرات ما در این‌ها داده و در واقع پایه علمی‌اش را به دنیا اثبات کرده‌ایم. در سلول‌های بنیادی و در درمان نازایی جزو کشورهای پیشرو در دنیا هستیم، چون در این دانش مرزشکنی کردیم. در صادرات خدمات فنی مهندسی علیرغم این همه تحریم جزو کشورهای پیشرو هستیم. دو سال قبل، رهبر معظم انقلاب ممنوعیت واکسن فایزر را مطرح کردند. چرا رهبر انقلاب این ممنوعیت را ایجاد کردند؟ چون رهبر انقلاب می‌دانستند دانش بومی که در این کشور ایجاد شده و مرزشکنی که در علم صورت گرفته است، می‌تواند واکسن‌هایی بسازد که بهتر از واکسن‌های دنیا عمل کند.
استاد ممتاز دانشگاه تهران با بیان اینکه باید با فرمت مورد نیاز دنیا با آن‌ها حرف بزنیم اظهار کرد: اگر جوانان‌مان را به این سمت هدایت نکرده بودیم، آیا می‌توانستیم به این همه نعمت‌های ناشی از رشد علمی کشور برسیم؟ پس باید قبول کنیم که لازمه پیشرفت علمی کشور و لازمه حل مشکلات کشور این است که از مرز دانش اطلاع داشته باشیم. بدون دانش در مرز نمی‌توانیم کاری را انجام دهیم که بتوانیم با دیگران رقابت کنیم.
منبع: شبکه اینترنتی دانشگاه تهران
