به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، حواشی موافقت نهایی ترکیه با پیوستن سوئد به پیمان نظامی ناتو، همچنان ادامه دارد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، سرانجام و پس از چانه زنی ها و مخالف خوانی های طولانی، حاضر شد پای نامه ای را امضا کند که در آن، از نمایندگان پارلمان ترکیه خواسته، پیوستن سوئد به ناتو را تصویب کنند.
مقامات سوئد از اقدام نهایی اردوغان تشکر و اعلام کردند که بی صبرانه منتظرند تا به ناتو بپیوندند. اما در داخل ترکیه و به ویژه در جمع احزاب مخالف، ابهامات مهمی مطرح شده است.
البته حزب عدالت و توسعه و شریک آن یعنی حزب حرکت ملی در پارلمان دارای اکثریت هستند و برای تصویب نهایی درخواست اردوغان مشکلی ندارند اما از نظر سیاسی و تبلیغاتی، مشکلاتی به وجود آمده که چند و چون معاملات احتمالی پشت پرده را به چالش کشیده است؟
ترکیه قبلاً در مورد پیوستن سوئد به ناتو، مخالفت آشکار کرده و اعلام کرده بود؛ با توجه به این که بسیاری از سران و فرماندهان گروه تروریستی پ.ک.ک در سوئد فعالیت می کنند، تنها زمانی با عضویت این کشور در ناتو موافقت می کند که این افراد دستگیر و به آنکارا تحویل داده شوند.
دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و شریک اردوغان در ائتلاف ملت نیز گفته بود: «وقتی که کتاب مقدس ما مسلمانان در سوئد به آتش کشیده می شود، مجلس قهرمان ما هرگز رضایت نمی دهد که سوئد به ناتو بپیوندد».
چه امتیازی گرفتید؟
سعید تورون نماینده حزب جمهوری خلق، با ارائه یک سوال رسمی به هیات رئیسه پارلمان ترکیه، خواهان آن شد که هر چه زودتر هاکان فیدان وزیر امور خارجه کابینه اردوغان، به صحن علنی مجلس فراخوانده شود و درباره دلایل موافقت نهایی با عضویت سوئد، توضیح دهد.
سوال این نماینده مخالف اردوغان، دربردارنده دو سوال است و خطاب به دولت می گوید: «گفته بودید که درخواست بازگرداندن 120 نفر از تروریست های مقیم سوئد را به مقامات استکهلم داده اید. اما تاکنون فقط یک نفر را تحویل داده اند. چه شد که از پافشاری برای تحویل گرفتن 119 تروریست دیگر صرف نظر کردید؟ سوال دوم ما این است: دیوانعالی سوئد به کفار قرآن سوز مجوز داده بود که کتاب مقدس ما مسلمانان را با خیال راحت به آتش بکشند. چه شد که بدون وادارکردن مقامات سوئد به عذرخواهی از ترکیه و جهان اسلام، در برابر خواسته آنان کوتاه آمدید؟ می خواهیم وزیر امور خارجه در صحن علنی، به این سوالات پاسخ دهد».
مشکلی فراتر از پ.ک.ک و اسلام هراسی
اگر چه قبلاً دولت ترکیه، مسائلی همچون اقامت سران پ.ک.ک در سوئد و قرآن سوزی در این کشور را به عنوان اصلی ترین دلایل مخالفت خود ذکر کرده بود، اما واقعیت این است که پای یک مساله بزرگتر نیز در میان است.
مساله ای که به تمامی، با روابط آنکارا – واشنگتن ربط دارد و اردوغان امیدوار بود که در این بزنگاه تاریخی، امتیاز طلایی کلانی کسب کند.
در واقع اردوغان در مورد موافقت نهایی با عضویت سوئد در ناتو، قصد گروکشی داشت و آشکارا به مقامات آمریکای گفته بود: اگر موافقت ما را می خواهید، به ما اف 16 بفروشید. هم وزیر دفاع و هم وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرده بودند که موضوع پیوستن سوئد به ناتو و موضوع فروش جنگنده به ترکیه، دو مساله کاملاً متفاوت هستند و هیچ ربطی به هم ندارند. اما آنان تلاش می کنند تا موضوع فروش اف 16 به ترکیه، به سرعت پیگیری شود.
چند سالی است که کارشناسان مطالعات امنیت ملی در ترکیه، به این موضوع اشاره می کنند که فرسوده شدن جنگنده های نیروی هوایی این کشور و نیاز به جایگزین کردن آنها با هواپیماهای جدید، یک ضرورت حیاتی و امنیتی است.
آنان امیدوار بودند که بر اساس وعده های داده شده، ترکیه 46 فروند جنگنده پیشرفته اف 35 از آمریکا تحویل بگیرد. اما در دوران دونالد ترامپ، ترکیه به خاطر خرید سامانه موشکی اس 400 روسی، مغضوب شد و مورد تحریم نظامی قرار گرفت.
اندکی بعد، به طور رسمی، ترکیه از لیست خریداران و تولیدکننده قطعات این جنگنده بیرون گذاشته شد و آب پاکی بر دستان مقامات آنکارا ریخته شد. این در حالی بود که پول خرید این جنگنده ها، حتی قبل از به قدرت رسیدن اردوغان و در دوران بلنت اجویت به حساب آمریکا واریز شده بود.
در مرحله بعدی، ترکیه اعلام کرد که حاضر است به جای اف 35 از آمریکا اف 16 بخرد. اما دولت جو بایدن، اعلام کرد که این معامله نیز منوط به موافقت اعضای کنگره است. اینجا بود که لابی ارامنه و یونانی ها در کنگره دست به اقدامات گسترده زدند.
اقداماتی چنان اثرگذار و مهم که ترکیه، حتی با پرداخت پول چند میلیون دلاری به شرکت های لابی گر، نتوانست به نتیجه برسد. پس از این بود که بیش از یکصد سناتور آمریکایی نیز اعلام کردند که مخالف فروش هواپیمای جنگنده به ترکیه هستند زیرا این کشور را به عنوان یک متفق قابل اعتماد ناتو قبول ندارند.
در شرایط کنونی و به دنبال اعلام موافقت نهایی اردوغان با عضویت سوئد در ناتو، می توان چنین پیش بینی کرد که احتمالاً مقامات دولت بایدن، به او وعده داده اند که تامین رضایت اعضای کنگره را در دستور کار قرار داده اند. اما مشخص نیست که چنین روندی، چقدر طول بکشد.
در پایان باید گفت، رویدادهای اخیر و به ویژه موضوع پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو، این واقعیت را اثبات کرد که ترکیه، کنشگری نیست که بتواند برای اعلام موافقت خود، گروکشی و امتیازگیری کند. چرا که اقتصاد ترکیه از بسیاری جهات، به آمریکا و اتحادیه اروپا وابسته است و در صورت مخالفت با اهداف ناتو، تحت فشار قرار می گیرد و ناچار می شود از مواضع مستقل خود، عقب نشینی کند.
