به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یادداشت از محمدمهدی سیدناصری*/// این روزها سراسر غزه به لوکشینی (۳۶۵) کیلومتری برای صحنههای دردناک و غمگین تبدیل شده، بیش از چهل روز است که رژیم اشغالگر قدس مداوم بر سر کودکان و مردم غزه بمب میریزد و در این مدت بسیاری از زنان و مردان و کودکان این منطقه به تلخترین شکل ممکن جان خود را از دست دادهاند. رژیم اشغالگر قدس ، فصلی تازه از خشونت را در تاریخ رقمزده و غیرنظامیان بیگناه و کودکان را در نوار غزه هدف قرار میدهد. اقدامی که نقض قواعد حقوق بینالملل بشردوستانه است.
از آنجاییکه در هر جنگی عمدهترین و آسیبپذیرترینِ گروهها، کودکان هستند، روشن است که کودکان غزه در این مخاصمه مسلحانه بیدفاعاند و روزهای خوش کودکیشان میسوزد و از خاکستر آن آسیبهای جدی و ماندگاری بر جسم و روحشان بر جای میماند.کودکان که حدود نیمی از جمعیت نوار غزه را شکل میدهند همواره در معرض شدیدترین فشارهای روانی بودهاند و بیش از (۷۰) سال است هرروز زندگی خود را با دلهره و وحشت، آوارگی و اضطراب ناشی از جنگافروزی و خشونت از سوی اسرائیل سپری میکنند ، طبق جدیدترین گزارش سازمان ملل متحد به طور متوسط، هر ده دقیقه یک کودک در غزه کشته میشود.
از ابتدای تاریخ تا به امروز، جهان شاهد بروز جنگهای بینالمللی و داخلی تازهای بوده است. در واقع یکی از بلایایی که اصلیترین قربانیان آن در طی تاریخ کودکان بوده و هستند، جنگ است. پدیدهی نامیمون جنگ، حقوق کودکان از جمله حق حیات، حق زندگی در کنار خانواده، حق بهداشت، حق پیشرفت و تحصیل و آموزش کودکان را نقض میکند.
کودکان بیدفاع در جنگها کشته میشوند، مورد آزار و اذیت قرار میگیرند، خانه و خانواده خود را از دست میدهند و با فقدان آموزش و بهداشت با مشکلات عمیق روحی مواجه میگردند.کودکان به عنوان بخشی از جامعه که به بیشترین حمایت در برابر خشونت، آزار جنسی، سوءتغذیه و شرکت در مخاصمات مسلحانه نیاز دارند معمولاً در دوران تنش و نزاع مسلحانه به فراموشی سپرده شده و در فضای بیکیفری به فراخور مورد سوءاستفادهی نیروهای نظامی قرار میگیرند.
کودکان عامل برانگیختن مخاصمات مسلحانه نیستند، اما همواره صدمات زیادی را در این رابطه به صورتهای گوناگون متحمل شــدهاند. آنها از محرومترین گروههای انسانی هستند که همیشه در جنگ، بحرانهای سیاسی و بلایای طبیعی اولین تیر به سمتشان نشانه میرود، بهطوری که در بیشتر موارد کودکان آواره و پناهنده در معرض انواع وضعیتهای بحرانی قرار گرفته و مجبور میشوند شهر و دیار خود را ترک کنند. در این راستا جامعهی انسانی خود را موظف میداند شرایط قومی، نژادی و ملی را کنار گذاشته و تنها با در نظر گرفتن اشتراک در وجوه انسانی و تعلقات بشری به این گونه افراد کمک کند.
علیرغم اینکه حقوق بینالملل، کودکان را به عنوان آسیبپذیرترین قشر جامعه در جنگ معرفی نموده است، اما در عمل و بعد از چند دهه هنوز هم در عصر انقلاب صنعتی چهارم شاهد قربانی شدن کودکان بیگناه در منازعات هستیم. با گذشت بیش از چهل روز از حملهی رژیم اشغالگر قدس به غزه، صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) گزارش داده است که تاکنون در جنگ غزه بیش از (۸۰۰) کودک در غزه کشته و ۲ هزار و ۴۵۰ کودک دیگر زخمی شدهاند.
هزاران کودک فلسطینی به کمکهای بشردوستانه نیاز دارند، زیرا همچنان از عواقب مرگبار یک جنگ بیرحمانه رنج میبرند. از زمان تشدید جنگ، بهطور متوسط روزانه بیش از چهار کودک کشته یا مجروح شدند و این فقط آماری است که سازمان ملل متحد توانسته است آن را تأیید کند.
آقای انتونیو گوترش دبیرکل سازمان مللمتحد ابراز نگرانی کرده است که اقدامات اخیر اسرائیل تنها به نقض بیشتر قواعد حقوق بشر و حقوق بینالملل بشردوستانه دامن میزند. او همچنین میافزاید: «درحملات این مدت شاهد رکوردشکنی بیسابقه در مورد کشتار فلسطینیان در کرانهی باختری و قدس شرقی بودیم و این وضعیت همچنان در حال افزایش یافتن است که بخش قابل توجهی از این قربانیان کودکان هستند».
ایشان همچنین خواستار پایان بخشیدن به تشدید تنشهای غیرمنطقی شد و از رهبران طرفین خواست فوراً جهت حل مناقشهی مابین خود تلاش کنند. از زمان پایان انتفاضه دوم در سال (۲۰۰۵) میلادی، حملات چهل روز اخیر مرگبارترین حملات در کرانهی باختری شناخته میشود. کودکان آیینه تمامنمای اشخاص بیدفاع در مخاصمات مسلحانه هستند، با این حال در سراسر جهان، طرفهای متخاصم یکی از اساسیترین قواعد مخاصمات مسلحانه را نادیده میگیرند و آن حمایت از حقوق کودکان است.
ماهیت طولانی مخاصمات امروزی آیندهی کودکان را تحت تأثیر قرار داده است. با عنایت به اسناد بینالمللی و منطقهای متعدد و توجه ویـژهی دولـتهـا و سـازمانهـای جهانی و منطقهای و پیشرفت سریع حقوق بشر و بشردوسـتانه و نهادهـای نـاظر بـر حسـن اجرای این حقوق و همچنین حساسیت و آگاهی بیش از پیش افکار عمومی نسبت به حقـوق کودکان در مخاصمات مسلحانه و بیداری وجدان جهانی، به نظر مـیرسـد کـه میبایست حقـوق کودک در مخاصمات مسلحانه را جز حقوق مسلم و بدیهی مورد قبول جامعه جهانی بدانیم و بپذیریم که حقوق کودک در این حوزه پذیرش عام یافته و وارد عرصـهی حقـوق بـینالملـل عرفی شده است.
هرچند که باید اعترافکرد کودکان هنوز هم نیازمند حمایت هرچه بیشـتر جامعه جهانی در برابـر مخاصـمات مسـلحانه هسـتند؛ چـه در سـطح بـینالمللـی بـا انعقـاد کنوانسیونی مجزا در همین ارتباط، و چه در سطح منطقهای. اما در جنگهای جدید عاملی که بسیار برجسته شده است درکی است که بر اساس سیاست هویت شکل گرفته که خود منتج به شکستن هنجارها و نقض قواعد بین المللی شده است، عاملی که بیشتر به اهداف سیاسی و منافع دولتها پرداخته است تا انسانیت.
اقدامات روا داشته توسط رژیم اشغالگر قدس به کودکان در غزه تماما نقض کلیهی قواعد حقوق بینالملل بشردوستانه و حقوق بشر است. هماکنون شرایط کودکان فلسطینی در منازعهی اخیر ، روایتی تلخ و تکاندهنده است که میبایست تدبیری جدی از طرف دولتهای طرف مخاصمه و جامعهی جهانی علی الخصوص سازمان ملل متحد صورت گیرد.
بمباران بیامان مناطق مسکونی و با قطع برق در غزه، بیمارستانها بیبرق میمانند و نوزادان در انکوباتورها و بیماران سالمند در اتاقها بدون دسترسی به اکسیژن در معرض خطر قرار میگیرند، خانوادهها در غزه در حال حاضر برای دسترسی به آب سالم با مشکل مواجه هستند. یونیسف ضمن ابراز نگرانی شدید از وضعیت کودکان در غزه، اظهار کرد که این منطقه به گورستان هزاران کودک تبدیل شده است و بهطرز شگفت انگیزی شمار کودکان کشته شده در غزه در حال افزایش است.
با وجود این، تهدید علیه کودکان در غزه فراتر از بمب و موشک است؛ بیش از یک میلیون کودک در غزه با بحران آب مواجه هستند و مرگومیر کودکان بهویژه نوزادان بهدلیل کمآبی یک تهدید بزرگ است. حدود (۴۴) درصد از کل جمعیت فلسطین و (۴۷) درصد از جمعیت (۲.۳) میلیون نفری نوار غزه کودک هستند؛ به همین دلیل آغاز دور جدید حملات رژیم صهیونیستی نگرانی گستردهای درباره نقض حقوق بشر بهویژه حقوق کودکان ایجاد کرده است.
وخامت بحران بشردوستانه در غزه سبب تشدید نگرانیها دربارهی نقض شدیدتر حقوق کودکان در این منطقه شده است، زیرا این وضعیت منجر به افزایش نرخ ناامنی غذایی، نقض حق کودکان برای داشتن استانداردهای مناسب زندگی مطابق با مادهی (۲۷) کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد و نقض حق بر سلامت کودکان از طریق هدف قرار دادن تاسیسات آب و فاضلاب و امکان ابتلای کودکان به بیماریها براساس مادهی (۲۴) همان کنوانسیون میشود و حدود 2.2 میلیون نفر دسترسی عادی خود نسبت به آب پاکیزه را از دادهاند که بیش از یک میلیون نفر این افراد کودکان هستند این کمبود آب و غیر بهداشتی بودن آن، خطر ابتلا به بیماریهای مزمن را افزایش میدهد که یکی از دلایل اصلی کشته شدن کودکان است.
تشدید حملات اسرائیل به غزه همچنین به حق بر امنیت و حق بر آموزش آموزش کودکان غزه آسیب وارد کرده است؛ در حال حاضر مدارس غزه بهعنوان پناهگاه مورد استفاده قرار میگیرند، هرچند که این اماکن دیگر از بمبارانهای رژیم صهیونیستی نیز در امان نیستند و براساس مادهی (۲۸) کنوانسیون حقوق کودک، دسترسی کودکان به آموزش میبایست تضمین شده و نباید نقض گردد. ترومای ناشی از جنگ برای کودکان تا نسلها میتواند ادامه یابد؛ کودکان امیدهای فردای جهان هستند و دولتها با همکاری یکدیگر میتوانند آینده بهتری برای هرکودکی که در جنگ و بحران زندگی میکند بسازند. این کودکان امروز هستند که جنگ، همه جوانب حال و آینده زندگی آنان را تهدید میکند و ما بزرگسالان میبایست به رسالت خود نسبت به آنان بیشتر اندیشیده و چارهجوییکنیم.
*مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بینالملل کودکان
