به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اگر یک دور رشد محدود و مقطعی شاخص بورس در سال گذشته را درنظر نگیریم، متوجه می‌شویم شاخص کل بازار سهام در طول ۴سال گذشته بیش از ۲۷۸میلیارد دلار از ارزشش را از دست داده و از محدوده ۴۲۴میلیارد و ۸۱۰میلیون دلار به ۱۴۶میلیارد و ۴۴۰میلیون دلار رسیده است.
نکته مهم‌تر اما این است که از ابتدای هفته در رویدادی نادر و بی‌سابقه در بورس ارزش سهام ۶۰۰نماد در بورس با نزول مواجه شده‌اند و صف‌های فروش سنگینی برای اغلب شرکت‌های بورس تشکیل شده است.
آمارها نیز نشان می‌دهد که و نسبت خروج پول سهامداران حقیقی به ارزش معاملات خرد که نشان‌دهنده روند خروج پول است ارقام بی‌سابقه‌ای را ثبت کرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ریشه‌های نزول بورس به ۵عامل مهم بازمی‌گردد. نکته مهم این است که عوامل ۵گانه نزول بورس ازجمله عوامل مورد تأیید کارشناسان و سازمان بورس است و این سازمان حتی در ۵نشست ویژه‌ای که با دولت داشته بر این عوامل تأکید کرده است.
1- افزایش نرخ بهره تا ۴۰درصد
مسئله نخست بورس، نرخ بهره بالاست. با افزایش نرخ بهره تا ۴۰درصد در اوراق بدهی، سرمایه‌گذاری در بورس جذابیت خود را از دست داده است. با افزایش نرخ بهره سودآوری اوراق بدهی و حتی در مواردی سپرده‌های بانکی برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر شده است و بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در این بازارها که در عین حال ریسک کمتری نسبت به بورس دارند سرمایه‌گذاری کنند.
2 - افزایش شکاف نرخ ارز نیمایی با بازار آزاد
عامل دومی که منجر به نزول بورس شده افزایش شکاف نرخ ارز نیمایی با بازار آزاد است که به مانعی در برابر افزایش درآمد شرکت‌های بورس تبدیل شده است. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های بورس مجبورند محصولات خود را با دشواری‌های فراوان به بازارهای صادراتی عرضه کنند اما بعد از آن مجبورند ارز حاصل از صادرات خود را به قیمت نیمایی که ۴۰درصد ارزان‌تر از ارز بازار آزاد است عرضه کنند. مشکل کار اینجاست که به غیراز هزینه‌های انرژی که مشمول سوبسیدهای دولتی می‌شود سایر هزینه‌های تولید با ارز آزاد محاسبه می‌شود. در چنین شرایطی برآوردهای آماری نشان می‌دهد که شکاف ارز نیمایی با بازار آزاد به مانعی در برابر رشد سودآوری شرکت‌های بورس تبدیل شده و در عین حال جذابیت خرید سهام شرکت‌های بورس را نیز از بین برده است.
3 -کاهش حاشیه سود با قیمت‌گذاری دستوری
عامل سوم در نزول بورس قیمت‌گذاری دستوری است. قیمت‌گذاری دستوری منجر شده حاشیه سود شرکت‌های بورس کاهش یابد. به بیان ساده‌تر هزینه شرکت‌ها متناسب با تورم رشد کرده اما به شرکت‌های بورس اجازه داده نمی‌شود که نرخ‌های فروش خود را متناسب با تورم افزایش دهند.
مهم‌ترین مثال در این‌باره صنعت خودروسازی است که اجازه ندارد محصولاتش را متناسب با هزینه تمام‌شده تولید به فروش برساند و همین عامل منجر شده زیان انباشته این صنعت از مرز ۲۰۰هزار میلیارد تومان عبور کند. برخی برآوردها نشان می‌دهد که محصولات شرکت‌های خودروسازی با زیان ۲۰درصدی فروخته می‌شود درصورتی‌که قیمت خودرو در بازار دوبرابر است.
۴ -تغییر مداوم مقررات و نرخ‌گذاری غیررقابتی
عامل چهارم نزول بورس به زعم تحلیلگران تغییر مداوم مقررات و نرخ‌گذاری غیررقابتی در حوزه مواد اولیه است به‌طور مثال در طول یک سال گذشته موضوع تعیین نرخ خوراک پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و حتی نرخ بهره مالکانه معادن چالش‌های زیادی برای شرکت‌های این گروه به‌وجود آورد.
۵ -ابهام در سیاست‌های اقتصادی دولت بعد
عامل پنجمی که این روزها اثر مضاعفی در نزول بورس داشته است ابهام در سیاست‌های اقتصادی دولت بعد است. قرار است چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری هشتم تیرماه برگزار شود اما سهامداران نمی‌دانند سیاست‌های اقتصادی دولت جدید چه خواهد بود و آیا دولت جدید با بورس همراهی لازم را خواهد داشت یا نه.
دیدگاه سازمان بورس درباره نزول
رئیس سازمان بورس به تازگی در نشستی با محمد مخبر سرپرست ریاست‌جمهوری افزایش نرخ بهره و ارز نیمایی را ازجمله دلایل نزول بورس برشمرده و خواستار تعیین تکلیف سیاست‌های پولی در زمینه نرخ بهره شده است. مجید عشقی تأکید کرده است: افزایش نرخ بهره به ۴۰درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها ازجمله مسائلی است که در جلسه دیروز در مورد بورس مورد بحث قرار گرفت.
